نكتهاي درباره مرمت معماري - نسخهی قابل چاپ +- ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com) +-- انجمن: چیدمان جدید ایران شهرساز (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1592) +--- انجمن: اخبار (رایگان) (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1598) +---- انجمن: اخبار معماری (https://www.iranshahrsaz.com/forumdisplay.php?fid=1805) +---- موضوع: نكتهاي درباره مرمت معماري (/showthread.php?tid=25735) |
نكتهاي درباره مرمت معماري - alireza - ۱۳۹۳-۸-۱۹ معماري امروز نكتهاي درباره مرمت معماري
محمدمنصور فلامكيايرانيان مانند همهي ديگر ملتها و قومهاي كهن، بناهاي قديمي خود را هم تعمير ميكردند و هم تغييراتي در آنها ميدادند. اما از حدود يكصد و بيست سال پيش تا امروز، براي همهي ملتها، مقولهي “مرمت” به ميان آمده، چيزي كه البته معناي تعمير را نيز، بهعنوان بخشي از دانش مرمت معماري، ميدهد
يادداشت براي اين بود كه يادآوري كنيم، مقولهي مرمت معماري، از روزي كه به دانشگاهها راه يافت و تدريس شد، بار جهاني پيدا كرد و بهزودي هم دانسته شد كه فراوردهها – نظريهها و روشهاي علمي، اگر از ديدگاه بومي يا فرهنگهاي بومي نگذرند، ارزشمند نيستند
اين مقدمه براي يادآوري اين اصل بود كه مرمت معماري در تجربههاي دست كم شصت سالهي ما ايرانيان نيز با كليدي جهاني باز شده تا محتواي بومياش را به روشي علمي بشناسد
در گذشتههاي نزديك ما در باب پرداختن به بناها و شهرهاي تاريخي، دو نقطه اساسي داريم كه بايد آنها را به دقت بنگريم؛ اولي هنگامي است كه “انجمن آثار ملي” جاي خود را به “سازمان ملي حفاظت آثار باستاني” ايران ميدهد و دومي، هنگامي است كه در سالهاي مياني ۱۳۶۰ (دههي شصت) و پس از انقلاب اسلامي، “سازمان ميراث فرهنگي كشور” را داير ميكنيم و برايش قانون مينويسيم و مصوب ميكنيم.
اين دورهي جديد، پذيراي مسووليتهايي سنگين است، زيرا نميتواند نوپرداز و پيشرو نباشد، يعني نميتواند به مقولهي مرمت معماري بهعنوان يك “علم” نگاه نكند
اما آنچه روي داده، مطلوب نيست. از همان آغاز، تدوين چارچوب قانوني كه تهيه ميشد، واژهها و اصطلاحها و نظراتي را پايه قرار داد كه محدودش كردند؛ “ميراث فرهنگي” بهجاي “ثروت فرهنگي” آمد و كسي توجه نكرد كه ميراث در ذات خود، سخن از صاحب و مالك و وارث دارد و “ثروت فرهنگي” نميتواند به تعلق داشتن به همگان متكي نباشد و بهعنوان موجوديتي كه فقط ارزيابي مالي و كاربردي نميپذيرد، دانسته نشود. ثروت فرهنگي نه مالك ميپذيرد و نه وارث و اين، نكتهاي اساسي است كه دست كم از ۴۰ سال پيش تا امروز، اهرم مرمت معماري شهري شده است
بسيار بهجا خواهد بود هر آينه به ياد آوريم كه در حدود ۱۵ سال پيش، هنگامي كه اهالي محله “سيروس” تهران، خودشان، بازشناسي و ارزشگذاري و مرمت بناهايشان را بهعهده گرفتند، از قوانين جاري در كشور جلوتر و فعالتر بودند. كارشان را هم از مسئولان گرفتند و به “مهندسان مشاور” سپردند و خاموش شد
سخن اين است: هنوز ما نتوانستهايم در يك محفل علمي بنشينيم و كارآييها و كاستيها، امتيازها و نقاط شكنندهي قانون خود را به بحث بگذاريم. كار ما از آنجا به پيش برده نشد كه متخصصان كشورمان و دانشمندان باتجربه را در تدوين قانون راه نداديم و چشمانمان را به سوي جهان باز نكرديم: مرمت بناها و بافتهاي شهري تاريخي، در كشورهايي كه از ما نيز غنيترند، به كمك شهروندان، با شور با آنان در حضور متخصصان و مشروط به بهرهوري اقتصادي از ثروتهاي فرهنگي، بهصورت طرحهايي پويا درميآيد و به عمل برده ميشود و اين، امري است بسيار دور از ذهنيات ما
امروزه، دو اتفاق بسيار بحثانگيز و مخاطرهآميز در سرزمينهاي غني ما روي ميدهند: اول، به مقاطعه دادن طرحهايي مرمت معماري است (كه روي طرحهاي معمولا ناقص مرمت معماري صورت ميگيرد) دوم، به ثبت جهاني رسانيدن آن رده از ثروتهاي فرهنگي و تاريخي ملي كه معمولا براساس حسن نيت محقق ميشود
در زمينه آن اولي، يعني “مقاطعهكاري” در مرمت، تمامي مخاطرهها نهفتهاند (و جاي بحث آن نيز دگر است) و در زمينهي دوم، چرا نبايد اين فكر را در نظر نياوريم كه بناها و محوطههاي تاريخي خود را عجالتا به ثبت ميرسانيم و چون خودمان را موظف و متعهد به مرمت يا باززندهسازي آنها نميكنيم، لابد آنها را نيز به مقاطعهكاراني دگر، به رنگ و مويي دگر، خواهيم سپرد. بنگريم كه تا به امروز، هنوز براي ارزيابي علمي كارهاي مرمتياي كه “جهانيان” روي بم كردهاند هيچ گامي برنداشتهايممنبع: وبلاگ http://elhampourmahabadian.urbanblog.ir |