گور دختر

گور دختر یعنی دختر گبر یا زرتشتی . بنای گور دختر که بسیار شبیه به آرامگاه کوروش هخامنشی در پاسارگاد است در منطقه ارم واقع شده است و قدمت آن به سده ششم قبل از میلاد برمی‌گردد.

در میان دشتی سرسبز و باریک مشهور به دشت ارم بوشهر که چارسوی آن را کوههای بلند در بر گرفته، در جایگاهی خلوت و دور افتاده که اکنون کمتر کسی در آنجا گام می نهد، آرامگاهی قرار دارد که هر بیننده باهوش و هر گردشگر ایران دوست را با یک نگاه بی درنگ به یاد آرامگاه سازنده شاهنشاهی باشکوه و قدرتمند ایران، کوروش بزرگ می اندازد.

اگر چه هنر معماری و شکوه آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد در مقام مقایسه با این آرامگاه بسیار فراتر است، اما نقشه و ترکیب ساخت این دو آرامگاه بخصوص نوع بست های فلزی بکار رفته در آن هر بیننده ای را به سمت اندیشیدن در یافتن پیوندی میان این دو محل می اندازد و جای بسی شگفتی است که چرا برای تخریب آرامگاه کوروش بزرگ، اینقدر هیاهو برپاست، در حالیکه برای این آرامگاه که قدیمی تر از آن است و آرام و باوقار، بی منت نسل فراموشکار به استقامت خود در برابر زمان ادامه می دهد، سکوتی سنگین حکفرماست. باورش دشوار است که اینجا آرامگاه پدربزرگ کوروش بزرگ، کوروش نخست و به گمان دیگر آرامگاه چیش پیش نخستین فرمانروای قوم پارس در زمان مادها پس از فرمانروای بزرگ پارسیان هخامنش باشد. این آرامگاه نیز همانند آرامگاه کوروش بزرگ حدود 2 سالی که بنده به آن سر می زنم، داربست های فلزی دور تا دور، آن را به بند کشیده اند و گویا هرگاه سخن از بازسازی یک بنای کهن می شود، بهترین گام برای نقد سازنده بازسازی و نگهداری میراث ایران زمین توسط ایران دوستان، زندانی کردن و به بند کشیدن بناها با یک سری داربست آهنی زنگ زده و بی قواره است. آری این بنا نیز همانند آرامگاه کوروش با این داربست های فلزی در بند است و توانمندی شما را در گرفتن عکسی از این آرامگاه کم می کند و زیبایی آن را از دیده گردشگر و ایران دوستی خسته از راه، آن هم در جایگاهی دور افتاده ،پنهان می سازد.

نقشه های امروزی، گور دختر را در استان بوشهر نشان می دهند، ولی برای دسترسی به آن می توان از جاده سر مشهد و فراشبند نیز استفاده کرد.این جاده ناهموار از رشته کوههایی که فارس غربی را از ساحل خلیج فارس جدا می کند، می گذرد. شاید همین امر اداره میراث فرهنگی کازرون را بر آن داشته است که گور دختر را در فهرست آثار تاریخی کازرون! در جزوه و بروشور خود قرار دهد. شاید دلیل آن، نزدیکی این منطقه و بنای تاریخی آن، با شهر کازرون می باشد و گرنه در همان جزوه اشاره شده که بنای گور دختر در محدوده جغرافیایی استان بوشهر می باشد، اما برای گردشگران کازرون که تا آنجا آمده اند بد نیست، سری هم به گور دختر بزنند.


مشخصات



آرامگاه گور دختر مستطیل شکل با سقفی نوک تیز که روی سکوی سه پله ای گرفته است. اندازه های سکو 5/5 متر طول، 4/5 متر عرض و 1 متر ارتفاع است و اندازه های خارجی آرامگاه 3 متر طول، 2 متر عرض و 5/1 متر ارتفاع می باشد. ورودی آرامگاه به سمت شمال غرب است و توسط یک در سنگی بسته می شده که اکنون دیگر از آن اثری بر جای نیست. هم اکنون درون آرامگاه خالی است. سقف آن شامل دو تخته سنگ بزرگ است. گمان می رود روزگاری کتیبه ای در قسمت سه گوش بدنه که به بام آرامگاه پیوند می خورد قرار داشته است. بنا از تخته سنگ های بزرگی ساخته شده که بدون ملات روی هم قرار داده شده اند. دیوارها و تاق آرامگاه نیز از سنگ هایی با اندازه های گوناگون ساخته شده است. گور دختر را یک باستان شناس بلژیکی به نام لویی واندنبرگ در سال 1339 خورشیدی پیدا می کند. واندنبرگ معتقد است که گور دختر آرامگاه چیش پیش یا کوروش اول می باشد و هیچکدام از دو گزینه را رد نمی کند. سنگی که در یکی از دو شیب، شیروانی بالای آرامگاه را تشکیل می داده است به وسیله دزدان یا کسانی که آگاه به ارزش این بنا نبوده اند یا کاوشگران بی هویت گنج، پایین آورده و شکسته شده است. اینگونه آنها سبب کشفی باستان شناسانه شدند، زیرا بعد از این که این سنگ برداشته شد، در زیر سقف فضای خالی آشکار شد. بر خلاف فضای خالی سقف آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد، این فضای خالی هیچ روزنه ای به بیرون ندارد. این پیدایش، این گمان که فضای خالی زیر این سقف برای قرار دادن جنازه ساخته شده است را کم رنگ کرده و باور دیگری که می گوید این فضا برای کاهش وزن سقف ساخته شده است را قوت بخشید. اما کارشناسان در مورد ساخت این بنا در دوره هخامنشیان هم اندیش هستند و همانطور که در بالا گفته شد تنها در مورد فرد دفن شده در آن پراکندگی نظر وجود دارد.


اگر بخواهیم درخت خانوادگی کورورش بزرگ را بکشیم تا بتوانیم ارزش فرد دفن شده بر اساس گمانه زنی ها در این آرامگاه را بسنجیم می توان اینگونه گفت که : پارس ها به رهبری هخامنش حکومت محلی خود را تشکیل دادند، سپس چیش پیش که یکی از گزینه ها در مورد فرد دفن شده در آرامگاه گور دختر می باشد فرزند و جانشین هخامنش گردید. سپس پادشان انشان قلمرو خود را بین دو فرزندش اریارمنه و کوروش اوّل تقسیم کرد. کوروش اول نیز گزینه دیگر برای فرد دفن شده در گور دختر می باشد که پدربزرگ کوروش بزرگ می باشد. کمبوجیه اوّل فرزند کوروش اوّل با دختر استیاگس ( آستیاگ یا اژدی هاگ) پادشاه مادی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج کوروش بزرگ بود که پس از برکنار کردن پادشاه ماد (استیاگس) که پدربزرگش نیز می شد، در پاسارگاد در 555 پیش از میلاد سنگ بنای نخستین و بزرگترین شاهنشاهی را در تاریخ بنیان نهاد، شاهنشاهی بزرگ پارس و ماد و بزرگترین شاهنشاهی تاریخ ایران.


برای چادر زدن در نزدیکی گور دختر شما مشکلی ندارید اما این بنا در دشت و میان کوهها قرار گرفته و زمستانهای سرد و بهار معتدلی دارد. فصل های مناسب برای سفر به این بنای کهن ، فروردین، اردیبهشت، خرداد، شهریور و 10 روز نخستین مهر ماه می باشد.