اثرات دگرگونیهای کالبدی بر روابط اجتماعی محلهای - نسخهی قابل چاپ +- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com) +-- انجمن: چیدمان قدیمی ایران شهرساز (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1591) +--- انجمن: تالار شهرسازی و معماری و رشته های مرتبط (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=67) +---- انجمن: کارشناسی ارشد شهرسازی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1218) +----- انجمن: طراحی شهری (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=70) +------ انجمن: فضاهای شهری ایرانی خارجی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=423) +------ موضوع: اثرات دگرگونیهای کالبدی بر روابط اجتماعی محلهای (/showthread.php?tid=15913) |
اثرات دگرگونیهای کالبدی بر روابط اجتماعی محلهای - ماراویا - ۱۳۹۱-۱۱-۲۸ شهر پدیدهای اجتماعی- مکانی است، با بعدی زمانی که مدنی است. هر مکان، محل زندگی مردمی است که تحرک، رمز تشکیل، توسعه و استمرار آنان است: تحرک در فضای اجتماعی- فرهنگی، تحرک در فضای اقتصادی- اجتماعی و تحرک در فضای مکانی. این تحرکها در تمامی مکانهای شهر و سرزمین آن اثر ملموس میگذارد و سازنده شکلی جدید از معادلهای میشود که هیچگاه پایدار نمیماند. (بروس، ۱۳۸۳، ۹۷) کیفیت ساختار شهر بیش از هر چیز به میزان انطباق سازمان کالبدی آن با سازمان اجتماعی شهر مربوط میشود. شالوده سازمان دهی کالبدی -اجتماعی در شهرهای قدیم برنظام محله بندی و سلسله مراتب تقسیمات آن (بازار و مرکز شهر، محله، کوی و...) استوار بوده که هم به روابط اجتماعی و اقتصادی شهر و هم به روابط اداری، ارتباطی وخدماتی شهر، سازمان میداده است. (پارس ویستا، ۱۳۸۱) بنابراین، محله بخشی از تقسیم بندی کالبدی فرهنگی شهر با حوزه یا فضای جغرافیائی مشخص، وابستگیها، علاقهها، احساسات، تعلقات اجتماعی، روابط همسایگی و الگوی مشترک زندگی است که در استیلای سلسله مراتب فضای شهر قرار دارد و محلات معمولاً دارای همگونی در ویژگیهای؛ قومی، نوع مسکن، ارزشهای اقتصادی و یا ارزشهای فرهنگی اجتماعی این واحدها هستند. در صورتی که با دگرگون شدن این متغیرها تمایز میان محلات آشکار میشود. در شهرسازی و شهرنشینی دوران جدید، به دلیل تسلط اقتصاد صنعتی و وسایل حمل و نقل ماشینی و گسترش وسیع ابعاد کالبدی شهرها، مقیاسهای انسانی تا حدود زیادی اعتبار خود را از دست داده است. در واقع، با پیدایش اتومبیل، مفهوم محله که اساس شکل گیری طبیعی شهرهای قدیم بوده، کاملا متحول شده است. چرا که ذات محله با تجمع اشتراک، روحیه جمعی و یکدستی عجین است در حالیکه زندگی صنعتی طالب جدایی، انفصال و استقلال است. همین امر، منجر به تناقض در سیستم شهری شده است که انفصال و اتصال را چگونه با یکدیگر تجمیع و به اتحاد برساند. به طور کلی، با رواج طرحهای جامع، تفصیلی و توسعه شهری و ارائه تقسیمات شهری هندسی و یکنواخت، ارزشهای محلهای، هویت اجتماعی و انسانی و مشارکتهای اجتماعی در شهرها از بین رفته است. که علت این امر به نوع کاربریها و توزیع آنها در سطح شهر، تعیین سرانهها و تقسیمات، استاندارد شهری، فاصلهها و دسترسیها و عملکردها باز میگردد. ساختار شهر یک ساختار کاملاً سلسله مراتبی است و سلسله مراتب ناحیه و منطقه علاوه بر عملکرد خدماتی و تسهیلاتی عملکردهای مدیریتی، نظارتی و کنترلی در سطح شهر دارند. (سلطانی، ۱۳۹۰). این در حالی است که محله هم دارای یک سلسله مراتب کاملاً نظارتی و مشارکتی بدون مدیریت (حقوقی) است. پس برای ایجاد یک عملکرد کارا برای محله نسبت به سایر سلسله مراتب شهری و برای ایجاد یک واحد شهری موثر که دارای امنیت، سلامت، زیبایی و عدالت اجتماعی باشد، نیاز به ساختار مدون محلهای و ایجاد جنبههای مشارکت گرایی و شناخت هویت محلهای در راستای این واحد شهری میباشیم. (چهار راهی، شریفی، ۱۳۸۵، ۱۳۴) محله به عنوان شاکله هویت بخشی به مکانهای شهری عنصر زمان و ساختار فضایی از جمله شاخصهای برقراری ارتباط میان محتوا و هویت فضایی برای ایجاد یک تعادل پویا با حفظ رویکرد روابط و تحرک اجتماعی در فضای شهری و سطح محله میباشد. بر این اساس، برای دستیابی به کیفیت مکانی، لازم است تا هر محله به صورت مجزا مورد شناسایی قرار گیرد. به عقیده هاتون و هانتر یک سکونتگاه پایدار باید در پی ارتقاء و حفظ ارزشها و ویژگیهای مثبت خود در زمینه محیط طبیعی، مصنوعی و فرهنگی باشد. راپاپورت (۱۹۹۷) هم نخستین کسی بود که محله را بعنوان ابزاری توصیف کرد که شهروندان با استفاده از آن میتوانند هویت خود را بازیابند. وی این ابزار را بسیار کارآمد توصیف و بیان نمود برای دستیابی به هویت محلی در سطح فردی و جمعی نیازمند تامین نیازهای ساکنان آن در تمامی ابعاد زندگی روزمره برای معرفی توانایی و تعریف تمایلات و ترجیحات آنها میباشیم. اما از دیدگاه شهرگرایان جدید، مفهوم محله اگر چه سمبولیک است ولی ایجاد ارتباط بین یک مکان و فعالیت ضروری است. محله بعنوان یک فضای عمومی دیده میشود که بطور روزانه توسط ساکنان مورد استفاده قرار میگیرد. (سلطانی به نقل از فاربیا، ۱۳۸۶) دگرگونیهای معاصر ایجاد شده در ساختار محلات با توجه به ویژگیهای برشمرده شده برای محله در ایجاد هویت شهروندی و بررسی تحولات به وقوع پیوسته در ساختار محلات شهرهای ایران، مهمترین دگرگونیهای به وجود آمده در محلات که بر روابط اجتماعی اثرگذارند را با تکیه بر پژوهشی که در محله امامزاده عبدالله تهران انجام شده، میتوان شامل موارد زیر دانست:
پیشنهادات با توجه به اهمیت اثرات دگرگونیهای کالبدی بر روابط اجتماعی محلهای، میتوان پیشنهاداتی را به ترتیب زیر جهت به سامان نمودن وضعیت محلات در شهرهای ایران ارائه نمود:
منبع: پایگاه خبری شهر الکترونیک |