ایران شهرساز

سال ١٩٣٩ شهر بالتیمور شاهد تولد تاثیرگذارترین نظریه پردازمعماری معاصر ، چارلز جنکز بود. جنکز با ادبیات شروع کرد و لی سال ١٩٦١ بعد از تموم کردن دوره ادبیات تو همون دانشگاه هاروارد مشغول تحصیل معماری شد. مطمئنا جنکز اگه ادبیات رو ادامه می داد باز هم همینقدر موفق بود. جنکز بعد از تحصیل تو هاروارد راهشو پیدا کرد و برای تحصیل تئوری و تاریخ معماری به لندن رفت و سال ١٩٧١ با مدرک دکتری از این رشته فارغ التحصیل شد.او مدت ١٩سال (١٩٧٥-١٩٩٤) به تدریس در دانشگاه U.C.L.A و معتبرترین دانشگاه های معماری دنیا مشغول بود.
جنکز همواره تمام تلاش خود را کرده که نظریه پردازی پیشرو باشد. تاثیر جنکز بر سبک های معماری معاصر بعد از مدرن را نمیتوان نادیده گرفت.جنکز به همراه ونتوری،جاکوبسن و آلدوروسی اضلاع مربعی بودند که طی سال های 60-70 به معماری مدرن حمله کردند و مبانی پست مدرنیسم را وارد حیطه ی معماری کردند.جنکز مقالات متعددی در نقد اصول معماری مدرن در مجلات معتبر معماری به خصوص architecture design به چاپ رساند. اما مهم ترین اثر جنکز در زمینه ی معماری پست مدرن در سال 1977 با نام "زبان معماری پست مدرن" منتشر شد. جنکز در این کتاب تاریخ دقیق مرگ معماری مدرن را اعلام می کند. به عقیده ی او 15جولای 1972 ساعت 15:23 (زمان انهدام آپارتمان های پروت ایگو ساخته ی مینورو یاماساکی) تاریخ مرگ معماری مدرن است. او در این کتاب پس از انتقاد شدید از معماری مدرن، آغاز دوره ی جدیدی از معماری به نام "معماری بعد از مدرن" را مژده داداه و به آثار بزرگانی همچون ونتوری، لویی کان و مور اشاره می کند.
پس از 70سال خفقان در دوره ی معماری مدرن ، معماری پست مدرن فضایی باز را در معماری معاصر ایجاد کرد تا سبک های متعددی به موازات هم حرکت کنند. در این زمان نیز جنکز بیکار نبود و با مقالات راهگشا جایگاه خود را به عنوان منتقدی آوانگارد بیش ار پیش تثبیت کرد.در اواخر دهه ی 80 تحت تاثیر آثار آیزنمن به سمت تفکر Deconstruction گرایش پیدا کرد و در مقالات خود به دفاع از مبانی آن پرداخت.جنکز همینطور مقالات زیادی درباره ی سبک فولدینگ منتشر کرد. به همین علت تاثیر جنکز بر این دو سبک مهم و تناثیر گذار قابل انکار نیست.
اما جنکز همچنان در تکاپو برای شناساندن راه های جدید به معماران هم عصر خود بود. در همین زمینه جنکز در سال 1995 کتاب "معماری پرش کیهانی" (معماری جهان در حال جهش نیز ترجمه شده) را منتشر کرد. او در این کتاب تلاش می کند نظریات جدید علم و فلسفه را وارد هنر معماری کند و در این زمینه از نظریات دانشمندانی همچون ورنر هایزنبرگ و هاوکینگ صحبت می کند. جنکز در این کتاب بیان می کند سیر تکوین و گسترش جهان به صورت خطی و یکسویه نیست بلکه تکامل خطی جهان با رسیدن به مرز آشفتگی نهایتا به پرش به شرایطی کاملا متفاوت منجر میشود. جنکز پیچیدگی در طبیعت را بدین شکل تعریف می کند:
« پیچیدگی نظریه ای است که می گوید چگونه ارگانیسم های در حال پیدایش به لحاظ تاثیر متقابل اجزای آن بر هم ، از حالت تعادل خارج شده(به واسطه ی انرژی،ماده یا اطلاعات) و به مرز نظم و آشفتگی می رسد.این مرز همان مکانی است که سیستم اغلب پرش می کند، تقسیم می شود ویا به صورت خلاقانه ای تاثیر متقابل می گذارد. این کار به صورت غیر خطی و غیرقابل پیش بینی انجام می پذیرد.ارگانیسم جدید ممکن است از طریق واکنش و دادن انرژی به صورت مستمر حفظ شود.
در این پروسه، کیفیت به صورت نظم خودی، معنا، ارزش، باز بودن، طرح جزء به جزء مشابه، فرم های جذب کننده و اغلب افزایش پیچیدگی(میزان بیشتری از آزادی) به طور همزمان ظاهر می شود .»
جنکز در این کتاب در برابر شعار معروف ونده رو (کمتر بیشتر است) ، شعار بیشتر متفاوت است را مطرح می کند.شاید بهترین نمونه ی ساخته شده در این سبک، طرح فرانک گهری، موزهی گوگنهایم در شهر بیلبائو باشد. جنکز این بنا را یکی از سه ساختمان مهم سبک پرش کیهانی معرفی می کند.
در آخر به جمله ی آیزنمن در مورد جنکز اشاره می کنم:

جنکز ظرفیت خاصی برایپیشگویی آنچه در معماری اتفاق خواهد افتاد، دارد.