ایران شهرساز
هند، گورستان خفته تاریخ - نسخه‌ی قابل چاپ

+- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com)
+-- انجمن: چیدمان قدیمی ایران شهرساز (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1591)
+--- انجمن: تالار شهرسازی و معماری و رشته های مرتبط (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=67)
+---- انجمن: کتابخانه مشترک شهرسازی و معماری (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=217)
+----- انجمن: اطلاعاتی در مورد مکانهای تاریخی (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=76)
+------ انجمن: درباره مکانهای تاریخی: (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=121)
+------- انجمن: درباره مکانهای تاریخی بجز ایران (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=78)
+------- موضوع: هند، گورستان خفته تاریخ (/showthread.php?tid=2505)



هند، گورستان خفته تاریخ - nima - ۱۳۹۰-۲-۱۰

[تصویر:  cd7f0d6fcb701e958908eb2c174c4b83.jpg]وقتی از دوردست ها به تاج محل می نگرید، به یاد اشعار زیبای شاعران پارسی زبان هند می افتید؛ درخششی جذاب كه یادآور تمام زیبایی های هند باستان است. اما از نزدیك، این شكوه ستودنی، به خرابه ای بیش شبیه نیست. باران های اسیدی و مواد شیمیایی زائدی كه از كارخانه های تصفیه روغن نشأت می گیرند، ذره ذره چهره شهر را به سوی نابودی می كشانند. كانال های تاریخی هدایت آب، بوی گند می دهند. زباله در همه جا به چشم می خورد و دود ناشی از كارخانه هایی كه هنوز هم از سوخت زغال سنگ استفاده می كنند، در هوا موج می زند. در قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹، اشخاصی كه به عنوان توریست پا به دهلی نو، پایتخت هند می گذاشتند، با تصویری تاسف برانگیز، یعنی خرابه های آثار تاریخی شهر روبه رو می شدند.در هر طرف، صحنه بناهای سقوط كرده، زمین ها و دیوارهای سوراخ شده توسط غارتگران و درختچه هایی كه از میان خشت های گلی سر به آسمان كشیده بودند، دیده می شد. حمام ها و قصرها، برج های باشكوه مقبره ها، معابد خالی و خرابه های خانه های صوفیان، تنها باقیمانده ۶۰۰ سال امپراتوری حكمرانان هندی بر این سرزمین هستند.ویلیام فرانكلین ، مورخ انگلیسی كه در سال ۱۷۹۵ از هند دیدن كرده، در مورد میراث از دست رفته هندی ها می گوید: تا جایی كه چشم كار می كند، زمین پوشیده از خرابه های باغ های قدیمی، باقیمانده سرسراهای باشكوه و بناهایی است كه با خاك یكسان شده اند. شكوه آن چیزی كه یك روز كانون تمدن و زیبایی جهان بود، امروز چیزی بیش از تلی بی قواره از خشت های خردشده نیست.
بهشت باستان شناسان
از در ورودی پا به درون می گذاری، از حیاط خلوت رد می شوی و به مقبره ای آجری می رسی كه عمری بیش از ۴۵۰ سال دارد. این مقبره كه یكی از جالب ترین آثار باستانی كشور هند است، در گوشه ای از شهر از دیدها پنهان مانده است. نمای ظاهری اش به یكی از اولین مقبره هایی می ماند كه یادآور سبك ایرانی و مغولی است؛ سبكی كه صد سال بعد، باعث شكل گرفتن شهر باستانی تاج محل شد. چند قدمی كه جلوتر می روی، ناگهان بوی نامطبوعی مشامت را می آزارد؛ باوركردنی نیست، اما انگار شهرداری، اینجا را به یك سرویس بهداشتی عمومی تبدیل كرده است. دردسرها در این شهر حتی پیش از ورود به اماكن تاریخی هم به چشم می خورند. مقامات شهری، استفاده از وسایل نقلیه ای كه از سوخت های فسیلی استفاده می كنند را ممنوع كرده اند و درنتیجه بازدیدكنندگان باید سوار بر ارابه هایی شوند كه توسط اسب یا شتر حركت می كنند. با وجود مشخص بودن هزینه مسافرت های داخل شهری، گرفتن مبلغ بیش از حد از مشتریان، امری بسیار معمول است. وقتی به دروازه ورودی بنایی وارد می شوی كه سلطان شاه جهان برای همسر دومش ساخته است، پیش از همه مورد استقبال دوره گردان قرار می گیری. بطری های آب یك بار مصرف و كارت پستال هایی از تاریخ هند در همه جا به چشم می خورند. شاید بتوان از دست این نمایندگان سمج تاج محل فرار كرد، اما پشت سرگذاشتن مامور بداخلاق فروش بلیت، به هیچ وجه كار آسانی نیست. پس از خرید بلیت، صف شماره دو شروع می شود؛ طولانی تر و گاه بسیار پرهزینه تر!
ماموران امنیتی در دو نقطه از این صف، تمام وسایل گردشگران را به امید یافتن شیئی غیر مجاز تفتیش كرده و هرچیزی را كه در لیست موارد غیرقانونی باشد، مصادره می كنند. جالب اینجاست كه وسایل ساده ای چون سه پایه های فیلمبرداری و عكاسی، گوشی های تلفن همراه و دوربین های فیلمبرداری هم جزو این لیست بلندبالا قرار دارند. خطر ربوده شدن وسایل توسط جیب برها هم مشكلی است كه همیشه وجود دارد. دست آخر قدم به داخل بنا می گذارید. در نگاه اول اینجا به بهشت باستان شناسان شبیه است. باغ ها، فواره های تزئینی، گلدسته ها و طاقدیس های عظیم پوشیده از مرمر در همه جا به چشم می آیند و تقارن سازه ها توجه هر بیننده ای را به خود جلب می كند، اما به محض اینكه چشم به این صحنه ها عادت می كند، تحسین جای خود را به تقبیح می دهد. بطری های پلاستیكی در گوشه و كنار، جا خوش كرده اند. كانال های آب، پر از آلودگی هستند. چاپ های سیلك آویخته به دیوارها پاره شده و در بعضی نقاط از دیوارها آویزانند. بوی فضولات كبوترها كه در اتاق های داخلی معابد جمع شده، مشام هر رهگذری را می آزارد و لانه های بزرگ زنبور از طاقدیس ها آویخته شده اند.
میراث از دست رفته تاریخ
نالینی تاكور ، رئیس مدرسه معماری دهلی نو است. در هند او را به عنوان پیشروترین فرد در حفظ آثار باستانی می شناسند. تاكور می گوید: هند، كشوری با میراث تاریخی بی پایان است. اما با گذشت این سالها، حتی بهترین آثار تاریخی هند هم رو به نابودی می روند. نابودی چنین سرمایه هایی، آن هم در كشوری با این پیشینه تاریخی، به یك بحران تمام عیار شبیه است. اگر نتوانیم بسرعت این روند تخریب را متوقف كنیم، همه چیز را از دست خواهیم داد. طی بیش از ۲ هزار سال تاریخ كشور هند، این سرزمین بستر پیدایش ادیان گوناگونی بوده است كه از آن جمله می توان به بودا و كیش هندو اشاره كرد. مسیحیت و اسلام نیز به عنوان ادیانی جدیدتر و در پی قرن ها سلطه امپراتوران مسلمان و مسیحی در این كشور پا گرفته اند. این امپراتوران در پی سالهای حكمرانی خود، با به جا گذاشتن آثار تاریخی چون معابد و قصرهای باشكوه، نام خود را تا جاودانه تاریخ زنده نگه داشتند.
آمار NGOهای حفاظت از آثار تاریخی هند، حاكی از آن است كه این كشور بیش از ۷۰ هزار اثر تاریخی را در دل خود جا داده است، تا جایی كه كمیته میراث بین الملل یونسكو، لقب بزرگترین منبع میراث تاریخی جهان را به این كشور آسیای جنوب شرقی داده است. اما امروزه اوضاع تفاوت زیادی با قرون ۱۸ و ۱۹ دارد. در یك قرن گذشته، جمعیت دهلی نو از ۲۰۰ هزار به ۱۵ میلیون افزایش یافته، در حالی كه یك چهارم از این جمعیت، بومی ساكن مناطق فقیرنشین شهر هستند و سه چهارم دیگر در مناطقی ساكنند كه فاقد هرگونه سیستم بهداشتی و نظارتی است. مطمئنا در چنین وضعیت اسفبار اجتماعی، مسائلی چون حفاظت از میراث باستانی كشور در اولویت قرار ندارد و در حال حاضر حتی دیگر خرابه هایی كه روزی ویلیام فرانكلین شاهد آنها بوده، وجود خارجی ندارند. با این حال تنها رم و قاهره هستند كه در میزان تعدد آثار باستانی، توانایی رقابت با دهلی را دارند، اما هنوز هم بسیاری از بناهای تاریخی شهر به صورت ناشناخته مورد استفاده و تخریب مردم قرار می گیرند.تخریب ناآگاهانه مقبره یكی از شاعران مغول توسط مسئولان شهرداری دهلی، یكی از این موارد است. چنین تخریب هایی از سال ۱۹۹۰ تا به امروز بیش از پیش افزایش یافته است و دلیل مهم آن نیز رقابت تنگاتنگ بین توسعه و حفظ میراث گذشتگان است؛ رقابتی كه طبیعتا موجب از بین رفتن آثاری می شود كه از هیچ گونه حمایت منظمی از سوی قانون بهره نمی گیرند. با این وجود حتی پیشروترین حافظان میراث تاریخی هند نیز بر این تفكر صحه می گذارند كه استفاده از منابع مالی كشوری كه یك چهارم فقیرترین ساكنان این كره خاكی را در خود جای داده، امری غیرممكن و گاه غیر انسانی است. درحال حاضر، مجمع تحقیقات باستان شناسی هند (ASI) كه عنوان اصلی ترین هیات حفاظت از میراث تاریخی این كشور را یدك می كشد، آنقدر در مشكلات مالی خود غوطه ور شده كه مجبور است حیطه فعالیتش را تنها به تعداد مشخصی از بناهای تاریخی كشور محدود كند. این روزها تنها گنج های نهفته ای چون مقبره های تاریخی نیستند كه با خطر نابودی صددرصد مواجهند، بلكه حتی تاج محل، یكی از معروف ترین شهرهای باستانی كشور هند و دنیای اسلام نیز در معرض این تهدید بزرگ قرار دارد.تحقیقات اخیر یونسكو روی این شاهكار تاریخی دنیای اسلام نشان می دهد كه آلودگی سولفوری نشات گرفته از شهر آگرا بسرعت درحال خوردن سنگ های مرمری است كه قرن ها با ظرافت تمام روی سطوح خارجی این عمارت تاریخی می درخشیدند. از سوی دیگر فاضلاب های شهری به زیربنای این بنا نفوذ كرده و در حال تخریب ریشه ای آن هستند. یونسكو اخیرا مطالعاتی را هم درباره ادعای برخی از مجامع باستان شناسی ترتیب داده است. براساس این ادعاها، مقبره ۳۵۰ ساله این بنا به میزان ۱۹ سانتیمتر از مكان اصلی خود حركت كرده است و احتمال آن می رود تا با ادامه این روند، این میراث تاریخی دچار شكست شده و نهایتا سقوط كند. از سوی دیگر، شهر هامپی كه در جنوب هند قرار دارد و جزو مهمترین مكان های تاریخی كیش هندو است، بیش از پنج سال است كه در لیست آثار تاریخی در معرض خطر یونسكو جای گرفته. پنج سال پیش، دولت دست به كار ساخت جاده ای شد كه دقیقا از كنار این مركز تاریخی می گذشت. از سوی دیگر افزایش تعداد فروشگاه ها، رستوران ها و هتل ها در مناطق پرسكنه این شهر باعث وارد شدن خسارات جبران ناپذیری به چهره این میراث گرانبها شده است. وضعیت شهرهای شرقی هند كه در حقیقت قلب میراث مذهبی بودا هستند، از همه بدتر است. درخت تنومند انجیری كه پرنس سیدارتا در زیر آن به مقام بودایی رسید، قرن ها پیش سوخته شده و حال دستفروشان دوره گرد، برگ های درخت جایگزین شده را به بهای یك دلار در شهرهای گوناگون می فروشند. انبوهی از هتل ها و فروشگاه ها، محوطه معبد را به زیر سلطه خود درآورده اند و به گفته پلیس، غارتگران آثار باستانی صدها تكه از آثار هنری این معبد را به تاراج برده اند. روزها یكی پس از دیگری سپری می شوند و آنچه از قرون ۵ تا ۱۲ مهد نیروانا و عقاید متافیزیكی تناسخ بوده، حالا به تلی از آجرهای فراموش شده تبدیل شده است. مجمع تحقیقات باستان شناسی هند كه در حال حاضر به عنوان بزرگترین هیات دست اندركار حفاظت از آثار تاریخی این كشور مطرح است، هیچ باستان شناس مجرب یا معمار زبده ای را در كادر فنی خود ندارد و مسئولیت حفاظت از آثار تاریخی به صورت بسیار ناهماهنگی برعهده كادری مختلط از نیروهای محلی و دولتی، NGOها، مسئولان مذهبی و اشخاص علاقه مند است. برای مثال، شهر تاج محل و محوطه های باستانی اطراف آن، توسط شش ارگان دولتی اداره می شود؛ وزارت فرهنگ، وزارت منابع طبیعی، وزارت گردشگری، دو مقام عالی رتبه شهری و یك هیات باستان شناسی منطقه ای. با این وجود ضعف بخش اداری و ناهماهنگی در اجرای بخش های مختلف وظایف محوله باعث شده تا قسمت اعظمی از تلاش های این ارگان ها به نتیجه ای نرسد. برای مثال هشت سال پیش، دولت مبلغ ۱۰ میلیون دلار را برای احیای بناهای تاریخی هند به هیاتی موسوم به اتحادیه فرهنگ ملی هند واگذار كرد، اما عدم هماهنگی های درست باعث شده تا هنوز هم میزان زیادی از این بودجه دست نخورده بماند.
آینده روشن هند
با وجود تمام این ناكارآمدی ها، هنوز هم بارقه هایی از امید در كشور عجایب هفت گانه به چشم می خورد. چندی پیش مقامات بسیار نزدیك به نخست وزیر، اظهار امیدواری كردند كه با اختصاص دادن بودجه بیشتری به میراث تاریخی كشور، این بناهای فراموش شده را از نابودی نجات دهند. وزارت فرهنگ هند نیز ماه گذشته از طرح های خود برای اعطای اختیار قانونی و قضائی به كمیسیون میراث تاریخی هند خبر داد.این كمیسیون ملی با داشتن قدرت قضائی قادر خواهد بود تا مسئولیت حفاظت از بناهای باستانی هند را برعهده بگیرد. وزیر جهانگردی هند نیز وعده داده كه با پاكسازی ۲۶ مركز تاریخی هند از درآمدهای گردشگری این مراكز برای حفاظت از بناهای باستانی آن استفاده كند. طبق طرح های این وزارتخانه، تمامی فروشگاه ها، هتل ها و مراكز خرید و فروش اطراف بناهای تاریخی مهم، تخریب شده و ساختمان های جایگزین آن، سه كیلومتر دورتر از مراكز تاریخی ساخته خواهند شد. به گفته وزیر جهانگردی هند، انجام چنین طرح هایی در ابتدا مشكل به نظر می رسد، اما به محض ساخته شدن اولین مركز توریستی، اهالی محلی می توانند از سود ناشی از جذب توریست در این مراكز بهره ببرند. ناگفته نماند كه بی توجهی به میراث قدما در هند ریشه در فرهنگ مردم این كشور دارد، چراكه به قول یكی از همین محافظان آثار باستانی: ما هندی ها حتی مرده هایمان را هم در آتش می سوزانیم!!
۲۲ سال طول كشید تا ارتشی هزار نفری، تاج محل را بسازند؛ شهری كم نظیر كه نهایتا در سال ۱۶۵۳ تحویل امپراتور وقت شد. مسئولان كشوری سالها بعد، دست بسیاری از آنهایی را كه با انگشتان پینه بسته خود خشت های سنگین را روی هم می گذاشتند، قطع كردند تا دیگر هیچ انسانی در روی زمین موفق به ساخت چنین شاهكار باشكوهی نشود!