۱۳۹۲-۴-۲۶، ۱۲:۱۳ عصر
دکتر ناصر کرمی - ابتدا: اصل خبر را در ابتدا رسانه های معتبر بین المللی حدود یک ماه پیش به نقل از ناسا اعلام کردند.
این خبر اگر چه بازتاب چندانی در رسانه های داخلی نیافت (فقط خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران، ایرن، تفصیل خبر را منتشر کرد) اما رسانه های فارسی زبان خارج کشور مثل سایت رادیو زمانه و بی بی سی و . . . این خبر را منعکس کرده و بعضا گفتگوهایی هم داشتند با کارشناسان در این باره.
ماجرا این است که بخش تحقیقات اقلیمی ناسا بر اساس نتایج یک تحقیق چند ساله برای مدلسازی دوره های اقلیمی پیش بینی کرده است که در سه تا چهار دهه پیش رو کره زمین با یک نوع تغییر نظام بارش مواجه شده و طبق آن از بارش در مناطق خشک کاسته شده و به بارش در مناطق مرطوب افزوده می شود.
بر این مبنا مناطق خشک کنونی خشکتر می شوند، بیابانها پیشتر می روند و مناطق استوایی پربارشتر خواهند شد.
این تغییر در برخی مناطق شدیدتر و اثرگذارتر خواهد شد. ایران کشوری است که در این گزارش دو بار به نام آن اشاره شده. به عنوان یکی از کشورهایی که در پیشانی این قهقرای مرگبار اقلیمی قرار دارد.
پس این دیگر فقط یک نگرانی نیست، یک اطلاع مسلم علمی است: درخیلی سالهای پیش رو میزان بارش ایران کمتر از نصف میانگین خواهد بود، بیابانها در ایران بسیار گسترش خواهند یافتند. غالب زیستگاههای ایران وارد یک دگردیسی پس رونده خواهند شد. یعنی جنگلها درختزار می شوند، درختزاران بوته زار می شوند، بوته زارها بیابان می شوند و بیابانها به عدم زادآوری مطلق نزدیک خواهند شد. هم اکنون حدود بیست درصد مساحت ایران بیابان مطلق است. یعنی زادآوری زیستی آن در حداقل ممکن است.
نیمی از مساحت ایران بیابان است. دوسوم مساحت ایران در شمار مناطق خشک و نیمه خشک قرار می گیرد.
گزارش پیش گفته تاکید می کند که بعید نیست بین سی تا چهل سال آینده بخش های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شده و یا غالب مناطق نیمه خشک کنونی نیز بیابان خواهند شد.
ما خشکتر، بی برگ و بارتر، سترونتر و بسیار فقیرتر خواهیم شد. این خبر مهم را بعید است کارشناسان یا دست اندرکاران ذیربط نشنیده باشند. اگر چه در غوغای انتخابات کاملا مورد بی توجهی رسانه های پرشمارگان داخلی قرار گرفت. اگر هنوز کسانی هستند که فارغ البال به آینده ایران فکر می کنند، بواقع بدین خاطر است که یا این خبر را نشنیده اند یا نمی دانند خشکتر شدن و بیابنتر شدن ایران یعنی چه.
بعد: چکار می شود کرد؟
در وهله نخست باید حاکمیت و مردم متوجه اهمیت موضوع بشوند. حتی یک ثانیه زمان را نباید از دست داد.
فرض کنید ما اطلاع قطعی داریم سال آینده در روز و ساعت خاصی قرار است زلزله بزرگی در تهران رخ دهد. چکار می کنیم؟ هم اکنون باید مردم همانقدر نسبت به خبر پیش گفته ملتهب و حساس باشند.
لازم است یک نهاد ویژه تحت نظر بلندپایه ترین مقام اجرایی دولت و با مشارکت تمامی دستگاههای ذیربط کار راهبری نظام اجرایی کشور برای آمادگی در برابر وقوع این پدیدیه را به عهده گیرد. تمامی سیاستهای مدیریت محیطی در ایران باید تغییر کنند.
نظام مدیریت آب کشور باید یک سره دگرگون شود. کنترل جمعیت باید بسیار سختگیرانه و با الگوی تک فرزندی اجرا شود.
کشاورزی و دامداری در ایران باید تغییر کند. مدیریت سکونتگاهها باید بر مبنای یک وضعیت خشکسالی طولانی تطبیق یابد.
الگوی مصرف باید در ایران منطبق با توان اکولوژیک کشور از نو تعریف شود.
شاید ناچار شویم به نفع برخی زیستگاهها از حفاظت برخی از آنها چشم بپوشیم، تا بتوانیم تعداد بیشتری از گونه های زیستی کشور را نجات دهیم. فراموش نباید کرد که ما داریم به سمت یکی از مهیب ترین و طولانی ترین دوره های قحطی در ایران پیش می رویم و از این نظر بایسته است که کل سیاستهای اقتصادی کشور از نو تدوین شود. و اینها فقط بخشی از کارهایی است که باید انجام شود.
سرانجام: چقدر ممکن است حالا که هنوز فرصت هست حاکمیت و مردم ایران مسئولانه تر و موثرتر و سریعتر به آماده سازی کشور در برابر پدیده مهیب خشکسالی بپردازند؟
فراموش نکنیم که ما در باره یک خشکسالی معمولی حرف نمی زنیم. دو یا سه سال کمبود بارش هم اکنون نیز بسیاری از چشم اندازهای طبیعی کشور را به مرز ویرانی می کشاند.
مثل آنچه که در نیمه دهه هفتاد در استانهایی مثل فارس و کرمان و هرمزگان و سیستان و بلوچستان شاهد آن بودیم. اما این یک خشکسالی دو سه ساله نیست. چند دهه ممکن است طول بکشد.
از پس آن، بسیاری از چشم اندازهای ایران دیگر آن نخواهند بود که در طول تاریخ بوده اند.
واقعا چکار باید کرد تا حاکمیت، نخبگان و روشنفکران و اقشار مرجع و همچنین توده مردم نسبت به اهمیت این موضوع واقف باشند؟ جایی هیولایی منتظر ایستاده تا ما را فروببلعد. قدم زنان و آوازخوان داریم به سمت این هیولا پیش می رویم.
این خبر اگر چه بازتاب چندانی در رسانه های داخلی نیافت (فقط خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران، ایرن، تفصیل خبر را منتشر کرد) اما رسانه های فارسی زبان خارج کشور مثل سایت رادیو زمانه و بی بی سی و . . . این خبر را منعکس کرده و بعضا گفتگوهایی هم داشتند با کارشناسان در این باره.
ماجرا این است که بخش تحقیقات اقلیمی ناسا بر اساس نتایج یک تحقیق چند ساله برای مدلسازی دوره های اقلیمی پیش بینی کرده است که در سه تا چهار دهه پیش رو کره زمین با یک نوع تغییر نظام بارش مواجه شده و طبق آن از بارش در مناطق خشک کاسته شده و به بارش در مناطق مرطوب افزوده می شود.
بر این مبنا مناطق خشک کنونی خشکتر می شوند، بیابانها پیشتر می روند و مناطق استوایی پربارشتر خواهند شد.
این تغییر در برخی مناطق شدیدتر و اثرگذارتر خواهد شد. ایران کشوری است که در این گزارش دو بار به نام آن اشاره شده. به عنوان یکی از کشورهایی که در پیشانی این قهقرای مرگبار اقلیمی قرار دارد.
پس این دیگر فقط یک نگرانی نیست، یک اطلاع مسلم علمی است: درخیلی سالهای پیش رو میزان بارش ایران کمتر از نصف میانگین خواهد بود، بیابانها در ایران بسیار گسترش خواهند یافتند. غالب زیستگاههای ایران وارد یک دگردیسی پس رونده خواهند شد. یعنی جنگلها درختزار می شوند، درختزاران بوته زار می شوند، بوته زارها بیابان می شوند و بیابانها به عدم زادآوری مطلق نزدیک خواهند شد. هم اکنون حدود بیست درصد مساحت ایران بیابان مطلق است. یعنی زادآوری زیستی آن در حداقل ممکن است.
نیمی از مساحت ایران بیابان است. دوسوم مساحت ایران در شمار مناطق خشک و نیمه خشک قرار می گیرد.
گزارش پیش گفته تاکید می کند که بعید نیست بین سی تا چهل سال آینده بخش های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شده و یا غالب مناطق نیمه خشک کنونی نیز بیابان خواهند شد.
ما خشکتر، بی برگ و بارتر، سترونتر و بسیار فقیرتر خواهیم شد. این خبر مهم را بعید است کارشناسان یا دست اندرکاران ذیربط نشنیده باشند. اگر چه در غوغای انتخابات کاملا مورد بی توجهی رسانه های پرشمارگان داخلی قرار گرفت. اگر هنوز کسانی هستند که فارغ البال به آینده ایران فکر می کنند، بواقع بدین خاطر است که یا این خبر را نشنیده اند یا نمی دانند خشکتر شدن و بیابنتر شدن ایران یعنی چه.
بعد: چکار می شود کرد؟
در وهله نخست باید حاکمیت و مردم متوجه اهمیت موضوع بشوند. حتی یک ثانیه زمان را نباید از دست داد.
فرض کنید ما اطلاع قطعی داریم سال آینده در روز و ساعت خاصی قرار است زلزله بزرگی در تهران رخ دهد. چکار می کنیم؟ هم اکنون باید مردم همانقدر نسبت به خبر پیش گفته ملتهب و حساس باشند.
لازم است یک نهاد ویژه تحت نظر بلندپایه ترین مقام اجرایی دولت و با مشارکت تمامی دستگاههای ذیربط کار راهبری نظام اجرایی کشور برای آمادگی در برابر وقوع این پدیدیه را به عهده گیرد. تمامی سیاستهای مدیریت محیطی در ایران باید تغییر کنند.
نظام مدیریت آب کشور باید یک سره دگرگون شود. کنترل جمعیت باید بسیار سختگیرانه و با الگوی تک فرزندی اجرا شود.
کشاورزی و دامداری در ایران باید تغییر کند. مدیریت سکونتگاهها باید بر مبنای یک وضعیت خشکسالی طولانی تطبیق یابد.
الگوی مصرف باید در ایران منطبق با توان اکولوژیک کشور از نو تعریف شود.
شاید ناچار شویم به نفع برخی زیستگاهها از حفاظت برخی از آنها چشم بپوشیم، تا بتوانیم تعداد بیشتری از گونه های زیستی کشور را نجات دهیم. فراموش نباید کرد که ما داریم به سمت یکی از مهیب ترین و طولانی ترین دوره های قحطی در ایران پیش می رویم و از این نظر بایسته است که کل سیاستهای اقتصادی کشور از نو تدوین شود. و اینها فقط بخشی از کارهایی است که باید انجام شود.
سرانجام: چقدر ممکن است حالا که هنوز فرصت هست حاکمیت و مردم ایران مسئولانه تر و موثرتر و سریعتر به آماده سازی کشور در برابر پدیده مهیب خشکسالی بپردازند؟
فراموش نکنیم که ما در باره یک خشکسالی معمولی حرف نمی زنیم. دو یا سه سال کمبود بارش هم اکنون نیز بسیاری از چشم اندازهای طبیعی کشور را به مرز ویرانی می کشاند.
مثل آنچه که در نیمه دهه هفتاد در استانهایی مثل فارس و کرمان و هرمزگان و سیستان و بلوچستان شاهد آن بودیم. اما این یک خشکسالی دو سه ساله نیست. چند دهه ممکن است طول بکشد.
از پس آن، بسیاری از چشم اندازهای ایران دیگر آن نخواهند بود که در طول تاریخ بوده اند.
واقعا چکار باید کرد تا حاکمیت، نخبگان و روشنفکران و اقشار مرجع و همچنین توده مردم نسبت به اهمیت این موضوع واقف باشند؟ جایی هیولایی منتظر ایستاده تا ما را فروببلعد. قدم زنان و آوازخوان داریم به سمت این هیولا پیش می رویم.
منبع: ایرن