ایران شهرساز

نسخه‌ی کامل: سرطان بتن
شما درحال مشاهده‌ی نسخه‌ی متنی این صفحه می‌باشید. مشاهده‌ی نسخه‌ی کامل با قالب‌بندی مناسب.
به نقل از : خانه عمران جوان واکنش قلیایی – سیليسی:

واکنش بسیار مخربی که باعث انبساط های شدید درسطح بتن میگردد. این واکنش در بتن هایی که در معرض شرایط محیطی مرطوب قرار داشته و سنگدانه هایی که حاوی میزان معینی کانی اپال , تری دسییت, کریستو بالیت, ریولیت, آندزیت, کلسدونی یا داسیتها باشد با مقدارقلیایی سیمان که مجموع Na2O و K2O آن از 0.6 درصد تجاوزکند صورت می گیرد که باعث انبساط های شدیدی در سطح بتن می گردد این واکنش به مرور زمان و بسیار آرام رخ می دهد به همین دلیل به این فعل و انفعالات سرطان بتن میگویند. خرابی ناشی از انبساط در اثر تورم اسمزی ژلهای قلیایی– سیلیسی ایجاد شده و توسط واکنش شمیایی بین مواد سیلیسی فعال و قلیایی حاصله از هیدراتاسیون سیمان و منابع دیگر حادث می شود . این انبساط مخرب زمانی اتفاق می افتد که سیمان دارای قلیایی بالا باشد این واکنش علاوه بر انبساط زیاد باعث افت مقاومت فشاری و فرو پاشی بتن نیز میشود واکنش با حمله هیدروکسیدهای قلیایی بر کانیهای سیلیسی موجود در سنگدانه ها شروع می شود و ژل قلیایی تشکیل می دهد . این ژل از نوع نرم کننده نا محدود میباشد چون این ژل توسط خمیر سیمان احاطه شده است و لذا فشارهای داخلی بوجود می آیند که در نهایت باعث انبساط و از هم پاشیدن خمیر سیمان می گردد.

سرعت این واکنش می توان به اندازه ذرات سیلیسی سنگدانه ها کنترل گردد که ذرات بسیار ریز ظرف یک تا دو ماه ایجاد انبساط میکنند ولی ذرات درشت تر در طی سالها موجب انبساط می شوند.

راههای پیشگیری از واکنش سیلیسی – قلیایی :

1. بکار بردن سیمانی که مقدار قلیایی آن پایین باشد.این سیمان را Low Alkali می خوانند سیمانی که Na2O و K2O آن از 0.6 درصد بر اساس معادل Na2O کمتر باشد.
2. جایگزین کردن سنگدانه های غیر فعال به جای سنگدانه های فعال
3. استفاده از مواد پوزولانی که به صورت ریز آسیاب شده باشند. پوزولانها از حمله سنگدانه های فعال با قلیایی سیمان وارد واکنش شده و فعل و انفعالات حادث می شود بنابراین می توان با استفاده از سیمان پوزولانی این تغییر را تا حد زیادی کاهش داد.
4. استفاده از مواد افزودنی حباب زا: این افزودنی با ایجاد و یا افزایش منافذ در بتن از خرابی های شدید و انبساط مخرب در ملات و بتن جلوگیری و یا روند آن را کاهش میدهد .

پوزولان:

ماده سيليسي يا سيليسي آلوميناتي كه به خودي خود ارزش سيماني شدن ندارد اما به شكل ذرات ريز و در مجاورت رطوبت و با تركيب شدن با هيدروكسيد كلسيم خاصيت چسبندگي پيدا مي كند. انواع مختلف پوزولان كه به صورت طبيعي و مصنوعي مي باشد را مي توان به پوزولانهاي طبيعي ، دوده سيليس و خاكستر بادي و غيره تقسيم كرد.

پوزولان ها بر واكنش قليايي – سيليسي تاثيربسياري دارد اين مواد اگر بصورت ريز پودر شوند و به سيمان اضافه گردند تاثير زيادي بر كاهش اين واكنش شيميايي در بتن دارند اكثر پوزولانهاي طبيعي و مصنوعي از جمله خاكستر بادي قادر خواهند بود مقاومت بتن را در مقابل اين پديده افزايش داده و تركهاي انبساطي ناشي از اين فعل و انفعالات را تا حدود يك پنجم كاهش دهند. تاثير خاكستر بادي در تقليل يا افزايش اين پديده به ميزان قليايي ها موجود در خاكستر و ريز دانگي آن بستگي دارد اما پوزولانها نمي توانند كمك زيادي در مقابله با واكنش قليايي – كربناتي به بتن بكنند از آنجا كه اين واكنش نيز باعث اين انبساط هاي شديد مي شود خرابي و ترك خوردن بتن را در پي دارد ولي بررسي ها نشان داده پوزولان ها در اين واكنش تاثير قابل ملاحظه ايي ندارند و مانند سيمان معمولي عمل ميكند.
واکنش قلیایی و کربناتی :

نوع دیگری از این واکنش مخرب و زیان آور سنگدانه ها بین بعضی از دانه های آهک دولومیتی و قلیایی موجود در سیمان رخ می دهد که باعث بوجود آمدن بتن انبساطی مشابهی با آنچه در واکنش قلیایی – سیلسی مشاهده شد ، میشود.

انواع مشخصی از سنگدانه های دو لومیتی رس ریز دانه با قلیایی سیمان پدید آورنده انبساط های نا مطلوب می باشند اما بطور کامل هنوز واکنش های مربوطه شناخته نشده اند بخصوص نقش رس در سنگدانه ها روشن نیست ولی اینگونه بنظر می رسد که خاک رس در تمام واکنش های انبساط زا نقش دارد لازم به ذکر است فقط بعضی ازسنگدانه های دو لومیتی آهکی که سبب واکنش انبساط زا در بتن می شود.

انبساط بتن ناشی از این واکنش را عواملی چون درجه واکنش زایی مقدار اجزای واکنش زا و مقدار قلیایی سیمان و شرایط نگهداری تاثیر می گذارند.

این انبساط را میتوان از طریق کم کردن مقدار سنگدانه های واکنش زا و جایگزینی سنگدانه غیر واکنش زا کاهش داد خوشبختانه واکنشهای کربناتی بصورت فراوان و گسترده یافت نمی شود. بنابراین میتوان با اجتناب از مصرف سنگدانه ها تا حدودی جلوی این پدیده را گرفت. راه جلوگیری دیگری که می توان برای این واکنش پیشنهاد داد از استفاده از سیمان قلیایی پایین (Low Alkali ) که روند واکنش مخرب را تا مقدار زیادی کاهش می دهد.

پوزولان ها در این پدیده توصیه نمی شوند زیرا برای واکنش قلیایی کربناتی موثر نیستند.

آزمایش های مربوط به واکنش قلیایی با سنگدانه های سیلیسی:

1. تعیین سلامت سنگدانه با استفاده از سولفات سدیم و سولفات منیزیم
2. تعیین پتانسیل تغییر حجم ترکیبات سیمان و سنگدانه
3. تعیین پتانسیل واکنش قلیایی سنگ های کربناتی

منبع:

دستنامه اجراي بتن تاليف وادل ترجمه علي اكبر رمضانيان پور
بتن شناسي تاليف پرفسور نويل ترجمه هرمز فاميلي