نوسازی بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی با پیشرفت 45 درصدی فعلی می‌رود تا در سال 1397، مشهد الرضا را به عنوان میزبانی متفاوت در ارائه بهترین خدمات زیارتی-گردشگری مطرح کند.

شهر مقدس مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران سالانه پذیرای بیش از 25 میلیون زائر و مسافری است که همه ساله به عشق تشرف به زیارت حضرت رضا (ع) به مشهد‌الرضا مشرف می‌شوند.

آمارها حکایت از آن دارد که طی سال‌های آتی میزان حضور زائران به مشهد مقدس افزایش چشمگیری خواهد داشت طوری که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند‌ در سال 1404 این حضور به بیش از 40 میلیون نفر برسد.

با توجه به این حضور میلیونی و فرسوده بودن بافت پیرامون حرم مطهر رضوی و وجود صدها مشکل و نارسایی همچون بناهای فرسوده و متروکه، کوچه تنگ و باریک، کمبود شدید مراکز اقامتی مناسب و فقدان امکانات خدماتی، رفاهی،‌ بهداشتی مطلوب و معضلات اجتماعی و از این قبیل، ضروری است که نوسازی این بافت هر چه زودتر و بهتر اجرایی شود.

بنابراین گزارش طبق گفته مسئولان اجرایی ‌طرح نوسازی بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی (ثامن)، در سال 1371 با پیشنهاد مسئولان وقت و مکاتبه وزیر وقت مسکن و شهرسازی به مقام معظم رهبری مبنی بر رفع مشکلات و نارسایی‌ها و ارایه خدمات شایسته و در خور شأن بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) و نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده، ‌معظم له فرمودند: "هر اقدامی که به منظور آسایش زوار و میهمانان آستان قدس رضوی انجام گیرد به جا و موجب ثواب و اجر الهی برای اقدام‌کننده است".

با رهنمود مقام معظم رهبری مراحل تصویب طرح در مراجع ذی‌صلاح قانونی شورای عالی معماری و شهرسازی ایران (کمیسیون ماده 5) و بازنگری‌های انجام شده طی سال‌های 78 و 87 عملاً طرح نوسازی آغاز شده و طی یک برنامه زمانبندی شده در 10 سال، مقرر شد تا سال 97 طرح به پایان برسد.

با تصویب طرح در مراجع ذی‌صلاح شرکتی به نام عمران و مسکن‌سازان ثامن با مشارکت وزارت مسکن و شهرسازی سابق (شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران) آستان قدس رضوی و شهرداری مشهد، تشکیل شد.

بنابراین گزارش مساحت کل اراضی محدوده طرح 360 هکتار است که پس از کسر 51 هکتار اراضی حریم حرم مطهر، بقیه محدوده که شامل 309 هکتار است، محدوده طرح نوسازی و بهسازی را شامل می‌شود؛ در این اراضی حدود 13000 ملک با کاربری‌های مختلف وجود دارد.

در سازمان فضایی مجموعه، سه حوزه با فعالیت‌های مشخص تعیین شده‌اند که عبارتند از: حوزه زیارت با فعالیت اصلی زیارت که عنصر انسانی عمده آن زایر است، حوزه زیارت ـ امامت (سطح یک) با فعالیت اصلی تدارک نیازهای زایران که عنصر انسانی آن زایر و شهروند است و حوزه اقامت (سطح دو) با فعالیت اصلی دربرگیرنده عملکردهای شهری براساس سرریز تقاضاهای زایران از سسطح یک و نیازهای عمومی شهروندان.

در این طرح علاوه بر تعریض 4 خیابان اصلی منتهی به حرم مطهر امام رضا(ع) که در مجموع 15 متر به عرض هر خیابان در بخش پیاده اضافه می‌شود (جهت تسهیل در عبور و مرور زائران و مجاورین ـ جلوگیری از تداخل سواره و پیاده) 4 خیابان شعاعی دیگر حدفاصل 4 خیابان وضع موجود اضافه خواهد شد و یک خیابان حلقوی با فاصله مناسب تا حرم مطهر به نام شارستان رضوی ارتباط این 8 محور را برقرار خواهد کرد.

* مهمترین اقدامات انجام شده در اجرای طرح نوسازی پیرامون حرم مطهر رضوی

‌بنا به گفته مسئولان اجرایی این پروژه خرید بیش از 5000 پلاک از 13000 پلاک واقع در محدود از املاک بافت مرکزی شهر مشهد، تعریض خیابان‌های منتهی به حرم مطهر‌ (در حدود 80 درصد) برخی فعالیت‌های انجام شده در راستای پیشرفت این طرح است.

بنابراین گزارش 2هزار و 40 متر تونل انرژی در این طرح، زیرِ زمین، احداث شده است؛ مجموع هزینه‌های اجرایی تونل مشترک انرژی متری حدود 25 میلیون ریال است که بدین ترتیب کل هزینه اجرای این پروژه حدود 51 میلیارد ریال ‌بدون هزینه تملک پلاک‌های در مسیر، شده است.

‌اعطای حدود 220 واحد مسکونی به عنوان معوض به مالکان املاک واقع در طرح، آزادسازی مسیر شارستان رضوی در کل طرح 65 درصد و اجرای زیرساخت‌های نوین شهری با استفاده از تکنولوژی روز دنیا در این طرح، از دیگر فعالیت‌های انجام شده در راستای پیشرفت این طرح است.

طرح مسکن ثامن علاوه بر سود 18 درصدی که برای مشارکت‌کنندگان در نظر گرفته ‌است آنها را از تسهیلات بانکی نیز بی‌بهره‌ نگذاشته است، ضمن آنکه طی 28 ماه پلاک با سند قطعی تحویل مشارکت‌کننده می‌شود.

در طرح سهامدار پروژه نیز مشارکت‌کنندگان از مزایا و سود حاصل از طرح نیز بهره‌مند می‌شوند.

* احداث تونل مشترک انرژی بیش از 2 هزار متر از 13 کیلومتر در طرح

بنابراین گزارش انتقال منابع انرژی از این کانال، رفع مشکلات ترافیکی بر اثر حفاری‌های متعدد در معابر شهری، سهولت در تعمیر و تعویض لوله‌ها و کابل‌ها بدون نیاز به حفر مجدد ترانشه، امکان حفاظت فیزیکی تأسیسات از صدمات احتمالی و ارایه سهل و آسان پشتیبانی خدمات به پروژه‌ها، از مزایا و محاسن اجرای تونل مشترک تأسیسات انرژی است.

* خرید و تملک اراضی و رفع معارضان

به گزارش فارس از دیگر اقدامات انجام شده خرید و آزادسازی پلاک‌های در مسیر شارستان رضوی است؛ تاکنون حدود 65 درصد از مسیر شارستان رضوی (خیابان حلقوی گرداگرد حرم مطهر رضوی) که با فاصله کمتر از 250 متر از حرم مطهر در دورتادور حرم مطهر کشیده شده، در حال بازگشایی است؛ طول این مسیر حدود 4 کیلومتر و عرض شارستان نیز 50 متر است.

آزادسازی و بازگشایی دو معبر جدیدالاحداث منتهی به حرم مطهر رضوی به نام‌های شارستان امیرالمؤمنین به طول 900 متر در حد فاصل خیابان طبرسی و نواب صفوی با 100 درصد آزادسازی و همچنین بازگشایی و شارستان چهارباغ در حدفاصل خیابان شهید اندرزگو و شیرازی به طول 300 متر با 90 درصد پیشرفت در آزادسازی از مهمترین اقدامات انجام شده در احداث معبرهای جدید منتهی به حرم مطهر رضوی است.

* آمار اشتغال مستقیم و غیر مستقیم طرح ثامن

بنابراین گزارش از مهم‌ترین ظرفیت‌های ایجادشده در طرح نوسازی پیرامون حرم مطهر علاوه بر نوسازی بافت فرسوده و ارایه خدمات اقامتی و رفاهی مناسب به زائران و مجاوران و احداث واحدهای مسکونی، طرح ایجاد اشتغال برای جوانان جویای کار است.

با توجه به اجرای بیش از 100 پروژه مختلف در این طرح بالغ بر 6 هزار نفر اشتغال در بخش‌های متعدد به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شده است و پیش‌بینی می‌شود با اجرای کامل این طرح بیش از هزاران امکان اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های خدماتی ـ رفاهی ـ اداری و از این قبیل ایجاد شود.

هزینه‌های اجرای طرح براساس قیمت‌های سال 89

بنابراین گزارش به گفته مسئولان اجرایی پروژه، هزینه‌های فضاهای عمومی (آزادسازی و اجرا) 3200 میلیارد تومان، هزینه‌های آزادسازی پروژه‌ها 2700 میلیارد تومان، هزینه‌های اجرای پروژه‌ها 3100 میلیارد تومان و جمع کل هزینه‌های اجرای طرح 9000 میلیارد تومان برآورد شده است.

* ساخت پروژه‌های زائرسازی ارزان قیمت ویژه زائران کم‌درآمد

بنابراین گزارش یکی دیگر از پروژه‌های مهم طرح نوسازی پیرامون حرم مطهر رضوی ساخت پروژه‌های زائرسازی ارزان قیمت ویژه زائرین کم‌درآمد است.

در برنامه طرح مقرر شده است 30 هزار تخت در بافت پیرامون حرم مطهر ساخته شود و بخش دیگری از پروژه‌های زائرسرای ارزان قیمت نیز در سایر نقاط شهر در قالب شهر زائر ـ بنیاد زائر ـ خانه زائر و از این قبیل احداث شود.

تاکنون 14 پروژه پیشخوان برای زائرسرای ارزان قیمت طراحی شده که دو پروژه آن ‌کلنگ‌زنی شده است.

* وضعیت پیشرفت ‌طرح نوسازی بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی

به گفته مسئولان پروژه پیشرفت فیزیکی طرح تاکنون حدود 45 درصد و جمع کل هزینه‌های اجرا شده طرح تاکنون 3800 میلیارد تومان بوده است.