ایران شهرساز
شرح خدمات طراحي فضاي شهري (خيابان) - نسخه‌ی قابل چاپ

+- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com)
+-- انجمن: چیدمان جدید ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1592)
+--- انجمن: دانلودهای شهرسازی و معماری(عضویت طلایی) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1728)
+---- انجمن: مقالات فارسی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1730)
+----- انجمن: سایر مقالات (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1617)
+----- موضوع: شرح خدمات طراحي فضاي شهري (خيابان) (/showthread.php?tid=2496)



شرح خدمات طراحي فضاي شهري (خيابان) - alireza - ۱۳۹۰-۲-۱۰

شرح خدمات طراحي فضاي شهري (خيابان)


1- تعيين اهداف – در اين بخش از پروژه اهداف به ترتيب اهداف كلي و جزيي مشخص شده و اولويت‌بندي كيفي و زماني خواهد شد .
2- تعاريف و ديدگاهها
2-1-ارائه تعريف دقيق از پروژه
2-2-تعريف مفاهيم پايه
2-3- تبيين مباني نظري
2-4- تنظيم و ارائه فرآيند مطالعات و طراحي
3- شناخت
3-1- شناخت عمومي شهر
( اين بخش از مطالعات ترجيحاً از منابع و مطالعات فرادست استخراج و تدوين مي‌شود .)
3-1-1- روند شكل‌گيري شهر
3-1-2- شناخت و معرفي ساختار اصلي شهري
3-1-3- شناخت طبيعي ، اجتماعي و تاريخي شهر
3-1-4- شناخت ميراث معماري و شهرسازي
3-1-5-استخراج بارزه‌هاي ماهوي – هويتي كالبد شهر بم در ادوار مختلف تاريخي (دوره كهن، دوره مياني و دوره معاصر) در سطوح مختلف
3-1-6- مطالعه موارد خاص
3-2- حوزه فراگير
3-2-1- جمع آوري طرح و برنامه هاي فرادست
هدف از انجام اين بخش از مطالعات تعيين جايگاه حوزه فراگير در كليه برنامه هاي طرح جامع و تفصيلي مصوب مي‌باشد .
3-2-2- مطالعات و عملكرد و فعاليت:
- بررسي سلسله مراتب محدوده تقسيمات خدمات شهري در حوزه نفوذ و پيرامون آن
- بررسي چگونگي شكل گيري خدمات شهري در محدوده و ميزان توفيق طرحهاي فرادست
- برداشت اطلاعات تفصيلي كاربري اراضي در محدوده حوزه فراگير
- بررسي وضعيت مالكيت اراضي عمده تاثيرگذار
- برداشت اطلاعات مربوط به تراكم ساختماني و جمعيتي در محدوده حوزه فراگير
- جمع آوري كليه مصوبات موردي درخصوص حوزه فراگير (كميسيون ماده 5 ، طرحهاي ويژه و 000)
3-2-3- مطالعات حمل و نقل
- شناسايي نقش و جايگاه هر يك معابر (معابر ترافيكي، معابر فرهنگي معابر تفرجي تفريحي و 0000)
- جمع آوري مصوبات كميسيون ماده 5 درخصوص شبكه معابر
- برداشت اطلاعات مربوط به مشخصات فيزيكي شبكه معابر (عرض – مصالح ، اختلاف ارتفاعات و .... )
- بررسي وضعيت آمار تردد پياده و سواره در حوزه فراگير
- بررسي نظم سلسله مراتبي دسترسي پياده
3-2-4- بررسي‌هاي مربوط به سازمان كالبدي
- شناخت مزيتها و قابليتهاي طبيعي و مصنوعي شهر
- شناخت و بررسي فرايند تحول و شكل گيري بافت كالبدي
- شناخت و بررسي گونه شناسي و ريخت شناسي (مورفولوژي بافت) در حوزه فراگير
- شناخت و بررسي مشخصات ابنيه (پلاك به پلاك) شامل كيفيت، عمر، طبقات، تاسيسات و 000 و نيز تعداد خانوار ساكن (براساس آمار موجود)
- شناخت و بررسي انتظام پر و خالي بافت و فضاهاي شهري، فضاهاي رها شده، لبه‌ها و فضاهاي باير و نيز باغات
- شناخت و بررسي وضعيت ابنيه ارزشمند، نمادين و نشانه‌هاي شهري
3-2-5- شناخت و بررسي وضعيت سيما و منظر
- شناخت و بررسي وضعيت توپوگرافي و حوزه هاي احتمالي تسلط ارتفاعي
- شناخت و بررسي وضعيت كيفيتهاي بصري و نشانه هاي پيرامون حوزه فراگير (سطح كلان)
- شناخت و بررسي موقعيتهاي دستيابي به مناظر گستره شهر
- شناخت و بررسي وضعيت رويت نشانه هاي واقع در حوزه فراگير
- شناخت و بررسي كيفيتهاي طبيعي و اكولوژيك ( زيست محيطي ) قابل رويت
- شناخت و بررسي موانع بصري
3-2-6- شناخت و بررسي سازمان فضايي و ادراكي
- شناخت و بررسي جايگاه فراگير در سازمان فضايي شهر

- بررسي و شناسايي عناصر و كيفيات سازمان فضايي در حوزه فراگير (نشانه‌ها، لبه ها، دروازه‌ها، محورهاي اصلي، كانونهاي فعاليت، گره ها، نفوذپذيري، تناسبات بصري، خوانايي، سازگاري، معنادار بودن، تداوم، تنوع، تجانس، تاكيد)
- شناخت و بررسي ارتباط و انتظام عناصر سازمان فضايي با يكديگر
- شناخت و بررسي نشانه هاي شاخص و ابنيه ويژه در حوزه فراگير
- دريافت ادراك شهروندان از خوانايي سازمان فضايي خيابان
- شناخت شخصيت و هويت منظري با تكيه بر خطوط، سطوح و حجمها، كف، جداره، سقف، آسمان
3-2-7- شناخت و بررسي اوضاع اجتماعي- اقتصادي
- بررسي تبعات اجتماعي (سرزندگي و رونق 000) ناشي از اقدامات اجرايي در خيابان مورد نظر
- شناخت و بررسي شاخص ها و ويژگيهاي اقتصادي (اقتصاد غالب، فعاليتهاي غالب و چشم اندازهاي توسعه) خيابان
- شناخت و بررسي وضعيت قيمت املاك و سرقفلي
- شناسايي و عوامل اصلي ذينفع و ذي نفوذ در خيابان مورد نظر
3-2-8- شناخت و بررسي وضعيت زيست محيطي

- شناخت و بررسي كاربردي اقليم (تاثيرات جريان هوا، آفتاب، سايه و درجه حرارت بر ساختار كالبدي (شرايط بحراني ناشي از شرايط اقليمي نظير سيل، توفان و 0000)
- شناخت و بررسي وضعيت كيفيتهاي اكولوژيك و زيست محيطي
- شناخت و بررسي وضعيت انواع آلودگي ها ؛ هوا، صوتي و نوري
- شناخت و بررسي وضعيت پايداري اندامهاي طبيعي مانند مسيل‌ها، باغات، قنوات، انهار و 000
- شناخت و بررسي موقعيتهاي ناهنجار بصري ناشي از انباشت زباله و موانع ديد به كيفيتهاي طبيعي و ....
3-2-9- زير ساختها
- شناخت و بررسي وضعيت شبكه تاسيسات زيربنايي
- شناخت و بررسي وضعيت بهره برداري و سيستم هدايت آبهاي سطحي
3-3- حوزه مستقيم مداخله
3-3-3- مطالعات عملكرد و فعاليت
- استخراج كليه طرحهاي مصوب در حوزه مداخله
- شناخت و بررسي وضعيت عملكرد و فعاليت در حوزه مستقيم در طبقه همكف، طبقات و فضاهاي باز عمومي
- شناخت و بررسي وضعيت مالكيت اراضي در حوزه مستقيم (دولتي، عمومي، اوقاف، خصوصي)
3-3-2- مطالعات حمل و نقل و سيويل
- شناخت و بررسي عملكرد گره‌ها و گردشگاهها، با توجه به نقش قالب ترافيكي آن در وضع موجود و گردشهاي اصلي و تمايلات حركتي
- شناخت و بررسي عملكرد طرح هندسي تقاطع ها
- شناخت و برداشت مشخصات فيزيكي شبكه معابر پياده، سواره و دوچرخه واقع در حوزه مستقيم
- شناخت و بررسي وضعيت دسترسي پلاكهاي مجاور خيابان
- شناخت و بررسي وضعيت تردد سواره و پياده در حوزه مستقيم
- شناخت و بررسي وضعيت پاركينگ و ايستگاه اتوبوس و تاكسي
- بررسي جايگاه تردد دوچرخه
- شناخت و بررسي وضعيت حركتهاي عرضي عابر پياده و ميزان پاسخگويي به نياز تردد پياده
- شناخت و بررسي جزء سيستم جمع‌آوري و دفع آبهاي سطحي در حوزه مستقيم و معضلات آن
3-3-3- شناخت سازمان كالبدي در حوزه مستقيم
- شناخت و بررسي وضعيت توپوگرافي
- جمع‌آوري مشخصات توده‌هاي طرفين خيابان از نظر تناسبات ايجاد محصوريتهاي فضايي
- شناخت و بررسي وضعيت پرو خالي ابنيه ، موقعيت استقرار ، حجم توده ، ارتفاعات لبه‌ها و دسترسي در حوزه مستقيم
- شناخت و بررسي اجزاء كالبدي محور ، مشخصات و ويژگيهاي آن در مقياس مطالعات طراحي شهري
- شناخت و بررسي وضعيت و كيفيت فضاهاي عملكردي و فضاهاي رها شده در حوزه مستقيم
3-3-4- شناخت سامانه اجتماعي
- شناخت و بررسي وضعيت اجتماعي محلات همجوار خيابان
- شناسايي زمان استفاده شهروندان از فضاهاي شهري ( روز – شب )
- شناخت و بررسي وضعيت ايمني و فضاهاي بدون دفاع
- شناسايي ميزان تمايلات اجتماعي در استفاده از فضاهاي شهري
3-3-5- شناخت نظم فضايي و اداراكي
- شناخت و بررسي وضعيت نشانه‌هاي قابل رؤيت در حوزه مستقيم خيابان و عناصر و مؤلفه‌هاي فضاي شهري
- دريافت اداراك شهروندان از كيفيتهاي سيما و منظر و كيفيتهاي اكولوژيك فضاي خيابان و جداره‌هاي آن
- دريافت اداراك شهروندان از توان و قابليتهاي بصري و نشانه‌اي خيابان درخصوص جهت‌يابي حركتي
3-3-6- شناخت سيما و منظر
- شناخت و بررسي وضعيت و كيفيت سيماي جداره ، خط آسمان و ساير مؤلفه‌هاي شهري
- شناخت و بررسي وضعيت اكولوژيك پوشش گياهي ، سيماي طبيعي ، حضور آب ، گونه‌هاي گياهي
- كيفيت سيماي زمين و منظرآرايي ، پوشش گياهي در جداره مسير ( پوشش گياهي طبيعي و مصنوع )
- شناخت و بررسي مبلمان شهري مانند ايستگاه اتوبوس ، سطل زباله ، صندلي ، كيوسك تلفن و سرويس بهداشتي و ...
3-3-7- ساختار اكولوژيك
- شناخت عناصر اكولوژيك موثر ( كوه – جنگل – رودخانه و .... )
- شناخت و بررسي وضعيت پوشش گياهي
- شناخت و بررسي حوزه مداخله از نظر تأثيرپذيري از آلودگي‌هاي هوا ، صوتي ، ارتعاشي ، نوري و تبعات متقابل آن بر حوزه‌هاي همجوار
- شناخت و بررسي وضعيت اندام‌هاي ظبيعي ، مسيلها ، نهرها ، قنوات و ....
- شناخت و بررسي وضعيت آبهاي تحت‌الارضي
3-3-8- زير ساختها
- شناخت و بررسي وضعيت روشنايي خيابان و كيفيت نورپردازي در روز و شب
- شناخت و بررسي امكانات آبرساني و آبياري فضاهاي سبز
- شناخت و بررسي تأثير عبور ساير شبكه‌هاي زير بنايي
4- ارزيابي و استنتاج

در اين مرحله از مطالعات وضعيت موجود مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و كليه قابليتها ، ضعفها ، فرصتها و تهديدها مشخص و پالايش خواهد شد و نهايتاً به عنوان پايگاه تدوين اهداف و سياستهاي مداخله مورد استفاده واقع مي‌گردد . مهمترين مطالعات و نتايج در اين بخش به شرح زير است .
- ارزيابي بارزه هاي ماهيتي – هويتي شهر و استخراج احكام كابردي قابل استناد
- معرفي جايگاه و نقش حوزه فراگير در طرح‌ها و برنامه‌هاي فرادست
- ارزيابي و مقايسه نقش و جايگاه فعلي شبكه دسترسي اصلي حوزه فراگير نسبت به كل شبكه دسترسي شهري
- تعيين جايگاه شبكه‌هاي دسترسي اصلي حوزه فراگير از نظر سلسله مراتب و نقش دسترسي

- ارزيابي عملكرد سازمان فضايي عرصه ، وضعيت خوانايي آن و فرصتها و حوزه‌هاي قابل مداخله و بهره‌مند از قابليت استقرار نشانه در جهت كمك به خوانايي آن
- بررسي سازگاري عملكردهاي شكل‌ گرفته و مصوب در حوزه‌ها با نقش و جايگاه مورد انتظار از عرصه
- بررسي وضعيت توزيع خدمات شهري
- بررسي فرصتهاي ايجاد فضاهاي خاص و امكان بهره‌برداري از فضاهاي رها شده جهت ايجاد فعاليتهاي تفريحي ، ورزشي و ...
- ارزيابي و تحليل معضلات حادث از انقطاع بافت و شبكه معابر اصلي و فرعي و دسترسيهاي عرضي پياده
- بررسي امكان تملك و تجميع اراضي همجوار در جهت بهينه‌سازي سازمان كالبدي – عملكردي و نظام دسترسي پيرامون
- بررسي حوزه اراضي قابل توسعه جهت تخصيص به فرصتهاي بهسازي بافت
- بررسي شرايط ارتقاء ايمني راه و مناطق همجوار
- ارزيابي نياز به اصلاح طرح هندسي گره‌ها ، ارتباط دو سويه عابر پياده و ....
- بررسي امكان استفاده از پوسته جهت ارتقاء نحوه دسترسي به پلاكها ، شبكه معابر مناطق همجوار و ارتقاء نظام دسترسي پياده ، دوچرخه
- بررسي و امكانات بهره‌گيري از فضاهاي رها شده در جهت ارتقاء سازمان كالبدي فضاي خيابان مناطق همجوار
5- سياستگذاري

تدوين سياستهاي كلان و عملياتي مداخله ، راهبردهاي برنامه‌اي و طراحي و سياستهاي اجرايي بر اساس تشخيص مسائل ، فرصتها ، قابليتها و محدوديتها در اين بخش صورت مي‌پذيرد .
6- راهكارها و پيشنهادات

اين بخش از خدمات در برگيرنده كليه راه حل‌ها و راهكارهاي دستيابي به اهداف طرح مي‌باشد . محصول اين بخش بصورت سياستهاي اجرايي و طرحهاي مكمل طرح تفصيلي و راهكارهاي طراحي شهري مي‌باشد .
6-1- حوزه فراگير

- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به حوزه فراگير در جهت بهينه‌سازي سازمان فضايي اداراكي و سازمان كالبدي درخصوص ارتقاء دسترسي ، انتظام ارتفاعات و خط آسمان ، انطباق محورهاي ديد با مناظر گسترده ، تأكيدهاي نشانه‌اي و بهبود خوانايي ، انسجام محلات و تغييرات مورد نياز عملكرد و فعاليت در اين بخش صورت مي‌پذيرد .
6-2- حوزه مستقيم

- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به حوزه مستقيم در جهت اصلاحات مورد نياز در بافت پر و خالي ، فضاهاي شهري ، ارتقاء نظام دسترسي حوزه همجوار
- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به ارتقاء شرايط اكولوژيك و پوشش گياهي
- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به بهره‌برداري بهينه از قابليتها و مزيت‌هاي كالبدي – عملكردي عرصه عملياتي
- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به اصلاح طرح هندسي تقاطع‌ها و گره‌ها
- ارائه راهكارها و پيشنهادات كنترل آلودگي‌هاي بصري
- ارائه راهكارها و پيشنهادات هدايت علائم‌، تابلوها و نشانه‌ها در جهت ارتقاء كيفيت سيماي زمين
- ارائه راهكارها و پيشنهادات هدايت و ارتقاء كيفيت سيما و منظر جداره و خط آسمان و راهبردي ساخت و ساز حوزه‌هاي همجوار خيابان
- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به روشنايي خيابان
- ارائه راهكارها و پيشنهادات مربوط به محوطه‌سازي و آرايش سيماي زمين و چگونگي استقرار مبلمان شهري
- ارائه راهكارها و پيشنهادات اصلاح نظام دفع‌ آبهاي سطحي و روشهاي آبياري
7- تحقق‌پذيري و نظام هدايت و راهبردي
7-1- امكان سنجي و بررسي شرايط تحقق‌پذيري با توجه به ابعاد اقتصادي
- بررسي امكانات درآمد زايي از برنامه هاي ارائه شده در طرح و برآورد هزينه‌هاي اجرايي طرح
7-2- اسناد هدايت راهبردي
- تدوين ضوابط هدايت و راهنماي طراحي جهت راهبري بر مبناي راهكارهاي ارائه شده :
- تعيين تكليف حوزه‌هاي استقرار فعاليتها
- ضوابط مربوط به گونه‌شناسي حجم و توده ساختماني
- ضوابط مربوط به ساماندهي ، بهسازي و نوسازي جداره‌ها
- ضوابط مربوط به استفاده‌ از فضاهاي مختلف به صورت چند منظوره
- ضوابط مربوط به هدايت تأثيرات خيابان بر محيط طبيعي و توسعه پايدار
- ضوابط مربوط به طراحي فضاي سبز در سيماي زمين
- ضوابط مربوط به نحوه استفاده از حرايم مسيل‌ها و رودخانه‌ها ، آبراهها ، قنوات و ....
- ضوابط مربوط به احداث تابلوها و علائم
7-3- محصولات فرآيند (ضوابط و اسناد طرح )

- نقشه‌ها در سطح 1 ( حوزه مستقيم ) به مقياس مناسب (1:500) تهيه و شامل خط آسمان ، كدهاي ارتفاعي ، اصلاح‌ طرح هندسي تقاطع‌ها ، پوشش گياهي ، مسيرهاي دسترسي دوچرخه و طراحي سيماي زمين و مبلمان شهري و ... خواهند بود .

- نقشه‌ها در سطح 2 ( حوزه فراگير ) در مقياس ( 1:200) تهيه و شامل طرح اصلاح دسترسي‌ها ، پيشنهادات مربوط به سازمان كالبدي جهت هدايت محورهاي ديد و سازمان سيما جهت اصلاح منظر شهري و حفاظها جهت جلوگيري از تأثيرات سوء آلودگي صوتي و بصري خواهند بود .
مقياس نقشه‌هاي مربوط به تغيير كاربري احتمالي اراضي 1:2000 تهيه شده و قابل ارائه به مراجع تصويب خواهد بود .
- ضوابط مقررات ساخت و ساز در حاشيه خيابان
- ضوابط و مقررات هدايت و راهبري
منبع: روابط عمومي وزارت مسكن و شهر سازي