فضای مردانه!

فضاهایی که محیط ساخته شده ما در آن ها جنس بندی می شوند فضاهای مردانه نام دارند (به مدخل

فضای زنانه

نگاه کنید). مکان هایی که می توانند به عنوان “فضای مردانه” مشخص شوند، بروز فعالیت های با تاثیر مردانه و قدرت را تسهیل می کنند. فضاهای جنس بندی شده که توسط جنبه های مادی و غیرمادی جامعه تولید می شوند، تاثیرات بر خود و جنس دیگر را به نمایش می گذارند. جنبه های محیط مادی مانند حال و هوای مردانه در یک بار ورزشی، به تعریف فضا بر اساس استفاده جنس غالب کمک می کند. رفتارهایی که از دیدگاه اجتماعی در فضای مشابه قابل پذیرش هستند یا رفتار هایی که بسته به جنسیت به راحتی قابل تایید نیستند، شامل عملکردهای اجتماعی غیرمادی می شوند که به تعریف استفاده جنس غالب نیز کمک می کنند. این دو بعد به همراه هم عملکردهای اجتماعی را هماهنگ می کنند که “فضای جنس بندی شده” را خلق می کند.

فضاهای مردانه فضاهایی هستند که از لحاظ تاریخی مردان بیشتر از زنان در آن ها اجتماع می کرده اند، فضاهایی که مردان از نظر قدرت آرایی در آن ها برتری متمایزی دارند. بارها و استادیوم های ورزشی نمونه های بسیار خوبی برای این فضاها هستند، گواینکه مکان هایی مانند رستوران هایی که مردان و زنان در آن ها به ارائه نقش های اجتماعی سنتی غالب/مغلوب می پردازند نیز واجد چنین شرایطی هستند. شرکت هایی با کارگران یقه سفید مدت های مدیدی است که با تسلط جنس مردانه عجین هستند و می توان به عنوان فضاهای مردانه به آن ها نگریست. در واقع در بیشتر بخش های دنیای شرکت های بزرگ – اگر نگوییم از نظر مجازی تمامی آن ها- مردان در برابر “زنانه شدن” دکور شرکت و طراحی داخلی آن مقاومت می کنند. آخرین نمونه بارز “فضای مردانه” می تواند هر گونه تسهیلات عمومی برای مخاطب انبوه را شامل شود که در آن شمار برابر حمام ها برای هر دو جنس به گونه ای دردناک این واقعیت را نادیده می گیرد که زنان هنگام تجمع خود به تعداد بسیار بیشتری حمام نیاز دارند تا مردان. خطوط دراز آسیب شناختی زنان بیرون از دستشویی های زنانه در سالن های بزرگ کنسرت کلاسیک تراز بالا، این تعصب را به گونه ای عالی روشن می سازد.

توافقی ضمنی وجود دارد مبنی براینکه حوزه خانگی، فضایی زنانه به شمار می رود و حال آنکه مکان هایی کنش و دیدارهای عمومی فضاهایی مردانه هستند (به مدخل

فضای زنانه

نگاه کنید). بااینهمه فضاهایی که به طور سنتی مردانه تلقی می شوند اخیرا با حضور و دگرگونی زنان مورد هجوم قرار گرفته اند (پتی، ۲۰۰۳):

“جنس مذکر غربی تا اندازه زیادی به بیرون از فضاهایی رانده شده که پیشتر فضاهایی مطلقا مردانه به شمار می رفت. محل کار، میخانه و کلوپ ورزشی همگی فضاهایی هستند که با میزان فزاینده ای از شرکت و ورود زنان روبرو شده اند.”

با اینهمه براساس این گزارش، “دوجنسی شدن” فزاینده فضاهایی که پیشتر مردانه بود، به بازتعریف مردانگی بازمی گردد که به گونه ای مفرط ویژگی های مردانه را تقویت می کند.

“فرسایش فضای منحصرا مردانه گذشته و شکست بازتعریف فضاهای جدید و سلامت برای مردان، به بازتعریف مردانگی انجامیده که آشکار تعریفی جنسی، تهاجمی و همزمان خشن است… مرد آرمانی، دیگر snag (مرد احساسی عصر جدید) میانه دهه نود نیست، بلکه حالا “پسرجدید” تهاجمی است که توسط مجلاتی مانند ماکسیم و اف اچ ام مردمی می شود و با فرهنگ ورزش، مدارس، تلویزیون و موسیقی تقویت می شود.” (پتی، ۲۰۰۳)

اکنون، که فضاهای واقعا مردانه زیر فشار اجتماعی عقب نشینی کرده و به جای دادن هر دو جنس در خود سازگار می شوند، فضاهای مجازی مردانه که نوعی قطعی و اغراق آمیز هستند، در فیلم ها، مجلات، بازی های ویدیویی، ورزش های “سخت” و تلویزیون (برای نمونه به کمدی

شوی مردانه

، و نیز بازی های فوق خشن یا افراطی ویدیویی موجود در بازار نگاه کنید که در ست های خانگی با آن ها بازی می کنند) گسترش می یابند. انسان نمی تواند به طور فیزیکی در این فضاهای مجازی حضور پیدا کند، اما آن ها بحث منحصرا مردانه را بازتولید می کنند، البته به گونه ای اغراق آمیز و بی تردید بیگانه. پتی از ارزیابی از میان رفتن فضاهای مردانه در جامعه ما این طور نتیجه می گیرد:

“این یک ندا از سوی کلوپ های منحصرا مردانه، تفکیک پسران و دختران در کلاس، یا ایجاد یک سلسله مراتب جدید جنسیتی نیست. بلکه فریادی در جستجوی تعریف های سودمند از هویت مردانه است و تدارک محل های دادرسی (فرهنگی، ادبی، سیاسی) است در آن مردان به آزمایش مردانگی خود در واژگان صادق و بی پیرایه تشویق می شوند. مرد در حال از میان رفتن به سرعت توسط موجودی جایگزین می شود که از یک آلت مردانه در حال راه رفتن و دو مشت تشکیل شده. به راستی مکانی نگران کننده است.” (پتی، ۲۰۰۳)

ملاحظات فوق دقیقا جالب است، زیرا به معرفی این مفهوم مهم می پردازد که فضاها در فرهنگ ما هم حقیقی و هم مجازی هستند (به مداخل

زندگی شبانه و فرارهای شبانه شهری؛ رویکرد اجتماعی-فضایی

نگاه کنید). با اینهمه این ادعا که در حال حاضر محیط های موجود به طرز فزاینده ای دارای کنترل دوجنسیتی هستند، ممکن است نوعی اغراق باشد. هنوز جوامع به مردان قدرتمند برای تسلط اطمینان می کنند. این واقعیت به تنهایی متضمن این مفهوم است که در اکثر فضاها، فعالیت ها با تعصب مردانه صورت می گیرد و تاثیر آن نیز غالب است. از این رو، در جامعه، خلق فضاهایی منحصرا زنانه یا فضایی که برای نمونه پاسخگوی حساسیت ها و نیازهای کودکان باشد، به عنوان ملاحظه ای مهم در طرح ریزی اجتماعی باقی می ماند.