۱۳۹۰-۱۱-۲۵، ۰۱:۰۳ عصر
رضا ظریفی:
تهران که امروز شرق و غرب آن حدود 75کیلومتر از هم فاصله دارد، روزگاری در حصاری جاگرفته بود که به حصار طهماسبی معروف بود.
شاید خیلی‌ها ندانند که این حصار چه محدوده‌ای را دربر می‌گرفته، اما بد نیست بدانید آنچه امروز به نام بازار بزرگ تهران شناخته می‌شود و چند محله اطرافش، روزگاری تمام تهران بوده است. این محدوده تاریخی شهر که به نوعی هویت تهران نیز محسوب می‌شود در طول سالیان متمادی به‌دلیل تمرکز بازار در این منطقه از حالت قدیمی و سنتی خود خارج شد و امروزه با ساخت‌و‌سازهای تجاری و اداری که در این محدوده صورت گرفته تقریبا دیگر هویتی برای منطقه تاریخی بازار و نواحی اطراف آن باقی نمانده است. اماوجود کاخ موزه گلستان و یادگارهای تاریخی که هنوز از قدیم در این محدوده باقی مانده‌اند و نیز نیاز به حفظ و احیای هویت تاریخی پایتخت، موجب شده که طرح پیاده‌راه‌سازی در محدوده تاریخی تهران و معابر اطراف بازار تهران اجرایی شود. آنچه در پی می‌آید، شرحی است بر اقداماتی که تاکنون در محدوده خیابان‌های اطراف بازار تهران مانند 15خرداد، ناصرخسرو، باب‌همایون ، داور و غیره صورت گرفته است.
روزهای زیادی از سال87 نمی‌گذرد. خیلی از شهروندان که درگذشته تقریبا هر روز به بازار تهران مراجعه می‌کردند به خوبی به یاد دارند که ترافیک خیابان‌های 15خرداد غربی و ناصرخسرو چه وضعیتی داشت. چرخی‌ها در حاشیه خیابان به انتظار خودروهای باربر می‌ایستادند. تاکسی‌ها و سواری‌ها به‌دنبال مسافر بودند. هر از گاهی نیز اتوبوس شرکت واحد از راه می‌رسید. در این‌های و هوی، حساب کنید شهروندان با چه مشقت‌هایی باید از میان خودروها و چرخی‌ها عبور می‌کردند تا از عرض خیابان بگذرند. این در حالی است که حتی پیاده‌رو‌ها نیز ظرفیت لازم برای پیاده‌روی شهروندان را نداشتند و بسیاری از مردم مجبور بودند از محدوده خیابان تردد کنند. همه این عوامل موجب می‌شد تا جمعیت شناور 2میلیون نفری هر روز در محدوده خیابان‌های بازار تردد داشته باشند که البته همین موضوع نیز تبعات خاص خود را به‌همراه داشت.
اما قرار است اوضاع آشفته اطراف بازار با ایجاد طرح ساماندهی و توسعه پیاده‌راه‌ها رو به آرامش برود تا در نهایت این محدوده تاریخی تبدیل به جذابیتی برای شهروندان تهرانی شود؛ محیطی سرشار از آرامش که می‌تواند تداعی‌کننده شنیده‌ها از روزگار خوش لاله‌زار و پاتوق بودن آن برای تهرانی‌ها باشد.
علیرضا بزرگوار، شهردار منطقه12 درباره اجرای این طرح در خیابان‌های اطراف بازار، به همشهری می‌گوید: اگر به پهنه تاریخی و فرهنگی شهر تهران در عرصه‌های گوناگون ملی و جهانی توجه داشته باشیم، با نگاهی به ویژگی‌ها و شرایط خاص این گستره به خوبی می‌توانیم موقعیت را ارزیابی کنیم. در واقع بافت تاریخی، تجاری و فرسوده متمرکزی در بخش مرکزی این منطقه قرار گرفته است که از قضا هویت قدیمی و باسابقه‌ای را نیز درون خود دارد. وی در ادامه می‌افزاید: از سوی دیگر می‌بینیم که این محدوده از پایتخت، با محرومیت‌های زیادی در زمینه فضای سبز و فضاهای فرهنگی روبه‌رو است. البته درست است که پارک شهر در کنار این محدوده تاریخی در نظر گرفته شده قرار دارد اما با وجود این به منظور تلطیف فضای موجود باید برنامه و طرحی برای این گستره تاریخی و فرهنگی در نظر می‌گرفتیم.
این در حالی است که بناهای تاریخی موجود در اطراف این محدوده نیز به‌دلیل متروکه‌شدن تبدیل به فضاهایی شده بودند که هر از گاهی موجب بروز ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شدند. همچنین مورد دیگری که از مدت‌ها قبل برای این منطقه تاریخی و فرهنگی معضلاتی ایجاد کرده، بحث تردد خودروها و به خصوص موتورسیکلت‌هاست که موجب بروز مشکلات عدیده‌ای شده است.
شهردار منطقه12 با اشاره به این موارد می‌افزاید: در تهیه این طرح نظرمان بر این بود که چطور می‌توانیم با استفاده از طرح‌های بالادست مانند طرح جامع یا طرح ساماندهی منطقه 12 یا مروری بر تجربیات ایران قدیم و جدید و نگاهی به تجربه کشورهای دیگر کار را به نتیجه برسانیم. در نهایت نیز در این زمینه به یک جمع بندی رسیدیم که به چه شکل می‌توانیم پهنه فرهنگی و تاریخی مرکزی شهر تهران را بهینه‌سازی کنیم.
یکی از نکات مهم مورد توجه در این طرح برای ساماندهی این محدوده، نگاه ویژه به توسعه فضای سبز و نیز جاری شدن آب در معابر است. این یعنی اینکه در شکل‌گیری شهر، به جای ماشین محوری، باید به انسان محوری نگاه داشت؛ یعنی باید این رویکرد صورت بگیرد تا در نهایت بتوان محیط را به یک فضای فرهنگی و اجتماعی امن برای شهروندان تبدیل کرد.
خرید با طعم تفریح
شهردار منطقه12 درباره درنظر گرفتن برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی در اجرای این طرح تأکید می‌کند که کمبود رویدادهای فرهنگی و اجتماعی یکی از معضلات منطقه12 است و ما برای رفع آن در این طرح راهکارهای ویژه‌ای درنظر گرفته‌ایم. بزرگوار می‌گوید: در گذشته خرید کردن یک اقدام تکلیفی نبود بلکه اگر افرادی برای خرید به بازار می‌رفتند در کنار آن تفریح و استراحت را هم در نظر می‌گرفتند. وی می‌افزاید: الان به‌دلیل آمدو‌شدهای زیاد بازار از یک‌سو و نهادهای اداری از سوی دیگر، یکی از رویکردهای ما همین مسئله است که عرض کردم. وقتی ما این رویکرد را به سمت ایجاد فضای مفرح پیش ببریم، در واقع آمد‌وشدها نیز کم خواهند شد. وقتی شخصی برای مراجعه به بازار یا یکی از اداره‌های متمرکز در این منطقه می‌آید، دلیلی ندارد از میان انبوه خودروها و موتورسیکلت‌هایی بگذرد که خطرناک هستند. وی تأکید می‌کند که این طرح، فضای مفرحی ایجاد کرده و بستری ایجاد می‌کند که موجب تأثیرگذاری بر اطراف نیز می‌شود؛ به عبارت دیگر این انتظار وجود دارد که با اجرایی شدن این طرح، تغییر کاربری را در برخی از مغازه‌های اطراف ببینیم.
شهردار منطقه12 تمام این اتفاقات را مقدمه‌ای می‌داند تا در نهایت با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مجموعه کاخ موزه گلستان به‌عنوان نخستین اثر تاریخی و فرهنگی تهران، ثبت جهانی شود.
![[تصویر: 11-1_423898_.jpg]](http://www.hamshahrionline.ir/images/position36/2012/2/11-1_423898_.jpg)
تهران که امروز شرق و غرب آن حدود 75کیلومتر از هم فاصله دارد، روزگاری در حصاری جاگرفته بود که به حصار طهماسبی معروف بود.
شاید خیلی‌ها ندانند که این حصار چه محدوده‌ای را دربر می‌گرفته، اما بد نیست بدانید آنچه امروز به نام بازار بزرگ تهران شناخته می‌شود و چند محله اطرافش، روزگاری تمام تهران بوده است. این محدوده تاریخی شهر که به نوعی هویت تهران نیز محسوب می‌شود در طول سالیان متمادی به‌دلیل تمرکز بازار در این منطقه از حالت قدیمی و سنتی خود خارج شد و امروزه با ساخت‌و‌سازهای تجاری و اداری که در این محدوده صورت گرفته تقریبا دیگر هویتی برای منطقه تاریخی بازار و نواحی اطراف آن باقی نمانده است. اماوجود کاخ موزه گلستان و یادگارهای تاریخی که هنوز از قدیم در این محدوده باقی مانده‌اند و نیز نیاز به حفظ و احیای هویت تاریخی پایتخت، موجب شده که طرح پیاده‌راه‌سازی در محدوده تاریخی تهران و معابر اطراف بازار تهران اجرایی شود. آنچه در پی می‌آید، شرحی است بر اقداماتی که تاکنون در محدوده خیابان‌های اطراف بازار تهران مانند 15خرداد، ناصرخسرو، باب‌همایون ، داور و غیره صورت گرفته است.
روزهای زیادی از سال87 نمی‌گذرد. خیلی از شهروندان که درگذشته تقریبا هر روز به بازار تهران مراجعه می‌کردند به خوبی به یاد دارند که ترافیک خیابان‌های 15خرداد غربی و ناصرخسرو چه وضعیتی داشت. چرخی‌ها در حاشیه خیابان به انتظار خودروهای باربر می‌ایستادند. تاکسی‌ها و سواری‌ها به‌دنبال مسافر بودند. هر از گاهی نیز اتوبوس شرکت واحد از راه می‌رسید. در این‌های و هوی، حساب کنید شهروندان با چه مشقت‌هایی باید از میان خودروها و چرخی‌ها عبور می‌کردند تا از عرض خیابان بگذرند. این در حالی است که حتی پیاده‌رو‌ها نیز ظرفیت لازم برای پیاده‌روی شهروندان را نداشتند و بسیاری از مردم مجبور بودند از محدوده خیابان تردد کنند. همه این عوامل موجب می‌شد تا جمعیت شناور 2میلیون نفری هر روز در محدوده خیابان‌های بازار تردد داشته باشند که البته همین موضوع نیز تبعات خاص خود را به‌همراه داشت.
اما قرار است اوضاع آشفته اطراف بازار با ایجاد طرح ساماندهی و توسعه پیاده‌راه‌ها رو به آرامش برود تا در نهایت این محدوده تاریخی تبدیل به جذابیتی برای شهروندان تهرانی شود؛ محیطی سرشار از آرامش که می‌تواند تداعی‌کننده شنیده‌ها از روزگار خوش لاله‌زار و پاتوق بودن آن برای تهرانی‌ها باشد.
علیرضا بزرگوار، شهردار منطقه12 درباره اجرای این طرح در خیابان‌های اطراف بازار، به همشهری می‌گوید: اگر به پهنه تاریخی و فرهنگی شهر تهران در عرصه‌های گوناگون ملی و جهانی توجه داشته باشیم، با نگاهی به ویژگی‌ها و شرایط خاص این گستره به خوبی می‌توانیم موقعیت را ارزیابی کنیم. در واقع بافت تاریخی، تجاری و فرسوده متمرکزی در بخش مرکزی این منطقه قرار گرفته است که از قضا هویت قدیمی و باسابقه‌ای را نیز درون خود دارد. وی در ادامه می‌افزاید: از سوی دیگر می‌بینیم که این محدوده از پایتخت، با محرومیت‌های زیادی در زمینه فضای سبز و فضاهای فرهنگی روبه‌رو است. البته درست است که پارک شهر در کنار این محدوده تاریخی در نظر گرفته شده قرار دارد اما با وجود این به منظور تلطیف فضای موجود باید برنامه و طرحی برای این گستره تاریخی و فرهنگی در نظر می‌گرفتیم.
این در حالی است که بناهای تاریخی موجود در اطراف این محدوده نیز به‌دلیل متروکه‌شدن تبدیل به فضاهایی شده بودند که هر از گاهی موجب بروز ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شدند. همچنین مورد دیگری که از مدت‌ها قبل برای این منطقه تاریخی و فرهنگی معضلاتی ایجاد کرده، بحث تردد خودروها و به خصوص موتورسیکلت‌هاست که موجب بروز مشکلات عدیده‌ای شده است.
شهردار منطقه12 با اشاره به این موارد می‌افزاید: در تهیه این طرح نظرمان بر این بود که چطور می‌توانیم با استفاده از طرح‌های بالادست مانند طرح جامع یا طرح ساماندهی منطقه 12 یا مروری بر تجربیات ایران قدیم و جدید و نگاهی به تجربه کشورهای دیگر کار را به نتیجه برسانیم. در نهایت نیز در این زمینه به یک جمع بندی رسیدیم که به چه شکل می‌توانیم پهنه فرهنگی و تاریخی مرکزی شهر تهران را بهینه‌سازی کنیم.
یکی از نکات مهم مورد توجه در این طرح برای ساماندهی این محدوده، نگاه ویژه به توسعه فضای سبز و نیز جاری شدن آب در معابر است. این یعنی اینکه در شکل‌گیری شهر، به جای ماشین محوری، باید به انسان محوری نگاه داشت؛ یعنی باید این رویکرد صورت بگیرد تا در نهایت بتوان محیط را به یک فضای فرهنگی و اجتماعی امن برای شهروندان تبدیل کرد.
خرید با طعم تفریح
شهردار منطقه12 درباره درنظر گرفتن برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی در اجرای این طرح تأکید می‌کند که کمبود رویدادهای فرهنگی و اجتماعی یکی از معضلات منطقه12 است و ما برای رفع آن در این طرح راهکارهای ویژه‌ای درنظر گرفته‌ایم. بزرگوار می‌گوید: در گذشته خرید کردن یک اقدام تکلیفی نبود بلکه اگر افرادی برای خرید به بازار می‌رفتند در کنار آن تفریح و استراحت را هم در نظر می‌گرفتند. وی می‌افزاید: الان به‌دلیل آمدو‌شدهای زیاد بازار از یک‌سو و نهادهای اداری از سوی دیگر، یکی از رویکردهای ما همین مسئله است که عرض کردم. وقتی ما این رویکرد را به سمت ایجاد فضای مفرح پیش ببریم، در واقع آمد‌وشدها نیز کم خواهند شد. وقتی شخصی برای مراجعه به بازار یا یکی از اداره‌های متمرکز در این منطقه می‌آید، دلیلی ندارد از میان انبوه خودروها و موتورسیکلت‌هایی بگذرد که خطرناک هستند. وی تأکید می‌کند که این طرح، فضای مفرحی ایجاد کرده و بستری ایجاد می‌کند که موجب تأثیرگذاری بر اطراف نیز می‌شود؛ به عبارت دیگر این انتظار وجود دارد که با اجرایی شدن این طرح، تغییر کاربری را در برخی از مغازه‌های اطراف ببینیم.
شهردار منطقه12 تمام این اتفاقات را مقدمه‌ای می‌داند تا در نهایت با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مجموعه کاخ موزه گلستان به‌عنوان نخستین اثر تاریخی و فرهنگی تهران، ثبت جهانی شود.