درخواست کتاب فوری - نسخه‌ی قابل چاپ

به باور هاروی،اگر در پی‌ نوع معینی از توزیع درآمد هستیم،باید تصور گروشنی از ساز و کارهایی‌ که سبب نابرابری درآمد در سیستم شهری‌ می‌شوند داشته باشیم‌ هاروی در تحلل‌های‌ خود،فرض مارکس و انگلس را در رابطه با این‌که ایده‌ها و افکار مسلط در یک جامعه‌ ایده‌ها و افکار طبقه‌ مسلط آن جامعه است وبه‌ وسیله آن طبقه تولید می‌شود،می‌پذیرد در حقیقت صرف نمایش قسمتی از نا مردمی انسان به خود او اقدامی ضد انقلابی است،زیرا این کار برای انسان‌های رئوف این‌ تصور را پیش می‌آورد که گویی راه حلی عرضه داشته‌ایم،در حالی که‌ چنین نیست.این نوع تجربه‌گرایی بی‌فایده است:«در حال حاضر اطلاعات متعددی در گزارش‌ها،روزنامه‌ها،کتاب‌ها و مقالات‌ موجود است که شواهد کافی به ما عرضه می‌دارد.کار ما در حقیقت‌ گردآوری این مطالب نیست.کار ما،از طرف دیگر،این نیز نخواهد بود که پرونده‌ها و گزارش‌های قطوری از بی‌عدالتی‌هایی که در حق‌ ساکنین گتوها روا داشته شده تهیه کنیم و قبل از بازنشسته شدن و استراحت در کنار آتش گرم در پناه آن‌ها خود را پنهان کنیم و به دلسوزی‌ مشغول شویم.چنین کاری نیز ضدانقلابی خواهد بود،زیرا تنها اثر آن‌ جبران گناه است،بدون این که ما را مجبور به روبرو شدن با علل اصلی‌ نماید.هم چنین غرق شدن در احساسات توریستی و زندگی کردن‌ برای مدتی با طبقه فقیر به امید این که به آن‌ها کمکی کرده باشیم نیز نمی‌تواند راه حلی به حساب آید.این نیز فکری ضد انقلابی است،زیرا کمک به عده‌ای معدود در یک تابستان پیش از باز شدن مدارس چه‌ کمکی به جامعه می‌تواند بکند؟این‌ها راه‌هایی است که نباید رفت.این‌ها به تمامی ما را به کار اصلی‌مان منحرف می‌کنند.»به عقیده هاروی،کار اصلی ما چیزی جز ساختن آگاهانه و هوشیارانه یک الگوی نظری جدید برای تفکر جغرافیایی،از طریق‌ انتقاد عمیق به«الگوی نظری»فعلی این رشته نیست.فصل پنجم به«ارزش مصرفی،ارزش مبادلاتی و نظریه نحوه‌ استفاده از اراضی شهری»می‌پردازد.در این فصل نظریه نحوه‌ استفاده از اراضی شهری،نظریه اقتصاد خرد درباره چگونگی‌ استفاده از اراضی شهری،رانت و تخصیص زمین و رانت مطلق‌ تحلیل می‌شود.جغرافیدانان،برنامه‌ریزان و جامعه‌شناسان به طور معمول‌ کالاها را تنها از نقطه نظر ارزش مصرفی مورد بحث قرار داده‌اند و زمانی که در پی بررسی‌های عمیق‌تری بوده‌اند،کورکورانه از تحلیل‌های مارژینالیستی پیروی کرده و از ابزار آن کمک گرفته‌اند.ارزش مصرفی اساس بررسی‌های سنتی جغرافی‌دانان و جامعه‌شناسان در زمینه مسأله استفاده از اراضی،به شمار می‌آید.ولی این مفهوم در بررسی‌های مزبور به نحوی به کار رفته است‌ که گویی در اساس مطالعه نحوه استفاده از اراضی خارج از محدوده‌ اقتصاد سیاسی قرار دارد.برقرار کردن رابطه‌ای دیالکتیکی بین‌ ارزش مصرفی و ارزش مبادلاتی،از یک سو امکان غنی‌تر ساختن‌ تحلیل‌های جغرافیایی و اجتماعی را فراهم می‌آورد و از سوی دیگر پلی بین دیدگاه‌های اجتماعی و اقتصادی در مورد مسأله نحوه‌ استفاده از اراضی در شهر ایجاد می‌کند.مسأله اخیر می‌تواند هم‌ مورد توجه اقتصاددانان باشد و هم کمکی به تحلیل‌های فضایی به‌ حساب آید.به طور کلی ارزش مصرفی به وسیله چیزی که به عنوان‌ نظام یا شیوه زندگی می‌شناسیم تعیین می‌شود و تا آن جا که به همین‌ معنا به کار می‌رود،در خارج از محدوده بررسی اقتصاد سیاسی‌ قرار دارد.بررسی این شیوه زندگی که تعیین کننده ارزش مصرفی‌ اشیای گوناگون است،ضروری به نظر می‌رسد.فصل ششم«شهرنشینی و شهر»نام دارد.در این فصل مباحث‌ شیوه تولید و شیوه انتگراسیون اقتصادی،مفهوم مازاد و خاستگاه‌های شهری،شهرنشینی و گردش فضایی ارزش اضافی، کار مازاد،ارزش اضافی و ماهیت شهرنشینی تحلیل شده است.هم چنین در رابطه با ماهیت عدالت اجتماعی،سه موضوع ماهیت‌ نظریه،ماهیت شهرنشینی و ماهیت فضا تبیین گردیده است.مطالعه شهرنشینی تا حد زیادی می‌تواند در درک و شناخت روابط اجتماعی در بنیان اقتصادی،جامعه و نیز سیاست و سایر عناصر ایدئولوژیک روساخت به کار آید،اما مانند هر شکل اجتماعی، شهرنشینی نیز می‌تواند اشکال متنوع بی‌شماری را در داخل یک‌ شیوه تولید مسلط به خود گیرد؛هنگامی که ممکن است بتوان‌ اشکال مشابهی از آن را نیز در شیوه‌های تولیدی متفاوت مشاهده‌ کرد.هاروی معتقد است که«بین شهرنشینی و رشد اقتصادی ارتباطی‌ لازم،اما نه کافی وجود دارد.در این حالت شهر فواید خاصی برای‌ منطقه روستایی دارد.»فصل هفتم استنتاج و تعمق در شش فصل پیشین کتاب است.ویژگی اصلی کتاب تحلیل بودن و متن بسیار سنگین و پیچیده آن‌ است.علاوه بر این مؤلف دربارهء مفاهیمی چون فضا،شهرنشینی، عدالت اجتماعی نظریه و...در ابتدای کتاب برداشت‌هایی می‌کند که در پایان این مفاهیم از حیث محتوایی متفاوت جلوه می‌کنند.«شهرنشینی دارای ساخت جداگانه‌ای است یعنی می‌توان آن را به صورت کلیتی جداگانه با پویایی خاص خود درک کرد.اما این‌ پویایی از طریق کنش متقابل و تضاد بین شهرنشینی به عنوان‌ یک ساخت از یک سو و پویایی درونی جامعه صنعتی از سوی دیگر به‌ نفع اولی(شهرنشینی)و ضرر دومی(جامعه صنعتی)حل شده‌ است.تصور نمی‌کنم این ادعا به واقعیت نزدیک باشد.جامعه‌ صنعتی و ساخت‌های آن از جهات مهم و حیاتی بسیاری،هنوز به‌ تسلط خود بر شهرنشینی ادامه می‌دهند.»به هر حال کتاب بسیار تحلیلی عدالت اجتماعی و شهر که از تألیف آن‌ حدود سی سال می‌گذرد،کماکان پایه نظریه جغرافیایی انسانی و حتی‌ برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است.در واقع این کتاب از جمله اندک‌ آثار تحلیل است که در رشته جغرافیا در ایران ترجمه شده است.این‌ کتاب نه تنها برای دانشجویان رشته‌های جغرافیا و جامعه‌شناسی و اقتصاد مفید است،بلکه برای کلیه کارشناسان رشته‌های معماری، شهرساز و علوم سیاسی نیز می‌تواند ثمربخش واقع شود.مهم‌ترین دستاورد کتاب بسط نظریه فضا-زمان( Time-Space )است که خواننده را با ابعاد تازه‌ای از شهر و شهرنشینی آشنا می‌سازد.