۱۳۹۰-۲-۲۹، ۰۶:۲۷ عصر
درتمام كشور هاي دنيا، مسجد، محل برگزاري نماز، گردهمايي و آموزشي مسلمانان است و در كنار كارآبي وسيع عملي كه دارد از ارزش عالي معماري و هنري نيز بر خوردار است به طوري كه مرواريد درخشان ساختمان هاي جوامع غربي بوده و مينياتور از اقتباس اعراب ومليت ايران است.آقاي «چي گاي يون» معتقد است:
درآن زمان مسجد شامل يك حياط روباز و ديوار حصار مانند ساخته شده از گل بود، از تنه خرما به عنوان ستون و از شاخه هاي درخت خرما و گل و خاك به عنوان مصالح ساخت مسجد استفاده مي شود. در تاريخ معماري جهان براي ساخته مساجد پنج سبك عراق، سبك اسپانيا، سبك هند و سبك چين است.دكتر«عمرخالدي » يكي از استادان مسلمان داشگاه هاي آمريگا است، درزمينه ساخت مساجد ومهماري آن درجهان مي گويد:
در آمريگاحدود دو هزارمسجد وجود دارد كه نود درصد آنها از نظر معماري تغيير کاربري داده شده اند و از ابتدا مسجد نبوده اند.وي مي افزايد: بعضي از اين مساجد كليساهاي متروكه اي هستند كه مسلمانان آنها را خريده و به مسجد تبديل كرده اند در ميان اين تعداد ازمساجد حدود يكصد واحد از ابتدا و به عنوان مسجد طراحي و ساخته شده اند.اين كارشناس مي گويد: از نظر اسلام ساختمان مسجد طرح خاصي ندارد.اولين مسجد در اسلام همان خانه شخصي پيامبراگرم ‹ص› بوده كه طراحي آن بسيار ساده بود.وي با اشاره به طراحي ساخت خانه رسول خدا ‹ص› ادامه مي دهد:
اين مكان داراي ديوار کوتاهي بود كه به طرف كعبه قرار داشت و محراب كوچكي بود كه جهت قبله را نشان مي داد بنابراين مسجد چيزي جز ديوار قلبه و محراب نيست.خالدي مي گويد: معماري مسجد به صورت طاق ها و شبستان ها گنبدها و مناره ها درست پس از آشنايي مسلمانان بيشتر جنبه قدرت نمايي و سمبليك داشته است و مناره ها هم گاهي تنها به صورت نمادين بنا شده اند.درآمريكا تنها چند مسجد است كه گنبد و مناره دارد و مساجد آمريكا با مساجد شبه قاره تفاوت هاي زيادي دارد. بخشي كه در طبقه دوم مسجد براي خانم ها باشد درمساجد شبه قاره وجود ندارد و هرچند اسلام ورود زنان را به مسجد منع نكرده اما به صورت سنتي غالب مسلمانان جايي براي زنان در مسجد در نظر نمي گيرند. فارسي و عربي تزيين شده اند و از نقش هاي هنري قديمي براي طراحي آنها استفاده شده است.معماري درآمريكا بايد مطابق آب و هوا و محيط زيست طبيعي و شهري باشد و استفاده از بلند گوبراي مراسم مذ هبي در خارج ازمحيط مذهبي ممنوع است، لذا ساختن مناره در اين كشور معنايي ندارد. ويژگي ديگري كه درباره مساجد آمريكا قابل توجه است ايام هفته است، شلوغ ترين زمان در مساجد روزهاي شنبه و يكشنبه و اعياد است كه براي آن برنامه ريزي شده است.خانواده هاي مسلمان در روزهاي آخر هفته، بچه هاي خود را جهت آموزش هاي مذهبي به مساجد مي آورند و مدارس آخر هفته در مساجد بسيار رواج دارد و مساجد آمريكا به صورت محلي ويژه براي جامعه مسلمان در آمده اند و بسياري از اين مساجد برنامه هاي خاصي براي مراسم عروسي نيز دارند.«محسن لهراسبي» نويسنده اي ديگر درباره معماري و ساخت مساجد به ويژه در آتن مي گويد: عثماني ها درخلال سال ها حضور در آتن به ساختن معابد اسلامي و مساجد متعدد و يا تبديل كليسا به مسجد اهتمام نمودند.
براساس منابع و گزارش ها مساجد و مراكز اسلامي زيادي در آتن وجود داشته است اما با خروج عثماني ها تمامي مساجدي كه قبلاً كليسا بودند تبديل و بقيه تخريب شدند.با اين روند تاكنون آتن فاقد مسجد بوده است و تنها پايتخت اروپايي است كه مسلمانان از داشتن مسجد در اين شهر محروم هستند و هر گونه تلاش براي ساختن مسجد با مخالفت شديد كليسا و دولت روبه رو بوده است.لهراسبي مي گويد: تحولات جهاني و مسايل حقوق بشر، دولت را وادار كرد تا در روش هاي خود با مسلمانان تجديد نظر كند و افكار جهاني را از جمله اروپاييان و كشور هاي اسلامي را خشنود نمايد و مجلس يونان طرح دولت را براي ساختن مساجد در آتن پس از يك قرن ونيم به تصويب رساند.هندوستان نيز يكي ازكشورهايي است كه معماري ويژه و خاصي دارد، وجود حكومت هاي شيعي و ايراني در منطقه به ويژه در جنوب هند «دكن» رهاوردهاي فرهنگي بي شماري در معماري هند داشته است.به عنوان نمونه مسجد «مشيرآباد» درمحله مشيرآباد واقع شده است و از نظر معماري و گچ بري هاي آن يكي از آثار ارزنده و قديمي «دكن» است.مسجد «مشيرآباد» داراي دومناره بلند است كه اسملت آن از آهن بوده و چون به مرورزمان زنگ زده و پوسيده است مرمت و بازسازي است.ساخت ويژه ورودي محرابي شكل آن نمايي منحصر به فرد به ساخت و معماري اين مسجد داده است كه به نظر مي رسد از فرهنگ عثماني ها گرفته شده است.
درآن زمان مسجد شامل يك حياط روباز و ديوار حصار مانند ساخته شده از گل بود، از تنه خرما به عنوان ستون و از شاخه هاي درخت خرما و گل و خاك به عنوان مصالح ساخت مسجد استفاده مي شود. در تاريخ معماري جهان براي ساخته مساجد پنج سبك عراق، سبك اسپانيا، سبك هند و سبك چين است.دكتر«عمرخالدي » يكي از استادان مسلمان داشگاه هاي آمريگا است، درزمينه ساخت مساجد ومهماري آن درجهان مي گويد:
در آمريگاحدود دو هزارمسجد وجود دارد كه نود درصد آنها از نظر معماري تغيير کاربري داده شده اند و از ابتدا مسجد نبوده اند.وي مي افزايد: بعضي از اين مساجد كليساهاي متروكه اي هستند كه مسلمانان آنها را خريده و به مسجد تبديل كرده اند در ميان اين تعداد ازمساجد حدود يكصد واحد از ابتدا و به عنوان مسجد طراحي و ساخته شده اند.اين كارشناس مي گويد: از نظر اسلام ساختمان مسجد طرح خاصي ندارد.اولين مسجد در اسلام همان خانه شخصي پيامبراگرم ‹ص› بوده كه طراحي آن بسيار ساده بود.وي با اشاره به طراحي ساخت خانه رسول خدا ‹ص› ادامه مي دهد:
اين مكان داراي ديوار کوتاهي بود كه به طرف كعبه قرار داشت و محراب كوچكي بود كه جهت قبله را نشان مي داد بنابراين مسجد چيزي جز ديوار قلبه و محراب نيست.خالدي مي گويد: معماري مسجد به صورت طاق ها و شبستان ها گنبدها و مناره ها درست پس از آشنايي مسلمانان بيشتر جنبه قدرت نمايي و سمبليك داشته است و مناره ها هم گاهي تنها به صورت نمادين بنا شده اند.درآمريكا تنها چند مسجد است كه گنبد و مناره دارد و مساجد آمريكا با مساجد شبه قاره تفاوت هاي زيادي دارد. بخشي كه در طبقه دوم مسجد براي خانم ها باشد درمساجد شبه قاره وجود ندارد و هرچند اسلام ورود زنان را به مسجد منع نكرده اما به صورت سنتي غالب مسلمانان جايي براي زنان در مسجد در نظر نمي گيرند. فارسي و عربي تزيين شده اند و از نقش هاي هنري قديمي براي طراحي آنها استفاده شده است.معماري درآمريكا بايد مطابق آب و هوا و محيط زيست طبيعي و شهري باشد و استفاده از بلند گوبراي مراسم مذ هبي در خارج ازمحيط مذهبي ممنوع است، لذا ساختن مناره در اين كشور معنايي ندارد. ويژگي ديگري كه درباره مساجد آمريكا قابل توجه است ايام هفته است، شلوغ ترين زمان در مساجد روزهاي شنبه و يكشنبه و اعياد است كه براي آن برنامه ريزي شده است.خانواده هاي مسلمان در روزهاي آخر هفته، بچه هاي خود را جهت آموزش هاي مذهبي به مساجد مي آورند و مدارس آخر هفته در مساجد بسيار رواج دارد و مساجد آمريكا به صورت محلي ويژه براي جامعه مسلمان در آمده اند و بسياري از اين مساجد برنامه هاي خاصي براي مراسم عروسي نيز دارند.«محسن لهراسبي» نويسنده اي ديگر درباره معماري و ساخت مساجد به ويژه در آتن مي گويد: عثماني ها درخلال سال ها حضور در آتن به ساختن معابد اسلامي و مساجد متعدد و يا تبديل كليسا به مسجد اهتمام نمودند.
براساس منابع و گزارش ها مساجد و مراكز اسلامي زيادي در آتن وجود داشته است اما با خروج عثماني ها تمامي مساجدي كه قبلاً كليسا بودند تبديل و بقيه تخريب شدند.با اين روند تاكنون آتن فاقد مسجد بوده است و تنها پايتخت اروپايي است كه مسلمانان از داشتن مسجد در اين شهر محروم هستند و هر گونه تلاش براي ساختن مسجد با مخالفت شديد كليسا و دولت روبه رو بوده است.لهراسبي مي گويد: تحولات جهاني و مسايل حقوق بشر، دولت را وادار كرد تا در روش هاي خود با مسلمانان تجديد نظر كند و افكار جهاني را از جمله اروپاييان و كشور هاي اسلامي را خشنود نمايد و مجلس يونان طرح دولت را براي ساختن مساجد در آتن پس از يك قرن ونيم به تصويب رساند.هندوستان نيز يكي ازكشورهايي است كه معماري ويژه و خاصي دارد، وجود حكومت هاي شيعي و ايراني در منطقه به ويژه در جنوب هند «دكن» رهاوردهاي فرهنگي بي شماري در معماري هند داشته است.به عنوان نمونه مسجد «مشيرآباد» درمحله مشيرآباد واقع شده است و از نظر معماري و گچ بري هاي آن يكي از آثار ارزنده و قديمي «دكن» است.مسجد «مشيرآباد» داراي دومناره بلند است كه اسملت آن از آهن بوده و چون به مرورزمان زنگ زده و پوسيده است مرمت و بازسازي است.ساخت ويژه ورودي محرابي شكل آن نمايي منحصر به فرد به ساخت و معماري اين مسجد داده است كه به نظر مي رسد از فرهنگ عثماني ها گرفته شده است.
