معماری معاصر ایران

بخش‌بندی و دوره‌ها
معماری معاصر ایران به ۵ دورهٔ گوناگون تقسیم می‌شود:

• دورهٔ نخست: از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰
  
• دورهٔ دوم: از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰
  
• دورهٔ سوم: از سال ۱۳۴۰ تا ابتدای انقلاب ۱۳۵۷
  
• دورهٔ چهارم: از آغاز انقلاب ۱۳۵۷ تا جنگ ایران و عراق
  
• دورهٔ پنجم: از پایان جنگ ایران و عراق تا امروز

البته این دوره‌بندی بر اوضاع سیاسی و این باور استوار است که معماری و شهرسازی در ایران تأثیرپذیری شدیدی از شرایط سیاسی ایران داشته‌است‌.
موضوعی که باید به آن توجه کرد رابطهٔ دو مفهوم معماری و شهرسازی است. تولید فضا در معماری تولیدی فردی است که باید به تولید اجتماعی و جمعی تبدیل شود که شهرسازی یکی از نمودهای این تولید جمعی است‌. در معماری سدهٔ اخیر در ایران، رابطه‌ای منطقی میان شکل فردی و تولید جمعی دیده نمی‌شود. اگرچه معماری معاصر ایران در شکل فردی و خلاقیت‌های هنری بسیار ستودنی بوده‌است ولی هرگز نتوانست از شکل فردی به شکل جمعی تبدیل شود. بنابراین آنچه را که بیش‌تر به عنوان نقاط برجستهٔ معماری معاصر ایران از ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ عنوان می‌کنند عموما دارای همین ویژگی یا همین کمبود نیز بوده‌اند و موفقیت در آنها بیشتر از دیدگاه زیبایی‌شناختی محض بیان شده‌است تا از دیدگاه جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی. دورهٔ ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ در معماری ایران به جهت کیفیت آثار تفاوت بسیاری با دورهٔ ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ که درآمدهای نفتی ایران در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلویافزایش یافته است. نکته دیگر حمایت حاکمیت از همین نمونه‌های خلاقیت فردی می‌باشد که به علت گرایشات مدرنیستی در دوران پهلوی و توجه به سمبل‌های بصری فرهنگ شاهد اتفاقات مثبتی در آثار معماری و خصوصا معماری ساختمان‌های دولتی هستیم.