۱۳۹۰-۲-۲۹، ۰۷:۰۱ عصر
در دامنه شرقي قافلانكوه روي آب قزل اوزن به فاصله 20 کیلومتری شهر میانه پلي بنام پل دختر بنا شده كه داراي سه چشمه يا دهنه اي محكم ومرتفعي است اين بنا در تاريخ 10 ديماه 1310 تحت شماره 87 جزو آثار ملي به ثبت رسيده ونمونه اي از پلهاي محكم ومعتبر وقديم است كه تاريخ ساختمان اصلي آنرا بايد متعلق به قرن هشتم هجري دانست .
در طرفين پايه وسطي كتيبه آجري وجود دارد به شكل مربع كه پهلوي آن 2 متر و خط نسخ مي باشد . در داخل پايه ها اطاقك هايي نيز ساخته شده كه حكايت از ظرافت ودقت بنا مي كند خط كتيبه تماماً محو واز بين رفته ومسلماً متن آن شامل تاريخچه پل بوده وضمناً كتيبه ديگري از سنگ مرمر ، خط نستعليق درسمت چپ وجود دارد كه امروزه از‌آن خبري نيست .
اين پل كه يك چشمه از‌آن بكلي ويران شده بود توسط دختري بنام شاه بيگم تعميرگرديده و شايد به همين جهت اين پل را پل دختر ناميده اند . پل دختر در زمان تسلط دموركراتها بر آذربايجان ( 1324 هـ . ش ) در اثر مين گذاري تخريب شد يعني دهنه‌ي وسطي پل بكلي فرو ريخت بعداً اين پل توسط ارتش ايران وبوسيله ي حميد سياح وزير راه افتتاح شد .
پروفسور پوپ در كتاب معروف خود به نام بررسي هنرهاي ايران چنين نقل مي كند . شايد زيبا ترين پل موجود در ايران همان باشد كه بر روي رودخانه ي قزل اوزن در جنوب ميانه بسته اند . نسبت پل به بستر رودخانه چنان با شكوه است كه از نظر زيبايي منظره ي بديع آن با معماري سنتي ايران برابري مي كند .
فضاي طاقها از سطح معمول آب كمي بالاترقرارداردواگرچه رفته رفته جمع وجورتر ميشوند ولي روزنه هاي جبراني براي موارد ضروري پيش بيني شده است . اين ها با مساحت آجري درسطح پائين تري ازسطح قوس قراردارند.پايه هاي پل را باروكاري هاي زيبائي كه شباهت به سبك گوتيك دارد استحكام بخشيده اند گل بنديل ها بارها مرمت شده و شكافهاي كهنه نمودار اين است كه پل بارهااز زلزله صدمه ديده است.
تاريخ بناي پل به اواخر قرن پانزدهم مي رسد اگرچه مصالح ساختماني آن را ميتوان مربوط به روزهاي اخيردانست ولي سنگ بناي پل احداث آنرابه سال1475-1484 نشان ميدهد.نوشته سنگ بنا خواندش رابراي كتيبه شناسان امر مشكلي كرده است. ولي اسم معمار وحاكم وحامي اوچنين ثبت شده است:
حاجي عباس بن الحاج محمودبن محمدبن العباس القزويني و محمدروان بن عثمان القزويني درعين حال كه شنيديد درحدود سال 1882 اين تاريخ را خوانده وي همچنين نام حامي را نيز خوانده است. پروفوسور پوپ پس در ذيل همين مطالب مي نويسدكه آقاي فيوي كه ازروي تصاوير كارمي كرده نظر سنتيدلر را تائيد واسم بنارا نيزخوانده است. سپس پروفوسور پوپ به نظريه موريس اكوتز بونه اشاره كرده و چنين شرح مي دهد.اكوتزبونه در توصيف سفري به ايران صحبت ازكتيبه اي دركناره ها مي كند كه نشان مي داد اين بنا بوسيله يكي ازاهالي قزوين برپاداشته شده واين كتيبه به ستون هشتم نسبت داده ميشود دورتا دور طاق اصلي با خط كوفي آجركاري شده بود.
سنگ بناي ديگر تاريخ و مرمت پل را بوسيله شاه بيگم و به سال 1517 (923)نشان مي دهد.دراواخر قرن هجدهم پل دختر بوسيله آقامحمدخان قاجار تعمير شده است. درحدود چهل سال قبل معماري از اهالي تبريز كه دراين كارها مهارت داشته پل راتعمير كرده بود.
مادام ديالافوا كه درسال 1881 ميلادي كه ازراه تركيه و قفقاز به اتفاق شوهرش كه دانشمند وباستان شناس معروفي بود ،به ايران آمده بود.به مطالعه دربارةآثارتاريخي قديمي پرداخته ودر بارةپل دختر نيز مطالبي را ذكركرده است.ديولافوا دربارةپل دختر چنين مي‌نويسد : اين پل داراي طاق بزرگ و هندسي شكل است بطول 24 متر وطرفين آنهادرطاق مسطح ديگري است كه هريك 71 متر طول دارد وآب اززير آنها با عمق زيادي ميگذرد و عبوراز رودخانه درمدت شش ماه از سال امكان پذيرنيست.طاق بزرگ مركزي داراي كتيبه ايست با حروف طلائي كه درروي زمينه آبي رنگ تيره برجسته دارد اين كتيبه قشنگ با رنگ آجرهاي كهنة پل هماهنگي دارد ومجموع بنا كه درميان دو كوه واقع است عظمت مخصوصي مي دهد.
نقشه اين بنا بسيار منظم وبا كمتر مهارت ترسيم شده است وبسهولت مي توان از پل عبور كرد وخلاصه درتمام اوضاع آن هوش خردمندانه وفكر استادانه اي دخالت داشته است.مهارت استادي آن ازاينجا معلوم مي شودكه پايه ها را طوري ساخته كه ميتوانند سنگيني طاقها را تحمل نمايند.واين پايه هابه ريشه اي تكيه دارند كه در بالاي آن قوس مضاعفي است و مي تواند در تمام نقاط با سنگيني سقف مقاومت نمايد وفشار مصالح همه جا متناسب باشد كتيبه اي كه آنرا زينت داده است ممكن است تاريخ بناي پل را معين كند ولي طغيان به اندازه اي بودكه نزديك شدن به آن وخواندن عبارات ممكن نبود وحتي بادوربين هم نمي شد فارسي آنرا خواند بهرحال چون آنرا با ابنية نظير خودش مقاسيه كنيم .ميتوان قريب به يقين حدث زدكه درنيمةقرن دوازدهم ساخته شده است.قارونيه مشاهدات خودرا ازپل دختر بدينگونه شرح مي دهد. اين پل تمام ازآجر وسنگ ساخته شده وطاقهاي آنرا از داخل كنده اند اين پل درنزديكي كوه بلندي واقع شده است .
جملي كارزي كه درزمان سلطنت شاه سليمان صفوي به ايران مسافرت كرده ضمن عبور از قافلانكوه وسفرنامه اش چنين مي نويسد: " دامنةقافلانكوه بسيار طولاني وبتدريج به رودخانةقزل اوزن منتهي مي شود اين پل درزمان صفويه ودر عهد شاه عباس كبير ساخته شده است "
در طرفين پايه وسطي كتيبه آجري وجود دارد به شكل مربع كه پهلوي آن 2 متر و خط نسخ مي باشد . در داخل پايه ها اطاقك هايي نيز ساخته شده كه حكايت از ظرافت ودقت بنا مي كند خط كتيبه تماماً محو واز بين رفته ومسلماً متن آن شامل تاريخچه پل بوده وضمناً كتيبه ديگري از سنگ مرمر ، خط نستعليق درسمت چپ وجود دارد كه امروزه از‌آن خبري نيست .
اين پل كه يك چشمه از‌آن بكلي ويران شده بود توسط دختري بنام شاه بيگم تعميرگرديده و شايد به همين جهت اين پل را پل دختر ناميده اند . پل دختر در زمان تسلط دموركراتها بر آذربايجان ( 1324 هـ . ش ) در اثر مين گذاري تخريب شد يعني دهنه‌ي وسطي پل بكلي فرو ريخت بعداً اين پل توسط ارتش ايران وبوسيله ي حميد سياح وزير راه افتتاح شد .
پروفسور پوپ در كتاب معروف خود به نام بررسي هنرهاي ايران چنين نقل مي كند . شايد زيبا ترين پل موجود در ايران همان باشد كه بر روي رودخانه ي قزل اوزن در جنوب ميانه بسته اند . نسبت پل به بستر رودخانه چنان با شكوه است كه از نظر زيبايي منظره ي بديع آن با معماري سنتي ايران برابري مي كند .
فضاي طاقها از سطح معمول آب كمي بالاترقرارداردواگرچه رفته رفته جمع وجورتر ميشوند ولي روزنه هاي جبراني براي موارد ضروري پيش بيني شده است . اين ها با مساحت آجري درسطح پائين تري ازسطح قوس قراردارند.پايه هاي پل را باروكاري هاي زيبائي كه شباهت به سبك گوتيك دارد استحكام بخشيده اند گل بنديل ها بارها مرمت شده و شكافهاي كهنه نمودار اين است كه پل بارهااز زلزله صدمه ديده است.
تاريخ بناي پل به اواخر قرن پانزدهم مي رسد اگرچه مصالح ساختماني آن را ميتوان مربوط به روزهاي اخيردانست ولي سنگ بناي پل احداث آنرابه سال1475-1484 نشان ميدهد.نوشته سنگ بنا خواندش رابراي كتيبه شناسان امر مشكلي كرده است. ولي اسم معمار وحاكم وحامي اوچنين ثبت شده است:
حاجي عباس بن الحاج محمودبن محمدبن العباس القزويني و محمدروان بن عثمان القزويني درعين حال كه شنيديد درحدود سال 1882 اين تاريخ را خوانده وي همچنين نام حامي را نيز خوانده است. پروفوسور پوپ پس در ذيل همين مطالب مي نويسدكه آقاي فيوي كه ازروي تصاوير كارمي كرده نظر سنتيدلر را تائيد واسم بنارا نيزخوانده است. سپس پروفوسور پوپ به نظريه موريس اكوتز بونه اشاره كرده و چنين شرح مي دهد.اكوتزبونه در توصيف سفري به ايران صحبت ازكتيبه اي دركناره ها مي كند كه نشان مي داد اين بنا بوسيله يكي ازاهالي قزوين برپاداشته شده واين كتيبه به ستون هشتم نسبت داده ميشود دورتا دور طاق اصلي با خط كوفي آجركاري شده بود.
سنگ بناي ديگر تاريخ و مرمت پل را بوسيله شاه بيگم و به سال 1517 (923)نشان مي دهد.دراواخر قرن هجدهم پل دختر بوسيله آقامحمدخان قاجار تعمير شده است. درحدود چهل سال قبل معماري از اهالي تبريز كه دراين كارها مهارت داشته پل راتعمير كرده بود.
مادام ديالافوا كه درسال 1881 ميلادي كه ازراه تركيه و قفقاز به اتفاق شوهرش كه دانشمند وباستان شناس معروفي بود ،به ايران آمده بود.به مطالعه دربارةآثارتاريخي قديمي پرداخته ودر بارةپل دختر نيز مطالبي را ذكركرده است.ديولافوا دربارةپل دختر چنين مي‌نويسد : اين پل داراي طاق بزرگ و هندسي شكل است بطول 24 متر وطرفين آنهادرطاق مسطح ديگري است كه هريك 71 متر طول دارد وآب اززير آنها با عمق زيادي ميگذرد و عبوراز رودخانه درمدت شش ماه از سال امكان پذيرنيست.طاق بزرگ مركزي داراي كتيبه ايست با حروف طلائي كه درروي زمينه آبي رنگ تيره برجسته دارد اين كتيبه قشنگ با رنگ آجرهاي كهنة پل هماهنگي دارد ومجموع بنا كه درميان دو كوه واقع است عظمت مخصوصي مي دهد.
نقشه اين بنا بسيار منظم وبا كمتر مهارت ترسيم شده است وبسهولت مي توان از پل عبور كرد وخلاصه درتمام اوضاع آن هوش خردمندانه وفكر استادانه اي دخالت داشته است.مهارت استادي آن ازاينجا معلوم مي شودكه پايه ها را طوري ساخته كه ميتوانند سنگيني طاقها را تحمل نمايند.واين پايه هابه ريشه اي تكيه دارند كه در بالاي آن قوس مضاعفي است و مي تواند در تمام نقاط با سنگيني سقف مقاومت نمايد وفشار مصالح همه جا متناسب باشد كتيبه اي كه آنرا زينت داده است ممكن است تاريخ بناي پل را معين كند ولي طغيان به اندازه اي بودكه نزديك شدن به آن وخواندن عبارات ممكن نبود وحتي بادوربين هم نمي شد فارسي آنرا خواند بهرحال چون آنرا با ابنية نظير خودش مقاسيه كنيم .ميتوان قريب به يقين حدث زدكه درنيمةقرن دوازدهم ساخته شده است.قارونيه مشاهدات خودرا ازپل دختر بدينگونه شرح مي دهد. اين پل تمام ازآجر وسنگ ساخته شده وطاقهاي آنرا از داخل كنده اند اين پل درنزديكي كوه بلندي واقع شده است .
جملي كارزي كه درزمان سلطنت شاه سليمان صفوي به ايران مسافرت كرده ضمن عبور از قافلانكوه وسفرنامه اش چنين مي نويسد: " دامنةقافلانكوه بسيار طولاني وبتدريج به رودخانةقزل اوزن منتهي مي شود اين پل درزمان صفويه ودر عهد شاه عباس كبير ساخته شده است "
