امتیاز موضوع:
  • 41 رأی - میانگین امتیازات: 2.85
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
معماری صخره ای
#1
معماری صخره ای
در بين سبكهاي معماري گوناگون، معماري صخرهاي
يكي از جـالبتــريـن و در عيـنحـال استثنـاييتــريـن نـوع
معماري است كه قدمتي چندهزار ساله دارد.
مقاله حاضـر ضمن بحث درباره معماري صخــرهاي در ايــران و
جهـان و جنبههـاي مــذهبي آن، كــوشيــده تـا گـــزارشي تحقيقي
دربـاره معمـاري دهكـده صخـــرهاي كنـدوان و دهكــده صخـــرهاي
ميمنـد كه از زيباتــرين، كمنظيــرتــرين و عجيبتــرين معمـاري
صخــرهاي در جهان است همــراه با تصاويــر رنگي ارا‘ه كنـد. تا
بدين وسيله توجه بيشتــر دانشگاهيان و خـواننـدگان عــزيــز را
بـه ايـــن دهـكــده استثنـــايـي و مــــردم زحمتـكش آن معطوف
سازد. انشاا...
نگاهي به معماري صخرهاي در جهان
معمـاري صخــرهاي عبـارت است از: تنـديس تــراشيـده و يـا
صخره عمودي مسطح كرده كه نقوش برجستهاي در آن
حك شده و به ايــن وسيله پيكـــرهاي صخـــرهاي و يــا نقش
برجستهاي خلق گرديده است.
همچنيـن گـاهي در صخــرهاي حفـــرهاي ايجـاد ميكننـد و به
تـدريج آن را وسعت ميدهنـد تـا فضـاي مــوردنيـاز مثـل، خـانه،
دخمه يـا آرامگـاه و ... ايجـاد شود. كه ايـن محصــول مبــارزه
انسان با صخره، در جهت ايجاد فضاي مناسب است.
معماري صخـرهاي كه به صورت پــراكنده در اكثــر نقاط جهان
ايجـاد شده و حتي هنـوز هم بـــرخي از مـــردم در آنهـا زنـدگي
ميكنند همواره به صورت يك پديده استثنايي و شگفتانگيــز مـورد تـوجه محققان، مهنـدسان، مــردمشنـاسان
جغرافيدانان و جهانگردان قرار دارد.
به عنـوان نمـونه، در قاره اروپا هنـوز آثـاري از معمـاري
صخـــرهاي قــديم مشاهــده ميشود. مـاننــد: معمـاري صخـــرهاي
((مينـوركاي)) اسپانيا بـاقي مـانـده از دوره ((نـوسنگي)) و هم
چنين معماري صخــرهاي مقبــرههـا و يـا خـانههـا در ((ساردني))
ايتاليا كه از حدود ٢٠٠٠ سال قبل از ميلاد بــر جاي مانـده و به
زبان محلي ((ويچز)) خوانده ميشود.
در يونان نيــز در كنار چشمه ((آنتيك)) در ((كاستالي)) در
((دلفي)) و در ناحيه اتــردريا در ايتاليا و هم چنيـن در جنـوب
انگلستـان نيـــز حفـــرههـايي در دل كــوه حفـــر شده است.(١)
در نـواحي اطراف ((تــريپـولي)) هنـوز روستاهايي با حـدود ٤٠٠٠
نفر جمعيت يافت ميشود كه در خانههاي صخرهاي
زنــدگي ميكننــد. همچنيــن در كشور اتيــوپي كليساهـــاي
متعددي از قـــــرن دوازدهـم ميـــلاد در دل كــوه حفـــــر شده
است.(٢)
در آسيـا نيــز نمـونههـاي معمـاري صخـــرهاي را به تعداد
زيـادتـــري ميتـوان يـافت. در بيتالمقـدس حـدود ٢٠٠٠ مقبـــره
صخــرهاي به شكـل دخمه وجـود دارد. نقـاط مختلف تــركيه نيـــز
به خصــوص در نــواحي ((پــونتــوس(٣)))، ((كـاپــادوكيه(٤)))،
((لوديا(٥)))، و ((پافلاكون)) نيــز معماري صخــرهاي بسيار جالب
و قابل توجهي ميتوان يافت.
اما مهم تــرين معمـاري صخــرهاي در آسيـاي صغيــر در دره
(گـــرمه Goreme) در قلب آنـاتـولي و حــدود ٣٠٠ كيلــومتـــري
جنـــوب شرقـي آنـكــــارا در منـطقـهاي كـه طول آن ١٥ الـي ٢٠
كيلــومتـــر است وجــود دارد كه داراي كليساهــا، ديـــرهــا،
خـانههـاي جـالب، تمـاشايي و بينظيـــري از معمــاري صخـــرهاي
در جهــان است و دولت تــــركيه همهساله بـــا جلب تــوريست به
اين مناطق درآمد هنگفتي به دست ميآورد.(٦)
در هندوستان نيــز معابد بسياري را ميتـوان يافت كه در دل
كـوه و به صـورت غار حفــر شده و مــردم در آن به دعا و نيـايش و انجام مــراسم مـذهبي ميپــردازنـد. بعدها تحت تـاثيــر ايـن
نـوع معماري، آنـان معابـد خـود را به صـورت ((دوك)) و مــرتفع
و با استفاده از چوب ساختند.(٧)
مغارههاي ((كار لسباد)) در مكـزيكوي امـريكا، بـزرگتــرين
راهــرو زيـــرزميني كشف شده هستنـد كه بيشتـــر اطاقهـاي غـار
حجاري شده است.(٨)
جنبههاي مذهبي معماري صخرهاي
در فــرهنگ ملل قـديم، كـوه عنصــر و نمادي مقـدس و مـورد
احتــرام بـوده و نقش مهمي در بـــرگـــزاري مـــراسم و آداب و
رسوم مــذهبي داشته است. اقــوام زيــادي معتقــد بــودنــد كه
جايگاه خـدايان بــر فــراز كـوههاي خـوش منظر و بلنـد است. به
هميـن دليـل مـــراسم ستـايش و نيــايش را در ستيغ كــوههــا و
جاهاي بلند انجام ميدادند و قرباني ميكردند.
بـابليهـا، جـايگـاه اصلي ((مـــرظدوك)) را در بـالاي كـوه
ميدانستند و ((زيگورات))هاي خـود را بــر بلنـدتــرين نقطه بنا
ميكــردنـد. آنها ((زيگـورات)) را به خاطر اين بلنـد ميساختنـد
كه ميبـايست به كـوه شبـاهت يـابـد تـا خـدايـان بتـواننــد در
بـــالاي آن ((خــدايـي)) كننــد. حتـي تعدادي از ايـــنگــونـه
((زيگــورات)) هـــا را كه در جلگه وسيع خــوزستـــان مشاهــده
ميكنيم نيز به شكل كوه است.
((زيگـورات)) عبـارت است از ساختمـاني چهـارگــوش پـايه و
پلكـان مـاننـد بـا طبقـات بسيـار چنـان كه هـــر طبقه از طبقه
زيــريـن كـوچكتــر ميشود و گــرداگــرد هــر طبقه ايـواني است
سرباز با پلكان; پـوشش ساختمان نيــز بـا كـاشي و آجــر انجـام
ميشود. آنچه اكنــون بـــر اثـــر كـاوشهــا پــديــدار ميشود،
پـايههـاي بـازمـانــده نشان از ساختمـانهـاي بلنــد هفت و هشت
طبقه است.(٩)
اهرام ثلاثه مصر نيز به منزله كوههايي بودند كه ((فراعنه)) را
پس از مــرگ در آنها دفن ميكــردند. پيكــره ((ابـوالهـول)) كه
تقـريبا با اهـرام مصـر همزمان بوده در ميان صخــره و كوه كنده شده است.(١٠)
در اساطير ايراني نيز آمده است كه ((اهورامزدا)) در سومين
مــرحله آفــرينش، زميـن را آفــريـد. اهــريمـن آن را شكـاف و
بـدرون آن رفت. در اثــر لــرزش زمين، كـوهها از زميـن روييـده
شد.(١١) كـوه اصلي، كـوه البــرز بـود كه هشتصـد سال طول كشيـد
تا از زمين بيـرون آمد. ريشه اين كوه كيهاني (يعني البــرز) در
زيــر زمين پــراكنـده است و آن را به هم پيـوسته نگاه ميدارد.
و از اين ريشههـا همه كـوههـاي ديگــر سربــر ميآورنـد. در وسط
زمين كوه ((تيـره)) (Tera) كه قله البـرز است قـرار دارد كه از
يك سر آن ((پــل چينــوت)) (يعني پــل صـــراط) كشيــده شده كه
روانهــا پس از مـــرگ در سفـــر خــويش به سوي بهشت يــا دوزخ
بايد از آن بگذرند. ستيغ آرزور (Arezur) بــر لبه كوه البــرز،
دروازه دوزخ است كه در آنجـــا ديــوان بـــا هـم بـه گفتـگــو
مشغولاند.(١٢)
در ((يشتهـا)) آمــده است. ((نخستيـن كــوهي كه از زميــن
بــرخـاست اي سپنتمـان زرتشت ((هــر‘يتي)) (Haraiti) بلنـد است
كه همه ممـالك غـــربي و شرقي را احــاطه كـــرده است. دوميــن
كوه ((زردز)) (Zardhaz) ميباشد كه آن را نيــز ((مانوش)) گويند
از سلسله جبال البــرز است. كـوه مـانـوش (Manusa) كـوه بسيـار
بـــزرگي است كه (منــوچهــــر) از پــادشاهــان پيشدادي كه در
اوستا ((ا‘يــرياو)) (Airyava) (يعني ياري كننده ايــران) آمده
است در بالاي كوه تولد يافت)).(١٣)
استاد پورداود در يشتها مينويسند ((هر‘يتي)) (Haraiti) كه
غـالبـا" هــرا (Hara) آمـده است، يك كـوه مينـوي و مـذهبي است
كه بعدها اين اسم را به كوه البرز يا ((هربرز)) اطلاق كرده و به
آن نـاميـدهانـد. در ((دينكـــرد)) آمــده است كه ((سري از پـل
چينــوت (پــل صـــراط) به كــوه البــــرز پيــوست است)).(١٤)
هم چنيـن در ((يشتهــا)) آمــده است كه ((ارزيفيه)) (Erezifya)
كـوهي است كه ((كيكـاوس)) در بـالاي آن از بـــراي ((نـاهيـد))*
قرباني نمود.(١٥)
كوه آرارات در ارمنستان، بنا به منـدرجات تـورات در سفــر پيــدايش بـــاب هشتم كشتي نــوح پس از طوفـــان در بـــالاي آن
فرونشست (كوه نوح).(١٦)
كوه اهـوظرن (Ahurana) يعني كـوه خـدا از كلمه ((اهـورا))
درياچه هامون است.
كـوه ((اسنـونت)) (Asnvant)، كـوهي است در آذربـايجـان كه
كيخسرو آتشكـده ((آذرگشسب)) را در كـوه اسنــونــد بنـا نهـاد.
آذرگشسب پيـــروزگـــر در كنـار دريــاچه اروميه واقع است(١٧).
هم چنيــن ((سيـــامك)) كه از نـــامآوران داستـــانهـــاي ملي
مـاست بــا كــوه سيــامك كه از سيــاه كــوه و سفيــدكــوه در
افغـانستــان است همنــام است.(١٨) در فقـــره ٦٦ زاميــاد يشت
آمـده است كه ((فــر كيـاني از آن كسي است كه شهـــريـار وي از
بالاي كوه ((بابا)) يا سياه كوه در سيستان بـرخاسته باشد)).(١٩)
در بــالاي كــوه ر‘ــونت (Raevant) در ((ريــونــد)) خـــراسان
(نيشابـور) آتشكـده معروف ((آذربــرزيـن مهـــر)) كه يكي از سه
آتشكــده معروف ايــــران قــديـم بــوده قــــرار داشتـه است.
((آذر بــرزين مهــر)) تا زمان گشتاسب در گــردش بـود تا اينكه
زرتشت انــوشهروان ديــن آورد و گشتــاسب ديـــن پــذيــــرفت.
آنگاه گشتاسب آذربــرزين مهــر در كوه ((ريونـد)) را فــرونهاد
(خاموش كرد).(٢٠)
((ريوند)) در (شمال غـربي نيشابور بين نيشابور و طوس) يكي
از شهـرهاي معروف نيشابور و يا ابـر شهــر بوده است. اين شهــر
به واسطه آتشكـده ((آذربــرزيـن مهـــر)) كه يكي از سه آتشكـده
معروف ايران قديم بوده شهرت داشت.
مانند: آتشكده ((آذرگشسب شيـز)) (ميان مــراغه و زنجان) و
((آذرفــرن بغ كاريان)) در فـارس، بسيـار متبــرك و زيـارتگـاه
بـوده. آتشكـده ((آذربــرزيـن مهــر)) آتش طبقه بــرزگـــران و
كشاورزان شمرده ميشده است.(٢١)
سه آتشكـــده معروف عهـــد ساسانيـــان كـه ((آذرگشسب)) و
((آذرفـرنبغ)) و ((آذربــرزين مهــر)) باشد، به تــرتيب مخصوص:
آتش پـادشاهي و زرميــان، آتش آتــوربــانــان يــا پيشوايــان
ديني و آتش كشاورزان شمرده ميشده است.(٢٢) كوه ((خواجه)) را كه اهالي سيستان، كـوه رستم ميخـواننـد،
يادآور داستان پادشاهان كياني است.(٢٣)
كـوهستانهاي نقش رستم و كـوه پيستـون از امـاكـن متبــركه
مذهبي و تاريخي ايران باستان است.(٢٤)
در نقش رستم كه يكي از دو مــركـــز مـذهبي ايـــران دوره
ساسانـي است، كعبـه زرتشت و دو آتشكـــده كـــوچـك نيـــــز از
نمونه معماري مذهبي حجاري شده است.(٢٥)
آتشكــده نــورآبـاد ممسني در دوره سلــوكي(٢٦)، همچنيــن
آتشكـده كنار سيـاه(٢٧) و آتشكـده ساساني ((تنگ كــريم))(٢٨) و
نيــز آتشكـده ((بـاكـو)) در آذربـايجـان كه بـــرخي آن را وطن
زرتشت ميدانند بر بالاي كوه قرار دارند.(٢٩)
مسكن كيومرث، نخستين انسان در اسطوره آفرينش
زرتشتي در كـوه بــود.(٣٠) و آتشكــده اصفهـان كه به شكـل
هشت ضلعي است و هشت درش بر هشت جهت قطبنما
قـرار گـرفته است، بـر تپهاي در نــزديكي آن شهــر قــرار
دارد.(٣١)
ميثــــر، در حـــال كه دشنهاي به يك دست و مشعلـي به دست
ديگــر دارد، از صخــره بيـــرون ميآيـد. ايـن حجـاري در معبـد
((ميثــر)) كه زمـاني در محـل فعلي كليساي ((سانكلمـان)) در رم
قرار داشت به دست آمده است.(٣٢)
پــرستشگاه آناهيتا در كنگاور در ٤٥ كيلومتــري بيستـون و
حوالي صحنه و اسدآباد روي كوه قرار دارد.
معبد عيلامي ((چغار زنبيل)) در خـوزستان مــربـوط به قــرن
سيـــزدهم پيش از ميـلاد بـــر تپهاي و به شكـل كــوه كلهقنــدي
ساخته شده و ارتفاع بنا ٦٢ متر بوده است.(٣٣)
هم چنيـن كليساي طاطاووس يـا قـــرهكليسا در آذربـايجــان
غربي روي كوه قرار دارد.(٣٤)
خلاصه، از اين نمونههاي معماري صخرهاي كه جنبه
مـذهبي دارنـد در بين تمام ملل، اديـان و مـذاهب فــراوان
است كه از ذكــــر آنهـــا خــودداري ميشود. بـــا ايـــن همه،
همـانطور كه گفته شد، كـوههـا همـواره مظهـــري مقـدس و مــورد احتــرام بـودهانـد و نقش مهمي در اعتقـادات، بـاورهـاي مــردم
بـــراي نـــزديكي به نيـــروهـاي مــاوراالطبيعه و در نهــايت
خداونـد بـوده است. زيــرا گـذشتگان معتقـد بـودنـد كه خـدايان
در آسمانها قـرار دارند بنابـراين اگـر معابد و پــرستشگاهها و
گــور دخمههـاي آنـان در بـالا و دل كــوه بـاشد، به خــدايــان
نــزديكتــر خـواهنـد بـود و گناهـان آنهـا بخشوده خـواهـد شد.
مثلا"، بـابليهـا عقيـده داشتنـد كه ((بــر بـالاي آسمـان، حجـاب
فلكي قـــرار دارد كه خــانه خــدايــان است)).(٣٥)* به هميــن
لحـــاظ جـــايگـــاه اصلي ((مــــردوك)) Mardouk را كه در راس
خـدايـان بـابـل قـــرار داشت و از وي به عنـوان ((بعل)) (Bel)
يعني سرور خدايان نام برده ميشد، در بالاي كوه
ميدانستنـد و ((زيگــوراتهـا)) را بلنــد و شبيه به كــوه
ميساختند.
مصريهاي نيـز اهـرام ثلاثه را كه فـراعنه پس از مـرگ در آن
ذفن ميشدند به شكل كوه بنا كردهاند.
در اساطير ايراني نيز آمده است كه چون اهورامزدا كوهها را
آفـــريـده مقـدس است و يك سر پـل چينــوت (پـل صـــراط) به آن
وصل است. كـوه ((مانـوش)) از آن رو نــزد ايــرانيان مقـدس است
كه معتقـد بـودنـد منــوچهـــر از پـادشاهـان پيشدادي كه بمعني
يـاري كننــده ايـــران است در بـالاي آن تــولــد يــافته است.
همينطور كـوه ((ارزيفيه)) از آن لحـاظ مقـدس است چــون معتقــد
بودند كه كيكاوس در بالاي آن بــراي ((ناهيـد)) قــرباني كــرده
است.
گـور دخمههاي سنگي چـون: فقــرگـاه، فــرهـاد و شيــريـن،
خورزن، داودختــر، كــرفتو، اسكاوند و معبـد آناهيتا در كنگاور
و معبــد خــواجه در نــــزديـك دليجـــان و هم چنيـــن، دخمـه
بـــزنكــان و مـــزدوران در مـــزدوران سرخس و دخمههــاي سنگي
نقش رستم و تخت جمشيــد، و غيــــره همه و همه به ايــن دليــل
كه صخـــرههـا و كـوههـا مقـدس و مـورد احتـــرام هستنــد و به
خدايان نزديكترند، در بالا و دل كوه حفر شدهاند.
معماري صخرهاي در ايران
معمــاري صخـــرهاي در ايـــران سابقه بس طولاني دارد و به
دوران ((ماد)) و قبل از آن بــرميگــردد. آثار معماري صخــرهاي
متعلق به زمان مادهـا، بيشتــر در نـاحيه كــردستـان ايــران و
آذربـايجـان غــربي پــراكنـدهانـد و اغلب جنبه مـذهبي دارنـد.
دخمههاي سنگي عهد ماد كه در كوهسارهاي جنوب
درياچه اروميه، سرپلذهـاب، صحنه، همـدان و فـارس در قــرن
هفتم پيش از ميـلاد حفــر شدهانـد عـلاوه بـــر آنكه نشان دهنـده
دقت و ظرافـت از نـظر وضـع ستــونهـــا و نمـــاسازي بيــــرون
دخمههـا هستنــد تـا حــدود زيــادي وضع ساختمــان آن دوران را
نمايش ميدهند كه برخي از آنها عبارتاند از:

به قــرن ٦ و ٧ پيش از ميلاد كه بــر فــراز كـوهستاني در جنـوب
درياچه اروميه نــزديك دهكده ((قــرهقوم)) حـدود ٩ كيلـومتــري
مهـابــاد حفـــر شده و مشتمــل بـــر اطاقي است كه دهــانه آن
نــــزديك به ٩ متــــر به طرف بيــــرون كــوه گشاده مـيشود و
درازي يـا عمـق آن به داخـل كــوهستـان نـــزديك به ٧ متـــر و
بلنـدي يا ارتفاع آن از كف تا سقف بالغ بــر ٣ متــر است. چهار
ستــون سنـگـي از كف دخمه به سقـف آن پيــوستـهانــد و تمـــام
ديـوار و كف و سقف و ستــون اطاق در دل كــوه تـــراشيــده شده
است.
در قسمت عقب ٣ گــودال مـــربع مستطيـل كه محــل سپـــردن
امـوات بــوده است در سنگ كنــدهانــد و جلــو دخمه نيـــز سنگ
كـوهستان را به صـورت منظم تــراشيـده و همـوار ساختهانـد.(٣٦)

كوهستانهاي شمالي صحنه (كنار شاهراه همدان به
كــرمـانشاه)، كه قسمت جلـو آن به صـورت ايـوان دو ستـوني
(دهـانه به طول نــزديك به ٦ متــر، بلنـدي قــريب ٥/٢ متــر و
پهنا با عمق حدود ٢٠/١ متــر) در كـوه تــراشيـده شده است.(٣٧)

دخمه سنگي فرهاد و شيرين در كوهستانهاي صحنه است.(٣٨)

كيلـومتـــري مشرق همــدان كه در دل كــوه كنــده شده است.(٣٩)

كه به قــرن ٧ و ٨ قبل از ميـلاد تعلـق دارد و در دل كـوه كنـده
شده است.

اشكـاني و قـــرن سوم پيش از ميـلاد است. در دخمه ((كـــرفتـو))
آثـار ساختمـاني دو بنـا كه درون صخـــرههـا حجـاري شده به نظر
ميرسد. هم چنيــن كتيبهاي به خط يــونـــاني بــــر سنگ وجــود
دارد كه در زيــــر آن نقش سواري كه بـه شكـــار آهــو مشغــول
است حجاري شده است.

كيلـومتــري كــرمانشاه و در فـاصله ٢٠ كيلـومتــري بيستـون به
سمت جـاده هـــرسيـن و بعد از روستـاهـاي گـــرميـانگ، سرخهده،
پاسار و دهنور و در ٢ كيلومتـري جاده اسفالته قــرار دارد و سه
((گـوردخمه)) بـا فـاصله كمي از يكـديگــر همـان طور كه در عكس
مشاهـده ميشود وجـود دارد و نـوعي هـــراس همـــراه بـا ستـايش
در دل هر رهگذر ايجاد ميكند. (عكس شماره ١).
به اعتقـاد بـاستـان شنـاسان، ايـن سه گـور دخمه كه در دل
صخــره حجـاري شدهانـد بـا يكي ديگـــر از همسانـان خـود كه در
همين مسير قرار گرفته است هم دورهاند.
در قسمت بـالاي گـور دخمه وسط، تصـويــر مــرد روحـاني بـا
لبــاس ظاهــــرا ((مــادي)) به چشم ميخــورد كه در مقــابـــل
آتشداني ايستاده و در حال نيايش است.
بـاستـان شنـاسان بــر ايـن عقيـدهانـد كه قـدمت حجـاري و
ساخت ايـن گــور دخمههـا به دوران مـادهـا و در مــواردي هم به
اوايـل دوران هخـامنشي بـاز ميگـــردد. به اعتقـاد بسيــاري از
كارشناسان يكي از اين گـوردخمهها متعلـق به ((گ‘ـومـاتـا)) يـا
((برديا))ي دروغين است.
١. دخمه سنگي بزرگي به نام ((فقرگاه)) يا ((فخريگاه)) مربوط ٢. دخمه سنگي موسوم به ((فرهاد و شيرين)) در ٣. دخمه ((دكــان داود)) در سرپـــلذهـــاب، كه دخمهاي شبيه به ٤. دخمه ((خــورزن)) در كــوهساري به هميـــن نـــام در ٦ ٥. دخمه ((داوظدختـــر)) در كــوهستـان نـاحيه ممسني در فــارس ٧. دخمه ((اسكاوند)) يا ((گوردخمههاي اسحاقوند)) كه در ٤٠ ٦. دخمه ((كـرفتو)) در كوههاي كـردستان كه مـربوط به دوره
اين آثار جالب و پــرشكـوه در مجاورت آثار بيستـون، معبـد آناهيتا، طاق بستان، تكيه ((معاون)) و چنـد اثــر ملي و مـذهبي
ديگر در استان كرمانشاه قرار دارند.(٤٠)
معبد آناهيتا در كنگاور، و معبد خواجه در نزديك دليجان از
بقـايـاي عهـد سلـوكيانــد. هم چنيـن معبــدي در كــوه خــواجه
سيستـان و بــرج آتشكـده در نــزديكي نـورآبـاد ممسني نيــز از
آثار اين دورهاند.(٤١)

مــــربــوط به دوران پيش از تــاريخ و يكي از دخمههــاي معروف
است.

سرخس واقـع شده مـــــربـــوط بـه پيش از ميــــلاد مسيــح است.

مشهــد و سرخس، كـه منـطقـهاي كــوهستـــانـي و معتـــدل است و
سه چشمه آب گرم هم دارد، قرار گرفته است، خود
((سرخس)) را هم به هــزاره دوم قبل از ميلاد نسبت ميدهنـد.

صخـــرهاي بـــرميخـوريم كه از انجمـاد مـواد مــذاب كــوههـاي
آتشفشان و اكثـــرا به صــورت دوكي شكـل و يـا كلهقنــدي بنــا
شدهاند
. ٨. دخمه باستاني ((هوتو)) كه در غــرب مشهـد قــرار دارد، ٩. دخمه ((بزنكان)) نيز كه در جنوب غربي دهكده ((بزنكان)) ١٠. دخمه مــزدوران نيــز در دهستـان مـــزدوران سرخس بيـن راه ١١. در ((سنگار)) ٩ كيلـومتــري ((ماكـو)) هم به نـوعي معمـاري
دهكده صخرهاي كندوان *دهكده صخـرهاي كندوان در پنجاه كيلومتـري تبـريــز و بيستكيلـومتـــري بعد از شهـــرستـان اسكــو قـــرار دارد. منطقهايكوهستاني و خوش آب و هواست كه چشمههاي آبمعدني دارد كه گفته ميشود بـــراي درمـان كليه مفيـدانـد.قـدمت كنـدوان را حـدود ٧٠٠ تـا ٨٠٠ سال قبـل ميداننـد و بنـابه گفته يكي از آگـاهـان محلي كه همـــراه محقـق بـود، قبـل ازاينكه اين دهكده صخرهاي ساخته شود، مردم دردخمههاي سنگي ((هيله در)) كه آثار آن در چهار كيلـومتــرينـــرسيــده به كنــدوان وجــود دارد، زنــدگي ميكـــردهانــد.جمعيت كنـدوان حـدود ٨٠٠ نفـــر و تعداد خـانـوارهـا ١٧٥ واحـد است كه ١١٠ تـا ١٢٠ خـانـوار از آنـان در خـانههـاي سنگي حفــرشده در دل صخـــرهاي مخــــروطي شكــل زنــدگي ميكننــد و بقيهكه حــدود ٤٠ تـا ٥٠ خــانــوار است در خــانههــايي كه بعد ازانقـلاب بــا سنگ و آجـــر ساخته شده سكني دارنــد. ، در بــــرخي ازخانهها كه در پايينتــرين سطح صخــرهها قــرار دارند (البته درخــانههــايي كه امكـــان رفت و آمــد احشام وجــود دارد نه درهمه خانههـا)، به اصطبـل و آغلي بــراي احشام (گـوسفنـد، گـاو،الاغ) در دل صخـــره حفـــر شده كه نسبتـا بـــزرگ است و يكي ازآن كه محقـق تــوانست از آنهـا عكس بگيـــرد دايـــرهاي شكـل وحدود ٢٠ متر مربع وسعت داشت.راههـاي ورودي به هـــر يك از ايـن واحـدهـاي مسكـوني (بهاصطلاح كــوچههــا) روبـــاز، صعبالعبــور، پلكـــاني و سخت استكـه رفـت و آمــد در آنهـــا واقعا خستـه كننـــده و يـكنـــوعكوهنوردي است و ممارست ميخواهد
دخمههاي سنگي هيله در
همانطور كه گفته شد، در حـدود ٤ كيلـومتــري نــرسيـده به
دهكــده كنــدوان در كنـار و بـالاي جــاده اسفــالته اسكــو به
كنــدوان; دو دخمـه سنـگـي در دل صخـــــرهاي در دامنـه تپـهاي
كم ارتفــاع حفـــر شده كه ارتفــاع طبقه دوم آن از سطح جــاده
حدود يك متر و نيم است و شامل يك آغل گوسفند
دايـرهاي شكل نسبتا بـزرگ به مساحت حدود ٣٠ متـر مـربع با
ستـوني سنگي كه دور تـا دور آن آخـور نـاوداني بـــراي علــوفه
دام در سنگ حفر شده است.
علاوه بـر اين، دخمه بـزرگ ديگــري به منظور نشستن همــراه
بـا دو دخمه كــوچكتـــر در انتهـا و سمت چپ ايـن دخمه بـــراي
خــوابيــدن و انبـاري وجــود دارد، كه همه ايـنهــا به هم راه
دارند.


در طبقه پايين كه بسيار تـاريك بـود و امكـان ديـد حتي در نــــزديك ظهــــر در روز ٢٠/٤/٧٨ وجــود نــداشت، سه انبــاري
بـــراي علــوفه دام و غــلات وجــود دارد كه رفتــن به درون آن
به علت مخروبه بودن ممكن نبود.
معماري دهكده صخرهاي ميمند
دهكـده زيبا و باستـاني ميمنـد كه طبـق شواهـد تـاريخي در
زمــان ساسانيــان بنـــا شده از نظر تقسيمـــات كشوري تـــابع
شهـــرستـان شهـــر بـابك و بيـن سيـــرجـان، رفسنجـان و مجتمع
مس سرچشمه قــــرار گــــرفته است. ايــن دهكــده در حــدود ٣٦
كيلـومتـــري شمـال شرق شهـــر بـابك واقع شده و فـاصله آن تـا
جاده تهــران ـ بندرعباس تقــريبا ٣٠ كيلـومتــر و تا مجتمع مس
سرچشمه ١١٠ كيلومتر است.
دهكـده باستـاني ميمنـد بـا معمـاري صخــرهاي خـود يكي از
جالبتــرين و در عين حـال استثنـاييتــريـن دهكـدههـاي ايــران
است. معمــاري صخــــرهاي ميمنــد به نظر بــــرخي، از عجــايب
روي زمين(٤٢) است و شايـد جــز در ((بـاميـان)) افغـانستـان در
جاي ديگــري نتـوان چنين اثــر زيبا و كمنظيــري را يافت كه در
دل كـوه حفـــر شده بـاشد. ايـن دهكـده در دامنه يك كــوه سنگي
كه داراي شيبي مـــلايم است و در كنـــار يـك دره كــوچـك مثـلث
شكـــل كـه اطراف آن را سه رودخـــانـه و تعدادي كــوه فــــرا
گــــرفته، طبقه طبقه روي هم در داخـــل كــوه حفــــر شده است

در اين دهكـده صخــرهاي حـدود چهـارصـد كـوچه خـانه در دل
كــوه كنــده شده، بــديــن صــورت كه كــوچههـــايي در دل سنگ
حفــر شده و در داخل هــر كـوچه معمـولا سه يا چهـار اطاق كنـده
شده است.
در ميمنــد، خـانه و اتـاقهـا طوري روي هم به رديف حفـــر
شدهانـد كه هيچ يك از خـانههـا از داخـل به هم راه نـدارنــد و
راه ورود به خـانههـا از داخـل كــوچههـاست. ايــن امـــر نشان
ميدهـد كه حفــر اتاقها در دل كـوه بـا محـاسبه قبلي و بـا دقت


صورت گرفته است. ابعاد اتاقها در ميمند متفاوت است اما ارتفاع آنها بيش از
دو متــــر نيست. فقط سالــن مسجــد بــــزرگ و داراي
ستــونهـايي از نــوع رسوبـات است كه بـا دقت حجــاري شدهانــد
و مــوجب استحكــام بنـــا هستنــد.
در هــر خانه علاوه بــر جـاي افــراد خـانـواده (پـدر، مـادر و
فـــرزنــدان) جـاي دواب و گــوسفنــدان هم وجــود دارد.صــورت
اهـالي كشيــده و كتـابي بـا چشمـان عسلي كه به زبــان فــارسي
بـا گــويش كـــرمـاني صحبت ميكننــد و بسيـار ساده، صميمي بـا
محبت و صادقاند. .


آخرین ارسال های من :
پاسخ
 سپاس شده توسط alireza


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  تأثیر معماری اروپا یی بر معماری ایران در دوره قاجار reza1366 2 3,034 ۱۳۹۱-۱۱-۱۶، ۱۰:۵۸ عصر
آخرین ارسال: alireza
  نقش تبریز در معماری peyman 0 1,959 ۱۳۹۰-۲-۱۲، ۱۰:۴۶ عصر
آخرین ارسال: peyman
  انرژی ژئوترمال و بررسی تجارب جهانی آن در معماری و شهرسازی پایدار ALI XxX 0 2,070 ۱۳۹۰-۲-۶، ۰۲:۵۶ عصر
آخرین ارسال: ALI XxX
Rainbow ساخت وساز پایدار در رابطه با معماری سنتی ایران urbanism 1 4,925 ۱۳۹۰-۱-۱۰، ۰۱:۵۶ عصر
آخرین ارسال: alireza
  معماری هندسه گرا reza1366 0 1,994 ۱۳۹۰-۱-۲، ۱۲:۰۱ صبح
آخرین ارسال: reza1366
  فنلاند، سرزمین معماری چوبی reza1366 0 1,741 ۱۳۹۰-۱-۱، ۱۱:۵۳ عصر
آخرین ارسال: reza1366
  تاریخچه جایزه معماری پریتزکر (نوبل معماری) reza1366 0 2,480 ۱۳۹۰-۱-۱، ۱۱:۴۷ عصر
آخرین ارسال: reza1366
  نظریه معماری reza1366 0 2,091 ۱۳۸۹-۱۲-۲۴، ۰۷:۵۲ صبح
آخرین ارسال: reza1366
  تاریخ معماری reza1366 0 1,833 ۱۳۸۹-۱۲-۲۴، ۰۷:۵۰ صبح
آخرین ارسال: reza1366
  کلیاتی درباره معماری و معماران reza1366 0 1,900 ۱۳۸۹-۱۲-۲۴، ۰۷:۴۷ صبح
آخرین ارسال: reza1366

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان