+- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com)
+-- انجمن: چیدمان جدید ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1592)
+--- انجمن: دانلودهای شهرسازی و معماری(عضویت طلایی) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1728)
+---- انجمن: مقالات فارسی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1730)
+----- انجمن: سایر مقالات (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1617)
+----- موضوع: عملكرد و موقعيت استقرار شهرها (/showthread.php?tid=11522)
عملكرد و موقعيت استقرار شهرها - aramo - ۱۳۹۱-۴-۲۶
عملكرد و موقعيت استقرار شهرها
نقش و عملكرد شهرها
از زمان پيدايش شهرها، عوامل متعددي در ايجاد شهرها مؤثر بوده‌اند. شرايط مناسب جغرافيايي و اقليمي ، اعتقادات و باورها ، عامل پدافندي و نظامي ، عامل بازرگاني و عامل سياسي ، حكومتي و اداري، از جمله عواملي بوده كه در دوره‌هاي زماني مختلف ، به شكل متفاوتي زمينه ايجاد شهرها را فراهم نموده‌اند. در ايران ايجاد شهرها در نزديكي چشمه‌سارها و با فاصله مناسب از رودخانه‌ها (عامل جغرافيايي) ، تكيه و تأكيد بر نيايشگاههاي شهر و سپردن موقعيت برتر بدان (چغازنبيل و فيروزآباد) و ايجاد و توسعه شهرهايي چون مشهد و قم (عامل ديني)، ايجاد استحكامات پدافندي مشتركي چون ديوارـ سد انوشيروان در منطقه گرگان به طول 300 كيلومتر و همچنين ايجاد سدهاي تميشه ، دربند و مرو، و در سده‌هاي اخير ايجاد شهر بوشهر (عامل نظامي) ، ايجاد شهرهاي متعدد در مسير اصلي و فرعي جاده ابريشم (عامل بازرگاني) و ايجاد و يا توسعه شهرهايي با هدف سياسي و انتخاب پايتخت (پاسارگاد و تهران) ، مؤيد عوامل فوق‌الذكر است (ورجاوند ، 1374).
نقش و عملكرد شهرها
از زمان پيدايش شهرها، عوامل متعددي در ايجاد شهرها مؤثر بوده‌اند. شرايط مناسب جغرافيايي و اقليمي ، اعتقادات و باورها ، عامل پدافندي و نظامي ، عامل بازرگاني و عامل سياسي ، حكومتي و اداري، از جمله عواملي بوده كه در دوره‌هاي زماني مختلف ، به شكل متفاوتي زمينه ايجاد شهرها را فراهم نموده‌اند. در ايران ايجاد شهرها در نزديكي چشمه‌سارها و با فاصله مناسب از رودخانه‌ها (عامل جغرافيايي) ، تكيه و تأكيد بر نيايشگاههاي شهر و سپردن موقعيت برتر بدان (چغازنبيل و فيروزآباد) و ايجاد و توسعه شهرهايي چون مشهد و قم (عامل ديني)، ايجاد استحكامات پدافندي مشتركي چون ديوارـ سد انوشيروان در منطقه گرگان به طول 300 كيلومتر و همچنين ايجاد سدهاي تميشه ، دربند و مرو، و در سده‌هاي اخير ايجاد شهر بوشهر (عامل نظامي) ، ايجاد شهرهاي متعدد در مسير اصلي و فرعي جاده ابريشم (عامل بازرگاني) و ايجاد و يا توسعه شهرهايي با هدف سياسي و انتخاب پايتخت (پاسارگاد و تهران) ، مؤيد عوامل فوق‌الذكر است (ورجاوند ، 1374).
[b] ![[تصویر: 41.jpg]](http://www.shahrsazi-mhud.ir/images/Urban/41.jpg)
[/b]در سده هاي اخير، برخي از عوامل فوق الذكر، از جمله عامل نظامي ، اهميت كمتري يافته است و در مقابل ، عوامل و نقشهاي جديدي چون صنعت و معدن موجب ايجاد شهرها شده اند. برخي از شهرهاي ايران به دليل توسعه صنعت و صرفاً براي پاسخگويي به اشتغال يك يا چند كارخانه صنعتي و يا استخراج معدن به وجود آمده و يا توسعه يافته‌اند.
دلايلي كه موجب ايجاد شهرها شده اند بعضاً نقش شهرها را نيز مشخص نموده اند. دانشمندان رشته هاي مختلف به ويژه ، جغرافي دانان، در ارزيابي نقش شهرها ، عمدتاً به نوع اشتغال اشاره مي‌كنند، به اين مفهوم كه اگر در يك شهر، در بخش و يا زيربخشهاي اقتصادي به نسبت معيني اشتغال وجود داشته باشد، نقش شهر نيز در همان زمينه تعريف مي شود.
جغرافي‌داناني چون ماكس سور (1952) ، ماكس دريو (1961) ، بوژوگارنيه (1980) و پيرژرژ و چانسي هاريس (1943) ، طبقه بندي متفاوتي را ارائه داده‌اند كه از آن ميان نقشهاي اصلي و مشترك مورد بررسي قرار مي‌گيرد (فريد ، 1368).
دلايلي كه موجب ايجاد شهرها شده اند بعضاً نقش شهرها را نيز مشخص نموده اند. دانشمندان رشته هاي مختلف به ويژه ، جغرافي دانان، در ارزيابي نقش شهرها ، عمدتاً به نوع اشتغال اشاره مي‌كنند، به اين مفهوم كه اگر در يك شهر، در بخش و يا زيربخشهاي اقتصادي به نسبت معيني اشتغال وجود داشته باشد، نقش شهر نيز در همان زمينه تعريف مي شود.
جغرافي‌داناني چون ماكس سور (1952) ، ماكس دريو (1961) ، بوژوگارنيه (1980) و پيرژرژ و چانسي هاريس (1943) ، طبقه بندي متفاوتي را ارائه داده‌اند كه از آن ميان نقشهاي اصلي و مشترك مورد بررسي قرار مي‌گيرد (فريد ، 1368).
[b] ![[تصویر: 36.jpg]](http://www.shahrsazi-mhud.ir/images/Urban/36.jpg)
[/b]شهر فولادشهر اصفهان
شهر صنعتي
نقش بازرگاني
شهر نظامي
شهر فرهنگي
شهر توريستي-تفريجي
شهر معدني
شهر خوابگاهي
روش تعيين نقش شهرهاي ايران