+- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com)
+-- انجمن: چیدمان قدیمی ایران شهرساز (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1591)
+--- انجمن: تالار شهرسازی و معماری و رشته های مرتبط (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=67)
+---- انجمن: کارشناسی ارشد شهرسازی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1218)
+----- انجمن: برنامه ریزی شهری (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=74)
+------ انجمن: مطالب خواندنی و مفید در حوزه شهرسازی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=75)
+------ موضوع: بافت های فرسوده (/showthread.php?tid=1149)
بافت های فرسوده - reza1366 - ۱۳۸۹-۱۲-۲۳
راهکارهای اجرایی بافتهای فرسوده
جغرافياي بروجرد
شهرستان بروجرد در شمال استان لرستان واقع شده است. طبق سرشماري نفوس و مسكن سال 1375 جمعيت اين شهرستان 316014 نفر است كه 217804 نفر در شهربروجرد ساكن هستند وسعت اين شهرستان حدود 7/2642 كيلومترمربع است. اين شهرستان در48 درجه و 40 دقيقه طول شرقي و 33 درجه و 54 دقيقه عرض شمالي واقع است از شمال به شهرستان ملاير ازجنوب و غرب به شهرستان خرم آباد و از شرق به شهرستان اراك و اليگودرز محدود مي شود.
ارتفاع بروجرد از سطح دريا 1540 متر است رودخانه ونائي يا گلرود از رودخانه‌هاي بروجرد است طول اين رودخانه 24 كيلومتر و حوزه آبريز آن 100 كيلومتر مربع است سراب سفيد نيز از سراب هاي بروجرد است كه در ارتفاع 2000 متري كوه گرو درغرب بروجرد به صورت چشمه از لابه لاي شكاف سنگ هاي سخت خارج و با سرعت زياد پايين مي آيد و چون به صورت پودر سفيد رنگ مي شود به سراب سفيد خوانده مي شود اين جريان تمامي اراضي ونائي را مشروب مي سازد و به سوي شهر رهسپار مي شود درجه حرارت اين شهر از38 درجه در تابستان تا 20 درجه زير صفر درزمستان در تغيير است.
راهکارهای اجرايي
¨ تصويب تعاريف بافت فرسوده وشاخص هاي ارائه شده، توسط شورايعالي شهرسازي و معماري.
¨ تهيه نقشه پهنه بندي و محدوده بافتهاي فرسوده بر اساس شاخصهاي فوق توسط شهر داري وتصويب آن در كميسيون ماه 5.
¨ تعيين ضوابط و معيارهاي چگونگي مداخله در بافت (در چهار چوب طرحهاي جامع) وتصويب آن در كميسيون ماده 5.
¨ ارسال ضوابط فوق به دبيرخانه شوايعالي در صورت وجود مغايرت باطرح جامع (به منظور بررسي وتصويب درشورايعالي، شهرسازي ومعماري ايران)
تعريف و شاخصهاي شناسايي بافتهاي فرسوده و آسيب پذير
انواع بافت
بافت كهنه، فرسوده و نابسامان شهري كه درهسته مركزي يا لايه هاي مياني شهرها واقعند ونيازمند دخالت وساماندهي هستند به لحاظ ويژگيهاي فضايي، كالبدي وارزشي، همسان نبوده و تعاريف زير آنها را ازهم متمايز مي كند:
¨ بافت تاريخي:
¨ بافت قديم:
¨ بافت فرسوده:
¨ بافت پيراموني يا بافتهاي با اسكان غير رسمي:
بافتهاي تاريخي
ابنيه و فضايي كه قبل از1300 هجري شمسي شكل گرفته و به ثبت آثارملي رسيده يا قابليت ثبت شدن را دارا مي باشند (مانند مجموعه ميدان نقش جهان و پيرامون آن) تماماً واجد ارزش فرهنگي تاريخي هستند.
درمورد اينگونه بافتها، ضوابط و مقررات سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري ملاك عمل خواهد بود.
بافت قديم
آن بخش از بافتهاي شهري را شامل مي شود كه قبل از1300 شكل گرفته ولكين به دليل فرسودگي كالبدي و فقدان استانداردهاي ايمني، استحكام وخدمات و زيرساختهاي شهري عليرغم برخورداري از ارزشهاي هويتي از منزلت مكاني و سكونتي پايين برخوردارند. مداخله دراينگونه بافتها يا ساير بافتهاي شهري متفاوت بوده و اقدامات از نوع بهسازي، روانبخشي و نوسازي خواهد بود كه در قالب طرحهاي ويژه به اجرا درخواهند آمد.
(تعاريف مندرج در موارد 6و7 اساسنامه شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري- مصوب هيأت وزيران)
بافت فرسوده
بافت فرسوده شهري به عرصه هايي از محدوده قانوني شهرها اطلاق مي شود كه به دليل فرسودگي كالبدي، عدم برخورداري مناسب از دسترسي سواره، تاسيسات، خدمات و زير ساختهاي شهري آسيب پذير بوده و از ارزش مكاني، محيطي واقتصادي نازلي برخوردارند. اين بافتها به دليل فقر ساكنين ومالكين آنها امكان نوسازي خودبخودي را نداشته و نيز سرمايه گذراران انگيزه‌اي جهت سرمايه گذاري در آن را ندارند، معيارهاي اساسي شناسايي و تشخيص اينگونه بافتها در ادامه ارائه مي گردد.
وپژگي عمومي بافتهاي فرسوده
الف) عمر ابنيه:
ساختمانهاي موجود دراين گونه بافتها عمدتاً قديمي مي باشد يا فاقد رعايت استانداردهاي بودن آنها از ظاهر ساختمان قابل تشخيص است. ابنيه اين بافتها عمدتاً تال مقاومت درمقابل زلزله اي با شدت متوسط را ندارد.
ب) دانه بندي و تعداد طبقات:
ابنيه مسكوني واقع دراينگونه بافتها عمدتاُ ريز دانه بوده واكثر آنها يك يا دو طبقه هستنتد.
ج) نوع مصالح:
مصالح بكار رفته در اينگونه بافتها عمدتاً از انواع خشتي، و آجر و چوب و يا آجر وآهن بدون رعايت اتصالات افقي و عمودي و فاقد
د) وضعيت دسترسي ها:
بافتهاي فرسوده كه عمدتاً بدون طرح قبلي ايجاد شده اند عمدتاً از ساختاري نامنظم برخوردارند و دسترسي هاي موجود درآنها عمدتاً پياده مي باشد به گونه اي كه اكثر معابر آن بن بست يا با
عرض كمتر از 6 متر بوده و ضريب نقوذناپذيري در آنها كمتر از 30/. است. مساحت عرصه ابنيه واقع شده دراين بافتها عمدتاً كمتر از 200 متر مربع مي باشد.
ه) وضعيت خدمات و زير ساختهاي شهري.
بافتهاي فرسوده به لحاظ برخورداري از خدمات،زير ساختها و فضاهاي باز، سبز و عمومي دچار كمبودهاي جدي‌اند.
و) شاخهاي كيفي.
مسأله جعيت پذيري بافتها، حريم گسلها، مسير قناتها و رود دره ها و بافتهاي روستايي درون شهري و … از ديگر مسائلي هستند كه در تعيين بافتهاي فرسوده مؤثر مي باشند.
شاخصهاي شناسايي بافتهاي فرسوده و آسيب پذير
بافتهاي آسيب پذير بر اساس بلوك آسيب پذير تعريف شده و بلوك آسيب پذير بلوكي است كه حداقل يكي از شرايط سه گانه زير را داشته باشد.
الف) بلوكي كه داراي حداقل 50 درصد بناهاي فرسوده نامناسب به لحاظ زيستي و سكونتي يا آسيب پذير باشد، بناهاي فرسوده يا آسيب پذير حداقل يكي از شرايط دوگانه زير را بايد داشته باشد.
1- بنايي كه فاقد سيستم سازه اي باشد(سازه بتوني، فولادي يا شناژهاي تحتاني، قائم و فوقاني) به تشخيص كارشناس رسمي ساختمان
2- بنايي كه دراجراي آن مفاد آيين نامه 2800 رعايت نشده باشد يا قابليت انطباق يا آيين نامه مذكور را نداشته باشد.
ب) بلوكي كه حداقل 50 درصد املاك آن مساحتي كمتر از دويست متر مربع را داشته باشد.
ج) بلوكي كه حداقل 50 درصد عرض معابر آن (قبل از اصلاحي) بن بست و يا با عرض كمتر از 6 متر باشد يا ضريب نفوذناپذيري آن كمتر از 30/0 باشد.
تبصره: بلوك شهري عبارت از محدوده اي كه محصور به معابر حداقل 8 متر مي باشد.
بافت پيراموني يا بافتهاي با اسكان غيررسمي
بافتهاي هستند كه عمدتاً مهاجرين روستايي وتهيدستان شهري رادر خود جاي داده اند و بدون مجوز وخارج از برنامه ريزي رسمي و قانوني توسعه شهري(طرحهاي جامع و تفصيلي) در درون يا خارج از محدوده قانوني شهرها به وجود آمده است. عمدتاً فاقد سند مالكيت هستند و از نظر ويژگيهاي كالبدي و برخورداري از خدمات و زيرساختهاي شهري مشابه بافتهاي فرسوده شديداً دچار كمبود هستند