ایران شهرساز

بخش مهمی از مشکلات بافت‌های فرسوده ایران را معضلات اجتماعی تشکیل می‌دهد که توجه بیشتر مدیران و کارشناسان را در رابطه با اثرات اجتماعی طرح‌های نوسازی این بافت‌ها طلب می‎کند. بومی‌سازی و کاربردی نمودن چهارچوب نظری «پایداری اجتماعی» به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار می‌تواند به عنوان یک پشتوانه نظری در طرح‌ها و برنامه‌های شهری و به خصوص در طرح‌های نوسازی شهری مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این چهارچوب نظری مستلزم تدوین مجموعه‌ای از شاخص‌های شهرسازانه است که بر ارتقاء پایداری اجتماعی در بافت‌های شهری مؤثر باشند. این مقاله، که بخشی از فرآیند یک رساله دکتری است در پی آن است که میزان تأثیرگذاری شاخص‌های مکانی مؤثر بر ارتقاء پایداری اجتماعی را از نگاه مردم و کارشناسان مورد مقایسه و بررسی قرار دهد. سؤال اصلی این پژوهش این‌ است که؛ مردم و کارشناسان نوسازی، میزان تأثیرگذاری شاخص‌های مکانی پایداری اجتماعی را چگونه ارزیابی می‎کنند؟ به این منظور به کمک روش پیمایش و به شیوه پرسش‌گری و ابزار پرسش‌نامه، شاخص‌های برآمده از مراحل قبلی این پژوهش، در میان ۱۷۶ نفر از مردم ساکن در بافت فرسوده محله تختی تهران (به عنوان نمونه موردی) و نیز ۹۱ نفر از کارشناسان سازمان نوسازی شهر تهران و شرکت عمران و بهسازی شهری، به سنجش گذاشته شد. یافته‌های حاصل از این سنجش نشان می‎دهد در مورد تأثیرگذاری شاخص‌های «وجود مسجد محلی»، «حریم»، «محله‌محوری»، «حفظ ویژگی‌های بومی/ محلی» و «حس تعلق به مکان» بر ارتقاء پایداری اجتماعی در بافت‌های فرسوده، میان دیدگاه مردم و کارشناسان، تفاوت وجود دارد. با این حال، هر دو گروه مردم و کارشناسان، شاخص‌های «امنیت»، «تنوع فعالیتی» و «تسهیلات و زیرساخت‌ها» را شاخص‎های بسیار مؤثر و شاخص‌های «فشردگی بافت»، «تراکم طبقاتی» و «یکپارچگی کالبدی» را شاخص‌های کم‎تأثیری بر ارتقاء پایداری اجتماعی در بافت‌های فرسوده تلقی می‌کنند.