امتیاز موضوع:
  • 10 رأی - میانگین امتیازات: 2.6
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
اثرات به کارگیری نظریه قطب رشد در ایران
#1
اثرات به کارگیری نظریه قطب رشد در ایران

رويكرد هاي نظري و مفهومي توسعه نظام سكونتگاهي و نظام شهري در كشورهاي جنوب
۱:رويكرد بالا به پايين ۲: رويكرد اقتصاد سياسي توسعه ۳: رويكرد پايين به بالا

رويكرد بالا به پايين
الف: نظريه قطب رشد:يكي از نظرياتي كه در كشورهاي جنوب از جمله كشور ايران به كار برده شد و اثرات ناگواري در توسعه اقتصادي و نظام سكونت گاهي ايران برجاي گذاشت نظريه قطب رشد بود. اين نظريه كه به مدل توسعه اقتصادي نيز مشهور است رويكردي بالا به پايين و غير مشاركتي دارد.و مختص نظام هاي متمركز برنامه ريزي است.

ايده ها و اصول ومباني پايه اي پشتوانه تئوريك قطب رشد رسيدن به توسعه فضايي و اقتصادي در نظام سكونتگاهي شامل 5 مرحله است 1: توسعه بر محور نظام سكونتگاهي در مراحل اوليه شكل گيري حالت قطبي دارد و با تمركز همراه است. 2: عدم تعادل و عدم توازن هم در فضا و هم در فعاليت ها از ويژگي مراحل اوليه توسعه بوده و اجتناب ناپذير است 3: رشد و تمركزگرايي بخشي و فضايي مي تواند در مرحله بعد در فضا منتشر شود و به پايين و پيرامون رخنه كند. 4:از طريق انتشار و رخنه به پايين قطب رشد اوليه ميتواند قطب رشد هاي ثانويه يا فرعي ايجاد كند. (صنعت گرايي شهري مي تواند ساير نقاط و ساير فعاليت ها را تحريك كرده و موجب انتشار فضايي فعاليت ها شود) 5:ويژگي رخنه به پايين اجتناب ناپذير است و به خودي خود رخ مي دهد پس نيازي به مداخله دولت نيست.

ره گيري اثرات به كارگيري نظريه قطب رشد در ايران براي محقق شدن مرحله اول نياز خواهد بود كه درسياست هاي ملي و منطقه اي زيرساخت ها و جمعيت در يك نقطه متمركز شوند. تمركز زيرساخت ها و جمعيت در تهران نياز اول قطب رشد را برآورده ساخت. مرحله دوم قطب رشد عدم تعادل و توازن در فعاليت وفضا حالت بخشي نيز پيدا مي كند. فعاليت ها به سه بخش صنعتي- خدماتي و كشاورزي دسته بندي ميشود. فضا نير به دو بخش فضاي شهري و فضاي روستايي اقتصاد دانان معتقدند كه از ميان سه دسته فعاليت ها صنعت خاصيت مركز گريزي دارد. به اين ترتيب نظريه قطب رشد از نظر فعاليت صنعت مدار و از نظر فضايي شهر گرا هستند. بنابراين بايد شهر نشيني توسعه يافته تا تمركزات جمعيتي ايجاد شود. و همچنين توجه بيشتر به صنعت موجب افزايش سهم بودجه هاي بخش صتعت نسبت به بخش كشاورزي و خدمات مي شود. ترويج و تشويق شهرنشيني منجر به افزايش سهم جمعيت تهران وديگر شهر ها در پهنه فضايي كشور مي شود.و ازآنجا كه مرحله سوم قطب رشد به خودي خود انجام مي شود و نيازي به دخالت دولت در فراهم سازي عدالت اجتماعي نيست موجب مي شود تا نابرابري هاي ناحيه اي به طور فزاينده اي باعث شكاف بين شهرها و نواحي روستايي و در سطح ملي بين تهران و كشور شود. آنچه از مراحل قطب رشد برمي آيد اين است كه در مرحله سوم انتشار و رخنه به پايين و ايجاد قطب هاي فرعي ايجاد مي شود . اما تجربه عملي در دنيا شواهد كمي از وقوع اين مرحله از قطبش فضايي به انتشار فضايي را به دست مي دهد. با شكل نگرفتن فرايند قطبش به انتشار در اين مرحله عدم تعادل و توازن به اوج خود مي رسد

چرا در كشور مامرحله اول قطب رشد شكل گرفت و جامعه قطبي شد اما جامعه وارد مرحله هاي بعدي (انتشار) نشد؟ نظريه قطب رشد اساسا بر كارايي اقتصادي استوار است. اين نظريه با انگيزه صرفه جويي هاي ناشي از مقياس تجمع همراهي مي شود.به اين جهت در سياست گذاري هاي ملي و منطقه اي كشورهادر مرحله اول نياز به تمركز فعاليت و جمعيت و ايجاد قطبش وجود دارد. اما گذر از مرحله قطبش به انتشار نياز مند 1: فراهم آوردن زيرساخت هاي ملي ومنطقه اي براي ايجاد بستر مناسب انتقال به نواحي از جمله شبكه هاي ارتباطي وزيرساخت هاي قانوني و فرهنگي حتي باورها – به دليل هزينه هاي سنگين ايجاد زيرساخت هاي لازم و عدم توانايي كشورهاي جنوب در تامين هزينه اين زير ساخت ها در بيشترموارد منجر به عدم انتشار مي شود. 2:فشارهاي جهان توسعه يافته يا كشورهاي شمال:به باور بعضي ها جهان ديگر توانايي پذيرش قطب هاي رشد جديدي همچون چين در مقياس جهاني ندارد. و كشورهاي شمال حتي اگر متوسل به فشارهاي نظامي شوند ديگر اجازه شكل گيري چنين قطب هايي را نخواهند داد. 3: آمادگي نواحي پيرامون جهت انتشار پذيري از قطب اوليه و پذيرش قطب هاي رشد فرعي و ثانويه : در مرحله انتشار نواحي پيرامون از نظر زيرساخت ها بايد توانايي پذيرش نقش قطب فرعي را در خود ايجاد كرده باشند اما به دليل ضعف ساختارهاي اقتصادي و اجتماعي اين آمادگي ايجاد نمي شود.در نتيجه مرحله گذر از قطبش به انتشار اتفاق نمي افتد. 4: انتخاب و مكانيابي بهينه قطب هاي رشد اوليه:انتخاب مناسب نقاط رشد اوليه از عوامل اصلي در شكل گيري مراحل بعدي انتشار است. آيا انتخاب تهران به عنوان قطب رشد اوليه انتخاب درستي بود؟ 5: عوامل سياسي در كشور ايران ساختار نظام سكونتگاهي تمركزگرا است. تهران همچنان بر تمركز فعاليت ها و جمعيت خود مي افزايد.البته كاهش رشد جمعيت تهران نسبت به دهه پيش ناشي از تمركز زدايي نيست بلكه ناشي از افزايش سرعت جذب قطب هاي رشد رقيب از جمله شيراز- اصفهان- مشهد و تبريز بوده است. يكي از عوامل اصلي تمركز گرايي جمعيت و فعاليت در كشور ايران ناشي از بنيان هاي جغرافيايي ايران است چرا كه بنيان هاي جغرافيايي ايران ذاتا تمركز گرا است. اين بنيان هاي جغرافيايي موجب ميشود تا قسمت شرقي كشور و جنوب تمركز جمعيت شكل نگيرد . با همه تلاشي كه در تاريخ جهت معكوس كردن اين روند انجام شده است همچنان اين بنيانها توانمند و كارآمد ند.و در طول زمان نيز بردار هاي سياسي و سرمايه داري نيز براين بنيانها سوار گشته و آنرا شدت بخشيده است.به بياني ديگر در طول تاريخ كشور ايران قانونمندي هاي اجتماعي و اقتصادي خود را بر بنيان هاي جغرافيايي هماهنگ ساخته اند به همين جهت در موارد خاصي از مراحل قطب رشد ضرورت دخالت دولت در كمك به انتشار احساس مي شود. نمونه هاي آن در ايران به شهرهاي بندرعباس وچابهار مي توان اشاره كرد.اين مراكز با مداخله دولت توانسته اند ضمن جذب جمعيت توانسته اند در توزيع و تعادل نظام سكونتگاهي در فضا كمك كنند. هرچند كه بنيان هاي جغرافيايي در اين مناطق بنيان هاي تقريبا بازدارنده بوده است. قطب هاي رشد ناحيه اي ايران از جمله شيراز- اصفهان- مشهد و تبريز نيز در مقياس ناحيه اي همان رفتاري را در تمركزگرايي جمعيت و فعاليت در فضا با پيرامون خود انجام داده اند كه تهران با كشور انجام داده است. به همين جهت است كه نظام سلسله مراتبي شهر هاي ايران شهرهاي ناحيه اي به لحاظ طبقات جمعيتي فاصله بسياري با شهر هاي دوم خود دارند.در استان فارس نسبت جمعيت كلانشهر شيراز به شهر دوم استان تقريبا 1 به 16 است

منبع:
globalcity.blogfa.com

آخرین ارسال های من :
پاسخ
 سپاس شده توسط saeed nasiri majd ، Brightness


پیام‌های داخل این موضوع
اثرات به کارگیری نظریه قطب رشد در ایران - توسط aramo - ۱۳۹۰-۱۱-۱۰، ۰۵:۴۵ عصر
RE: اثرات به کارگیری نظریه قطب رشد در ایران - توسط spn - ۱۳۹۱-۱۰-۲۲، ۰۹:۰۲ عصر

موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  90.293 46- مدیریت شهری و نقش آن در توسعه ی سازمان فضایی شهر بابلسر سیدمحمد رستمکلایی aramo 1 3,933 ۱۳۹۵-۹-۲۰، ۱۰:۳۶ عصر
آخرین ارسال: oyster
  مقاله کاربرد مطالعات هواشناسی آلودگی هوا در طراحی شهری atelieahjam 1 1,977 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۷:۵۴ عصر
آخرین ارسال: ra9hil
  مقاله شهرنشینی و شهرسازی در ایلام باستان atelieahjam 0 2,218 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۲:۰۴ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله فضاهای عمومی شهر فراصنعتی و نقش های در حال تغییر آنها - word atelieahjam 0 1,990 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۰:۲۲ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله فضاهای فراغت و گفت و گو گم شده در میان آهن و دود atelieahjam 0 1,298 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۰:۰۹ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله فضای سبز عمودی در نمای ابنیه شهری atelieahjam 0 1,838 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۹:۵۹ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله کاربرد فرايند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ريزی شهری و منطقه ای atelieahjam 0 1,626 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۹:۴۱ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله نظم بصری در شهرسازی سنتی ایران atelieahjam 0 1,543 ۱۳۹۴-۸-۱، ۰۶:۱۵ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله هويت بخشى به شهر از طريق بهره گيرى از عناصر طبيعى atelieahjam 0 1,153 ۱۳۹۴-۸-۱، ۰۵:۲۳ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقالات شهرسازی به صورت pdf , word urbana.ea 0 3,972 ۱۳۹۴-۴-۲۹، ۰۶:۵۷ عصر
آخرین ارسال: urbana.ea

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان