تحليل توزيع فضايي و مکان گزيني پارک هاي شهري با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي GIS
(مطالعه موردي منطقه 2 شهر زاهدان)
(مطالعه موردي منطقه 2 شهر زاهدان)
محمدي مهدي*,پرهيزگار علي اكبر
* دانشگاه پيام نور، واحد قره آغاج استان آذربايجان شرقي
امروزه نحوه توزيع خدمات شهري، يکي از ضروريات مهم زندگي شهري به شمار مي آيد. پارک ها و فضاهاي سبز، به عنوان يکي از مهم ترين مراکز خدمات رفاهي و تفريحي بوده که علاوه بر جنبه بهداشتي و رواني، در توسعه پايدار شهري از اهميت بالايي برخوردارند.
شهر زاهدان به عنوان يک مادر شهر و قطب رشد منطقه اي در جنوب شرق ايران، تحت تاثير عوامل متعدد از قبيل رشد بي رويه جمعيت بعد از دهه 1360، قرار گرفتن در چهارراه تجارتي و قاچاق کالا و مواد مخدر، وقوع خشکسالي هاي متوالي، ناامني در دول همسايه، بالا رفتن سرانه دانشجويي و غيره نتوانسته است به اهداف از پيش تعيين شده در طرح هاي شهري دست يابد.
منطقه 2 شهر زاهدان نيز بالطبع، تحت تاثير عوامل مذکور قرار گرفته و موجب ناهمخواني سرانه فضاي سبز با جمعيت ساکن در آن گرديده است. به همين منظور و براي پي بردن به نحوه توزيع فضايي پارک ها، اين منطقه به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب گرديد. در اين تحقيق از سيستم اطلاعات جغرافيايي در جهت تجزيه و تحليل اين ناهمخواني به بررسي ميزان تبعيت پارک هاي منطقه 2 از نظام کالبدي شهر و نحوه مکان گزيني پارک ها با توجه به طرح تفصيلي شهر پرداخته شده است.
نتايج به دست آمده از اين تحقيق نشان مي دهد که تعداد پارک هاي ناحيه اي و شهري در منطقه، کافي مي باشد ولي پارک هاي واحد همسايگي و محله اي کافي نمي باشند و نيز پارک هاي موجود از لحاظ رعايت نظام سلسله مراتب کالبد شهري متوازن و متعادل نيستند (يعني به نسبت مقياس هاي نظام کالبدي، اندازه و شعاع پوشش پارک ها درست نبوده است و تعدادي از پارک ها درست مکانيابي نشده اند). به علاوه تعدادي از مکان هاي پيشنهادي براي ايجاد پارک در طرح تفصيلي، که اينک توسط ساير کاربري ها اشغال شده اند در عدم کفايت و توازن پارک ها نقش مهمي بازي مي كنند. اين نتايج با استفاده از فنون و توابع تحليلي GISکه در متن مقاله بدانها پرداخته شده به دست آمده است و در نهايت لايه هاي مورد نظر از داده هاي فضايي و خصيصه اي براي پارک هاي واحد همسايگي و محله اي وزن گذاري شده اند و مکان گزيني جهت احداث اين دست از پارک ها انجام گرفته است.
كليد واژه: فضاي سبز، پارک، برنامه ريزي شهري، سيستم اطلاعات جغرافيايي، نظام کالبدي شهر
