خانه های تاریخی (خانه پیرنیا یزد) - نسخه‌ی قابل چاپ +- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com) +-- انجمن: چیدمان قدیمی ایران شهرساز (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1591) +--- انجمن: تالار شهرسازی و معماری و رشته های مرتبط (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=67) +---- انجمن: کارشناسی ارشد شهرسازی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1218) +----- انجمن: طراحی شهری (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=70) +------ انجمن: مقالات معماری شهر (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=20) +------ موضوع: خانه های تاریخی (خانه پیرنیا یزد) (/showthread.php?tid=129)

خانه های تاریخی (خانه پیرنیا یزد) - ALI XxX - ۱۳۸۹-۱۲-۶ خانه پیرنیا به عنوان یکی از مهمترین اماکن سنتی شهر نائین الگوی مهم معماری و هنری خانه های تاریخی منطقه و کویر مرکزی ایران محسوب می شود. محمود مدنیان رئیس میراث فرهنگی شهر نائین گفت: این خانه متعلق به دوران صفویه بوده و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دانالهای متعدد، هشتی، غلام گردش، ایران شاه نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخش های مختلف دیگر تشکیل شده است. وی گفت: پیرنیا صاحب خانه از وابستگان میرزا احمد خان پیرنیا بوده است و بعد از واگذاری به میراث فرهنگی، این بنا بعد از چند سال بازسازی و تعمیرات از ۱۸ اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردم شناسی کویر تبدیل شده است. مدنیان افزود: این خانه به عنوان خانه حاکم نائین بوده و در ابتدا شخصی به نام قاضی الهدی در این خانه زندگی می کرده و در دوره قاجاریه به خاندان پیرنیا رسیده است و شخصی به نام احمدخان پیرنیا حاکم نائین در این خانه زندگی می نموده است. وی افزود: مهمترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا وجود نقاشی های دیواری و گچبری های بسیار زیبای آن در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم بوده می توان یاد کرد. یادآور شد،‌ کتب های وجود دارد که با اشعار مختلف عظمت معماری و هنر را نشان می دهد. وی تصریح کرد: این گچبری ها شامل قاب های متعددی بوده و داستان های هفت پیکر نظامی شامل: داستان های خسرو وشیرین، یوسف و زلیخا،‌ صحنه های شکارگاه، داستان های عاشقانه و خیال را به نمایش گذاشته است. محمود مدنیان افزود: در نقاشی های موجود در قسمت های مختلف این بنا نقوش گیاهی هنری، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف زیبای آن را دو چندان کرده است. وی ذکر کرد: یکی از بخش های مهم این بنا وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط بوده که به عنوان تابستان نشین خانه برای دسترسی به آب قنات حفر شده است. مدنیان تاکید کرد: در این بنا مردم از طریق اشیا و لوازم و وسایلی که در جای جای فضای خانه ویترین ها قرار گرفته با فرهنگ مردمان کویر و حاشیه کویر آشنا می شوند و شامل نمایش زندگی کویری، ادوات و وسایل نظامی، صنایع دستی و هنرهای سنتی، آداب و رسوم، اعتقادات مردمان بومی منطقه است. خانه‌های قدیمی در جهت قبله ساخته شده‌اند. با این جهت گیری فضاهای تابستانی و اتاق‌های زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار می‌گیرند. حیاط مرکزی اصلی ترین فضای خانهٔ یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته‌است و باغچه‌ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تامین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می‌کاهد. در مکتب معماری یزد(حرمت) و ( حجاب) یک اصل تلقی می شود. حریم خانواده از تجاوز سمعی و بصری به دور است. هیچ خانه اصیل یزدی را نمی توان یافت که دید نامحرم به درون آن ممکن باشد. هشتی، کریاس، دالان و دیوارهای بلند، نحوه آرایش و سازماندهی فضاهای گوناگون دورادور حیاط به گونه ای است که مفهموم ( حجاب) را به کاملترنی وجه نشان می دهد، به نحوی که ساکنان خانه به دور از چشم اغیار در آرامش ، آسایش، امنیت و ایمنی زندگی می کنند. این شیوه طراحی، در عین حال، در تابستانهای گرم حداکثر سایه را در خانه فراهم می کند. اتخاذ روشهای ساختمانی مناسب، انتخاب مواد و مصالح سازگار با اقلیم، همچون نما سازی با ( سیم گل) و دم گیری گچی، زیبایی، آسایش، دوام و… به ارمغان می آورد. اتاق مهمانخانه در معماری مسکونی یزد سمبل احترام و بزرگداشت میهمان بوده است. در خانواده هایی که از تمکن مالی برخوردار بوده اند و یا به اقتضای شغل صاحبخانه، حیاط ویژه و مستقلی برای میهمان در نظر می گرفتند، این حیاطهای اختصاصی به ( بیرونی) معروفند که در مقایسه با ( اندرونی) به معنای فضای کاملا خصوصی اهل خانه تفکیک و تمیزند. خانه های تجاری و روحانیون رده بالا به لحاظ ضرورتهای شغلی دارای بیرونی و اندرونی بوده است. خانه ملک التجار، خانه شفیع پور ( میرزا شفیع)، خانه لاریها، خانه ایت الله صدوقی، خانه آسید هاشم آقا ( نجفی یزدی)، خانه مرتاض ( علی آقا شیرازی)از این نمونه است. از جمله نمونه‌های بارز معماری قرنهای گذشته محلهٔ فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می‌شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده‌است. این خانه مقابل مسجد جامع نایین قرار گرفته و یکی از یادگارهای ارزشمند دوره صفویه است. نخست سیدی از اهالی زواره به عنوان نماینده شاهان صفوی در این خانه حضور داشته و به رفع و رجوع امور شهر نایین می‌پرداخته. بعدها این خانه به خاندان پیرنیا رسیده است. گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های ایوان شاه‌نشین و کرسی و اطاقک فوقانی چشم‌نواز و خیره‌کننده است. در این گچ‌بری‌ها تزیینات متنوع معماری چون رسمی‌بندی، کاربندی، یزدی‌بندی و… است. یکی از محققین خارجی معتقد است اولین دوره صفویه دراین خانه کار شده است کنار نقاشی روی دیوار اشعار زیبایی نیز نقش بسته است در قسمت ایوان شاه‌نشین تصاویر زیبایی از هفت پیکر نظامی بر دیوارها نقاشی شده است. فضای اصیل مساکن سنتی موجود در خانه عبارتند از: ورودی، هشتی، غلام گردش، ایوان شاه‌نشین، اطاق نشیمن پاکرسی، دلان، بخش تابستان‌نشین و زمستان نشین. این خانه در سال ۱۳۷۳ به موزه مردم شناسی کویر نایین تبدیل گشت و اداره میراث فرهنگی نایین در این خانه مستقر است. خانه تاریخی پیرنیا به عنوان یکی از مهمترین بناهای سنتی شهر نائین الگوی، مهم معماری و هنری خانه های تاریخی منطقه و کویر مرکزی ایران محسوب می‌شود. این خانه متعلق به دوران صفویه بوده و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دالانهای متعدد ، هشتی، غلامگردش، ایوان شاه نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخش‌های مختلف دیگر تشکیل شده. این بنا از مجموعه خانه‌های متعددی تشکیل شده که هرکدام با کاربردی متفاوت و مخصوص ساخته شده است. این بنا خانه حاکم نائین بوده و در ابتدا شخصی به نام قاصی نورالهدی در این خانه زندگی می‌کرده. این بنا در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده و شخصی به نام میرزا احمد خان پیرنیا، حاکم نائین در این خانه زندگی کرده است. مهمترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا وجود نقاشی‌های دیواری و گچبری‌های زیبای آن در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم است. موقعیت خانه پیرنیا در بافت تاریخی شهر نایین با توجه به کاربری امروزی آن فضاها، فنون اجرای نگاره‌ها در بنا، روش‌های پیاده کردن نقوش روی دیوارهای بنا، شرح نگاره‌های صفه، اتاق کرسی و بالاخانه، اشعار، تزیینات، داستان‌ها، موضوع نگاره‌ها، تفاوت‌ها و تشابهات میان سطوح مختلف تزیین شده، بررسی قاب‌های کتیبه‌ای و داستانی در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته و درباره آنها توضیح داده شده‌است.