نمايش زندگي درون ساختمان از بيرون به دنبال روشن و خاموش شدن چراغ¬هاي داخلي در طول شبانه روز
نماهاي تماماً شيشه به علت ضخامت کم و مقاومت حرارتي اندک، مشکلات فراواني را براي ساکنين فراهم مي¬آورند. اين مشکلات عبارتند از:
1. افزايش بيش از حد دماي داخلي ساختمان در فصول گرم و معتدل سال
نماهاي تماماً شيشه در صورتي¬که سايبان خارجي مناسب براي آنها پيش¬بيني نشده باشد، در اوقات گرم و معتدل سال به علت تابش آفتاب به فضاي داخل، سبب افزايش بيش از حد دماي داخل مي-شوند.
2. احساس عدم آسايش حرارتي در فصول سرد سال
دماي سطح نماي شيشه¬اي به علت مقاومت حرارتي کم، در فصول سرد سال نزديک به دماي محيط خارج بوده و بدن افراد مستقر در نزديکي نما از طريق تشعشع با نما تبادل حرارت کرده و ساکنين احساس عدم آسايش حرارتي خواهند نمود.
3. مصرف زياد انرژي و آلودگي هوا
در نماهاي شيشه¬اي در اثر تبادل حرارت از طريق جابجايي بين هواي گرم داخل اتاق و سطح سرد شيشه، دماي داخل کاهش يافته و براي حفظ دما در حد آسايش، نياز به مصرف زياد انرژي خواهد بود. اگرچه انواع گوناگون شيشه¬هايي ساخته شده¬اند که جاذب حرارت بوده و از ورود تابش خورشيد به داخل جلوگيري مي¬کنند، و يا شيشه¬هاي دو جداره¬اي وجود دارند که مقاومت هدايت حرارتي بهتري نسبت به شيشه¬هاي يک جداره دارند، اما با اين حال هنوز هم نماهاي شيشه¬اي نسبت به ساير مصالح ساختماني داراي ضريب هدايت حرارتي زياد بوده و باعث اتلاف حرارت زياد مي¬شوند. اتلاف حرارتي بسيار زياد و مصرف زياد انرژي جهت تأمين گرمايش و سرمايش در نماهاي شيشه¬اي لاجرم باعث آلودگي بيشتر هوا مي¬گردد.
مقايسه نماهاي آجر، شيشه يک جداره و شيشه دو جداره با يکديگر از نظر ويژگي-هاي حرارتي
در يک آزمايش به منظور مقايسه نماي آجري، شيشه يک جداره و شيشه دو جداره با يکديگر از نظر ويژگي¬هاي حرارتي دماي خارج ساختمان براي هر سه نما صفر و دماي داخل در حد 20 درجه حفظ شد. اختلاف دما بين سطح داخلي و خارجي ومقايسه ضريب انتقال حرارت براي هر کدام از نماهاي شيشه يک¬جداره، شيشه دو جداره و ديوار آجري 22 سانتي¬متري در شکل 1 نشان داده شده است. هرچه ضريب هدايت حرارت کاهش يابد اختلاف دماي بين دو سطح افزايش مييابد ( شکل 2). بنابراين اگر براي گرم کردن فضاي داخل، انرژی مصرف نشود، دماي سطح داخلي براي شيشه يک جداره 4/.، براي شيشه دو جداره 3/9 و براي ديوار آجري 7/12 خواهد بود. به اين ترتيب مشاهده مي¬شود که شيشه دو جداره علي¬رغم داشتن وضعيت حرارتي بهتر نسبت به يک شيشه يک جداره از نظر تأمين شرايط حرارتي فضاي داخل نسببت به نماي آجري مناسب نيست (رضايي حريري و فياض، 1382).
شکل 1- مقايسه ضريب هدايت حرارتي(W/m2k)و نوسان دما (°C)در شيشه يک جداره، دو جداره و ديوار آجري (رضايي حريري و فياض،1382).
شکل2- رابطه معکوس ضريب انتقال حرارت و اختلاف دما بين دو سطح در ديوار آجري، شيشه دو جداره و شيشه يک جداره(رضايي حريري و فياض،1382).
[b]نماي کامپوزيتي:
کامپوزيت¬ها يک کلاس منحصر به فرد از مواد هستند که از ترکيب دو يا چند ماده جداگانه تشکيل شده اند که ماده حاصل نسبت به هر کدام از اجزاي تشکيل دهنده استحکام و دوام بيشتري دارد. امروزه از کامپوزيت¬ها براي نماي بيروني ساختمان استفاده مي¬شود. ورق هاي کامپوزيت متشکل از دو لايه آلومينيوم و يک هسته از جنس پلاستيک يا يک ماده معدني پرکننده مي¬باشند کهدر بين اين دو لايه قرار مي گيرد. از آنجا که نمي توان مادهاي يافت که همه خواص مورد نظر را دارا باشد، بايد بهدنبال چارهاي ديگر بود. کليد اين مشکل، استفاده از کامپوزيتها است. خواص کامپوزيتها در مجموع از هرکدام از اجزاي تشکيل دهنده¬ي آنها بهتر است و اجزايمختلف، کارايي يکديگر را بهبود ميبخشند و اين يکي از مزيت¬هاي کامپوزيتها محسوب مي¬شود، از مزاياي ديگر کامپوزيتها مي¬توان سبک بودن، سهولت در مونتاژ، تعمير و نگهداري را نام برد با اين وجود کامپوزيتها از نظر انعطاف¬پذيري در اجرا، در سطح ضعيفي عمل مي¬کنند.
نماي بايراميکس:
[/b]بایرامیکس يک سيستم پوشاننده تزييني است که براي نماهاي داخلي و خارجي استفاده مي¬شود. اين محصول مي¬تواند بر روي ديوارهاي رنگ شده، سنگ، سيمان، چوب، مقواي نازک، پلاستيک، فلز و شيشه به کار رود. بايراميکس که امروزه به عنوان نمای تزئینی داخل و خارج ساختمان به کار مي¬رود براي اولين بار در سال 1993 میلادی توسط یک گروه در ترکیه تولید و به دنیا عرضه شد. محصول حاضر به صورت ملات بوده و متشکل از مخلوط دانه های گرانیتی و مرمر سرامیزه با تنوع رنگ فراوان و دانه بندی های متعدد، رزین های طبیعی و مصنوعی و سایر افزودنی ها می باشد. بايراميكس بعد از اجرا و خشک شدن، نمای سنگ تزئینی به خود می گیرد. این نما روي سطوح چرب، غبار آلود، ناهموار، مرطوب و همچنين مواقعی که هوا طوفانی و دارای گرد و غبار می باشد قابل اجرا نيست.مزاياي کاربرد بايراميکس عبارتند از:
تنوع رنگ
کاربرد آسان
نگهداري و تعمير آسان
انعطاف¬پذيري
قابليت شست و شو با آب
بايراميکس به راحتي مي¬تواند ناهمواري¬هاي حاصل از گچ¬کاري را بپوشاند.
نمای بایرامیکس علی¬رغم مزایایی که دارد مورد استقبال جامعه مهندسین و پیمانکاران ساخت و ساز قرار نگرفته است چرا که این نما با بافت فرهنگی و سلیقه¬های ایرانی همخوانی ندارد و جلوه و زیبایی خود را ظرف مدت کوتاهی از دست می¬دهد.
نماي سنگ
دو گروه از سنگ¬هاي طبيعي که در نماي ساختمان به کار مي¬روند سنگ¬هاي آهکي و سنگ¬هاي آذرين هستند.سنگ¬هاي آهکي معمولاً به دليل وجود رگه¬هايي که در آنها ديده مي¬شود استحکام چنداني ندارند. و مشکل سنگ¬هاي آذرين معمولاً جذب آب پايين و عدم چسبندگي با بدنه ساختمان است.نماي ساختمان به دليل قرار گرفتن در معرض شرايط جوي (باران، يخبندان، آفتاب و آلاينده ها) از اهميت خاصي برخوردار است. سنگ نما بايد ويژگيهاي خاصي داشته باشد تا بتواند در برابر اين عوامل دوام بياورد. بنابراين سنگي که جهت نما استفاده مي¬شود بايد شرايط زير را داشته باشد:
1. متناسب باآب و هواي منطقه باشد
سنگ بايد متناسب با شرايط اقليمي انتخاب گردد مثلاً در مناطق سرد و مرطوب، سنگ بايد داراي تخلخل بسيار کم باشد وگرنه ممکن است بر اثر يخبندان متلاشي شود يا در مکانهايي که امکان وزش طوفان شن وجود دارد، سنگ در معرض سايش بوده و بايد مقاومت به سايش بالا داشته باشد.
2. قابليت صيقل خوردن و برش را داشته باشد.
3. مقاومتهاي کششي و خمشي نسبتا خوبي را دارا باشد.
4. ترکيبات کاني شناسي آن بايد در نظر گرفته شود
کانيهاي مضر (کانيهاي آهن) در برابر آب و هوا اکسيده شده و در نتيجه فرسودگي زودرس را به وجود مي آورند. وجود ناخالصي به صورت مجتمع در يک نقطه و يا يک امتداد، نقطه ضعف بوده و مي¬تواند باعث تخريب سنگ شود .
5. سنگ انتخابي بايد چسبندگي خوبي را با ملات داشته باشد (داراي جذب آب مناسب باشد.)
6. رنگ آن با ثبات باشد و در برابر بخارها و گازها و پرتو آفتاب پايدار باشد.
[b]نمای سرامیک
با توجه به قیمت بالای سنگ و باری که سنگ به ساختمان تحمیل می کند، جهت نماي ساختمان در بعضي کشورهااستفاده از سرامیک رواج قابل ملاحظه ایی پیدا کرده است. نمایسرامیک مشکل وزن را تا حدود یک چهارم وزن سنگ حل کرده است ولی مشکل پیوستگی سراميک و نما بجز در موارد اندکی حل نشده است و با استفاده از روشهای نصب سعی در حل مشکل پیوستگی اجزای نما وجود دارد. این نماها با توجه بهطراحی قابل کنترل می توانند زیبایی خاص خود را به بيننده تقدیم کنند. از جمله معايب نماهاي سراميکي عايق نبودن آن به سرما و گرما و صدا مي¬باشد همچنين نماهاي سراميکي به دليل بازتاب شديد نور در مکان¬هاي شلوغ به کار نمي¬روند.
نماي آجر
يکي ديگر از انواع نماها، نماهاي آجري هستند که شامل آجرهاي رسي و آجرهاي شيلي مي¬شوند. نماهاي آجر علاوه بر زيبايي، تنوع و ثبات رنگ، به دليل ضريب انتقال حرارت پايين آجر، نقش يک عايق حرارتي و برودتي را براي ساختمان ايفا مي کنند و درنتيجه از هدر رفتن انرژي توسط سيستم گرمايشي و سرمايشي ساختمان جلوگيري مي¬کنند. نماهاي آجر بر حسب جنس و رنگ خود باعث دفع و انعکاس گرما در فصل تابستان و جذب انرژي خورشيدي و گرم شدن ساختمان در فصل زمستان مي¬شوند.
نماي خشک:
درسيستم نماي خشک براي اتصال آجرها به يکديگر از ملات استفاده نمي¬شود. براي اتصال آجرهاي مخصوصي که در اين سيستم به کار مي¬روند از تجهيزات فلزي مانند ريل استفاده مي¬شود.
مزاياي سيستم نماي خشک با آجر عبار تند از:
1. عدم نياز به کارگر حرفه¬اي جهت نصب
در سيستم نماي خشک نصب آجر و ريل¬ها تنها به صورت مکانيکي است بنابراين اجراي اين سيستم نياز به کارگر حرفه¬اي ندارد.
2. سرعت اجراي بالا
در نماي خشک به دليل استفاده از چهارجوب ¬هاي فلزي که خود قالب و الگوي اجرای نما محسوب مي¬شوند و نيز به دليل امکان آماده¬سازي نما در طبقه همکف و عدم استفاده از داربست، سرعت اجراي نما به طور چشمگيري افزايش مي¬يابد.
3. عدم ايجاد ضايعات ساختمانی و سرو صدا
سيستم نماي خشک بدون برداشتن سطح ديوار موجود، مستقيماً بر روي ديوار قابل اجرا بوده وبنابراين اجراي اين سيستم بدون ايجاد ضايعات و زباله¬هاي ساختمانی معمول و همچنين بدون ايجاد سرو صدامي¬باشد.
4. کاهش اتلاف انرژي
درسيستم نماي خشک ابتدا يک عايق حرارتي به طور مستقل با اتصال مکانيکي يا چسب به بدنه ساختمان محکم مي¬شود سپس چهارچوب يا اسکلت نگه¬دارنده که از جنس چوب، فولاد يا آلومينيوم مي¬باشد به ساختمان متصل شده تا نماي خشک با رعايت فاصله از عايق حرارتي بر روي چهارچوب نگه¬دارنده قرار گيرد. فضاي خالي که بين نما و عايق قرار دارد خود بهترين عايق حرارتي مي¬باشد لذا اين سيستم نقش بسزايي در کاهش اتلاف انرژي دارد.
5. آساني اجرا براي ساختمان¬هاي مرتفع
اجراي اين سيستم به دليل عدم استفاده از ملات، درقسمت¬هاي مرتفع ساختمان بسيار سريعتر و آسان¬تر از ساير نماها مانند نماي آجر مي¬باشد همچنين در اين سيستم دسترسي براي مراقبت¬هاي دوره¬اي به خصوص در ساختمان¬هاي مرتفع وجود دارد ولي اين سيستم براي خانه¬هاي مسکوني کم ارتفاع، پر هزينه است و معمولاً مورد استفاده قرار نمي¬گيرد.
با توجه به مطالب گفته شده، مقايسه ضرايب هدايت حرارتي برخي ازمصالحي که در ساخت نما به کار مي-روند (جدول 1)و همچنين با استناد به پرسش نامه اي که توسط برخي از نماکاران و صاحب نظران دراين مورد پر شده است و نماهاي بالا را از نظر ويژگي¬هايي شامل سرعت اجرا، قيمت تمام شده به ازاي هر متر مربع، مقاومت در برابر ضربه، مقاومت در برابر يخ زدگي،مقاومت در برابر آتش¬سوزي، مقاومت در برابر زلزله و ريزش، انعطاف پذير بودن در اجرا، قابليت اجرا در ارتفاعات بالا، عايق بودن نسبت به سرما و گرما، عايق بودن نسبت به صدا، سبک بودن و کاهش وزن ساختمان، همخواني باهنر معماري ايراني و مقاومت در برابر آلاينده¬هاي موجود در هوا مورد مقايسه قرار داده¬اندمي¬توان نتيجه گرفت که در مجموع آجر ساخته شده از سنگ سیل و سنگ معدن مصالحي است که براي کاربرد در نما نسبت به ساير مصالح مي¬تواند در اولويت باشد.
جدول 1- مقايسه ضريب هدايت حرارتي برخي از مصالحي که در ساخت نما به کار مي¬روند
مصالح ساختماني
هوا
آجرشيلي
آجر رسي
شيشه
سراميک
سيمان
سنگ
آلومينيوم
ضريب انتقال حرارت
(W/mK)[/b]
02/0
3/1 -8/0
7/0-5/0
4/1- 9/0
06/1
73/1
7-2
237
منابع:
1. پاکزاد ،ج. 1382. پديدار شناسي نماي ساختمان¬هاي مسکوني و سير تکويني توقعات از آن. مجله هنرهاي زيبا. جلد شماره¬ي جهاردهم.
2. رضايي حريري، م و فياض، ر. تأثير نماهاي شيشه¬اي دو جداره بر شرايط حرارتي داخل ساختمان. مجله هنرهاي زيبا. جلد شماره¬ي ششم.