شيشه و تحول در دنيای معماری

شيشه و تحول در دنياي معماري
:
اختراع شیشه تحولی عظیم در معماری دنیا ایجاد کرد. به گونه ای که امروزه شهرهای جهان زیبایی خود را مدیون این تحول بزرگ درصنعت تولید می دانند
شيشه به واسطه حرارت دادن و سرد كردن تركيبي از شن، كربنات سديم و آهك توليد مي شود

تاريخچه شيشه
تاريخچه توليد و كاربرد شيشه به حدود بيش از 4 هزار سال پيش بر مي گردد. ولي تقريبا 2 هزار سال پس از كشف آن بود كه كاربرد شيشه در پنجره ها مطرح شد. روش توليد شيشه به روش بادي امكان ايجاد شيشه هاي ظريف براي پنجره ها را ميسر كرد که در قطعات مستطيلي با ابعاد حداكثر400 در 300 ميليمتر درصفحات مدور توليد مي شد. بلافاصله پس از كشف اين روش ونيزي ها متد استوانه اي را كشف كردند كه اين روش حدود 800 سال براي توليد شيشه به كار برده مي شد. در اين روش درون يك استوانه شيشه اي توخالي دميده، از طول برش داده و سپس صاف و صيقل داده مي شد. با اين روش ورقه هاي بزرگتري توليد مي شد ولي حرارت مجدد و صاف كردن شيشه منجر به خرابي سطح شيشه مي شد. به هر حال همراه با پيشرفت تكنولوژي روش هايي براي توليد شيشه هايي كه در ساختمان ها كارايي داشته باشند ابداع شد. آنها به صورت عنصري طبيعي و لازم در كليساهاي بزرگ درشمال اروپا به كار برده مي شدند كه تا اواخر هزاره اول پس از ميلاد نيز اين وند ادامه داشت

در جستجوي نور
با تغييرسبك معماري از رومي به گوتيك، كاربرد شيشه در دنياي معماري جايگاه خود را تا ابد پيدا كرد. شايد بتوان معماري سبك گوتيك در شمال اروپا را دوره اول معماري شيشه اي ناميد. جابه جايي قسمت هايي از ديوارهاي سنگي بزرگ معماران را قادر به خلق آثار چشمگيري در تاريخ كرد. شيشه خود به خود جايگاه خود را در معماري پيدا كرد و شيشه هاي بسيار زيبا کم کم در معماري بناها ديده شدند. معماري سبك گوتيك به منظور جستجو ي نور به وجود آمد، جستجوي درخشش ، سبكي و بي وزني. پنجره هايي كه در سبك گوتيك به كار برده مي شد معمولا با شيشه هاي رنگي توسط هنرمندان نقاشي و تزيين مي شد

در اواخرقرن شانزدهم به كار گيري شيشه به عنوان سمبلي از ثروت و تجمل در انگلستان در نظر گرفته مي شد. شيشه وسيله اي بسيار گران قيمت بود و بنابراين استفاده از آن در ساختمان و حتي گاهي اوقات به كار بردن آن به جاي ديوارحالت تظاهر به ثروت و توانمندي بود. بدين ترتيب در انگلستان شيوه هاي غير متعارف استفاده از شيشه رايج شد

در نيمه اول قرن نوزدهم بود كه مراكز هنري به راه افتادند و بدين ترتيب زبان نويني در معماري به وجود آمد، پنجره هايي كه نوربه راحتي و فراواني از آنها عبور كند و معماري از آن حالت سنتي خارج شد و شيشه جايگاه و كاربرد واقعي خود را پيدا كرد. به دنبال انقلاب صنعتي در بريتانيا و به موازات آن به كارگيري آهن در ساختمان ها، پروژه هايي مثل كاخ كريستال پاكستون اجرا شد

پاكستون با به كارگيري دانش خود در طراحي سنتي، شگفتي هايي در معماري نوين ايجاد كرد، استفاده از شيشه و برش دادن آن به روش سريع و خارق العاده اي

معماري شيشه اي و حركت هاي نوين

آغاز قرن بيستم در واقع عصر فضا و زمان نام گذاري شده است، عصرزيبايي شناسي در حركت، متغير بودن و هيجان در ماشين. پل شبارت در كتاب معماري شيشه اي خود در سال 1914 مي نويسد

"... ما بيشتر زندگيمان را در اتاق هاي بسته سر كرده ايم. اين فرهنگي است كه با آن بزرگ شده ايم و خو گرفته ايم. سبك معماري ما تا حد زيادي تحت تاثير فرهنگ ما بوده است. چنانچه بخواهيم تغييري در فرهنگمان ايجاد كنيم به ناچار بايد در سبك معماريمان تغيير ايجاد كنيم و اين امر تنها به وسيله ترك اتاق هاي بسته و تغيير دادن آنها حاصل مي شود. با نهادينه شدن و معرفي معماري شيشه اي، راه براي عبور نورطبيعي خورشيد ، ماه و ستارگان نه فقط از طريق پنجره اي كوچك بلكه از طريق ديوارها كه صرفا از شيشه و آن هم شيشه هاي رنگي ساخته مي شوند هموار مي شود. بدين ترتيب محيط جديدي كه به وجود مي آوريم ،فرهنگي نوين را با خود به همراه مي آورد. "

غرفه هاي شيشه اي برونو تات نيز به همين منظور طراحي شد و هدفي مشابه را دنبال مي كرد که آن به كار گيري بهينه شيشه و استفاده از شفافيت و روشنايي آن درآينده معماري بود. البته شيشه جزو لا ينفك كارهاي معماران بزرگ ازجمله مايس وان دور روحه،لو كوربوسير و فرانك ليود است.

طي نيمه اول قرن بيستم، به جهت توسعه صنعت و تكنولوژي، بهبود و پيشرفت هايي در ساختار كارهاي شيشه اي پديد آمد. و بالاخره در اوايل دهه 1950 پيشرفتي در صنعت توليد شيشه حاصل شد كه تا به امروز ادامه دارد. آليستار پيلكينگتون روش شناوري شيشه مذاب بر سطح فلز مذاب را ابداع كرد، كه امروزه از آن به عنوان فرآيند شناور ياد مي شود. با اين روش ورقه هاي شيشه اي كاملا صاف و هموار توليد مي شود كه امروزه روشي غالب درتوليد شيشه در سراسر جهان است

انواع شیشه و کاربرد آنها

شیشه به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساخت لوازم تزیینی مانند گل ، تابلو و غیره در ساختن ظروف آزمایشگاهی و یا ظروف آشپزخانه مانند لیوان ، بطری و غیره و بالاخره در ساختن شیشه‌های مسطح که در دو نوع ساده و مشجر عرضه می‌گردد و مصارف مختلفی دارد که عمده ترین کاربرد آن به عنوان در و پنجره در کارهای ساختمانی است که به شکلهای مختلف اعم از شیشه‌های شفاف ، نیمه شفاف و رنگی ، جاذب حرارت ، ایمنی ، دوجداره ، سکوریت و... وجود دارد.

همچنین در آینه سازی ، صنایع نشکن ، صنایع یخچال سازی ، میزهای شیشه‌ای ، انواع شیشه رومیزی و تیغه کاری ساختمان کاربرد دارد.

شیشه رنگی

به دو طریق می‌توان شیشه رنگی بدست آورد.

1. با افزودن و کم کردن بعضی مواد شیمیایی در مصالح اولیه تهیه شیشه. برای نمونه اکسیدهای مسی به شیشه رنگهای مختلف قرمز می‌دهد و رنگ آبی پر رنگ بوسیله اکسید کبالت بدست می‌آید. رنگ زرد با افزودن مقداری اکسید اورانیوم و کادمیوم حاصل می گردد.
2. شیشه سفید را در شیشه مذاب رنگی فرو می‌کنند تا دو روی آن رنگی شود. شیشه‌های رنگی در ویترین مغازه‌ها ، نمایشگاهها ، آزمایشگاهها و ساختمانهای صنعتی بکار می‌روند.

شیشه ضد آتش (پیرکس(

همراه مواد اولیه این شیشه‌ها در مقابل حرارت ، مقاومت زیادی دارند، مقدار زیادی اکسید بوریک بکار می‌رود و سیلیس آنها از انواع شیشه‌های معمولی بیشتر است. معمولا از آنها به عنوان ظروف آزمایشگاه و آشپزخانه و یا در جلوی بخاری‌های دیواری و اجاقها استفاده می‌نماید.

شیشه مسطح

این نوع شیشه را با اضافه نمودن توری فلزی در میان شیشه می‌سازند و بیشتر برای درهای ورودی ، کارگاهها ، موتورخانه‌ها ، آسانسورها و هر جایی که خطر شکستن و فروریختن شیشه وجود دارد، استفاده می‌نمایند.

شیشه دوجداره (مضاعف(

این نوع شیشه‌ها ، از دو لایه ساده و گاهی رنگی که به موازات یکدیگر قرار گرفته‌اند و لبه‌ها یا درزهای آنها هوابندی شده است و فضای بین آنها با مواد خشک کننده‌ای مانند سیلیکاژل ، پُر و یا در بعضی از موارد بین دو لایه ، خلاء ایجاد می‌شود. این نوع شیشه که عایق گرما ، سرما و صداست، در بسیاری از ساختمانها مانند فرودگاهها ، هتل‌ها و بیمارستانها بکار می‌رود.

شیشه سکوریت

در این حالت ، شیشه مجددا تا حدود 700 درجه سانتی‌گراد حرارت داده و بعد بطور ناگهانی و تحت شرایط خاص و کنترل شده‌ای سرد می‌شود. این عمل باعث افزایش مقاومت شیشه (حدود 3 الی 5 برابر) در مقابل ضربه و نیز شوکهای حرارتی می‌گردد. این شیشه‌ها در صورت شکستن ، به ذرات ریز و مکعب شکل تقسیم می‌شوند که آسیب رسان نیستند. از این نوع شیشه در ویترین فروشگاهها ، درهای شیشه‌ای و پنجره‌های جانبی اتومبیلها استفاده می‌گردد.


شيشه سكوريت ساختماني

استفاده از شيشه معمولي (غير سكوريت) در ساختمانهاي بلند مرتبه در صورت بروز حادثه اعم از طبيعي مانند زلزله يا حوادث ناشي از دخالت بشر ، خطر آسيب ديدگي جدي و حتي مرگ به همراه دارد، چرا كه شيشه شكسته شده به صورت قطعات بزرگ در هوا شناور مي شود و شعاع زيادي را در معرض خطر قرار مي دهد . بكار گيري شيشه هاي سكوريت بعلت شدن شيشه در صورت شكست و ريزش پاي ساختمان خطرات احتمالي را به حداقل ممكن كاهش مي دهد.

شیشه نشکن

این نوع شیشه‌ها شامل دو یا چند لایه شیشه‌اند که بوسیله ورقه‌هایی از نایلون شفاف تحت حرارت و فشار به هم متصل می‌شوند. همچنین بعضی از انواع شیشه‌های طلق‌دار به عنوان عایق صوتی ، جاذب حرارت ، کاهنده شفافیت و شیشه ایمنی بکار برده می‌شوند. وقتی که این شیشه‌ها می‌شکنند، خاصیت کشسانی نایلون مانع از پخش و پراکندگی ذرات شیشه می‌گردد.

از جمله کاربردهای این نوع شیشه‌ها در خودروها و ویترین مغازه‌هایی که اشیاء گرانقیمت می‌فروشند استفاده می‌گردد. ممکن است شیشه نشکن را از جنس شیشه سکوریت بسازند.

شیشه ضد گلوله

از چند لایه شیشه سکوریت و یا نشکن ، شیشه ضد گلوله می‌سازند. در هنگام وارد شدن گلوله به داخل شیشه ، از نیروی آن کاسته و در میان شیشه متوقف می‌گردد.

شیشه انعکاسی (بازتابنده)

در این نوع شیشه‌ها ، یک سطح شیشه با یک پوشش منعکس کننده نور و حرارت از جنس فلز یا اکسید فلزی دارای این خاصیت پوشانده می‌شود. این نوع شیشه‌ها ، نور خورشید را منعکس می‌کنند و در کاهش حرارت و درخشندگی نور موثر هستند. اگر در روشنایی روز از بیرون به شیشه انعکاسی نگاه کنیم مشاهده می‌کینم که تصاویر اطراف را مانند آینه باز می‌تاباند و اگر از داخل به بیرون نگاه کنیم، شیشه کاملا شفاف خواهد بود. شبها پدیده مذکور برعکس است. یعنی شیشه از خارج شفاف و از داخل مانند آینه است.

این شیشه با منعکس نور خورشید ، حرارت ناشی از تابش نور خورشید را بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد و در نتیجه ، باعث صرفه جویی در هزینه‌های احداث ، راه اندازی و نگهداری سیستمهای تهویه و تبدیل می‌شود.

منبع:سایت معمارها