۱۳۹۱-۱-۲۸، ۰۴:۴۳ عصر
تخریب آثار تاریخی همچنان ادامه دارد
در پی انتشار خبر تخریب عمارت کوشک یزد بنایی که قدمت آن به دوران قاجاریه می‌رسد، بحث تخریب آثار تاریخی و فرهنگی ایران مجددا در معرض توجه رسانه ها قرار گرفته است.
تخریب آثار تاریخی ایران که به ثبت میراث فرهنگی رسیده است، مساله جدیدی نیست. هر سال خبرهایی مبنی بر تخریب یا تهدید هویت تاریخی بناها و آثار در ایران منتشر می‌شود و کارشناسان دلیل آن را کمبود بودجه حفاظتی و بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی عنوان میکنند.
براساس گزارشی که در خبرگزاری مهر منتشر شده، در پی بی‌توجهی به این عمارت بخش‌هایی از آن تخریب شده و مصرف کنندگان مواد مخدر در این محوطه تاریخی حضور دارند.
براساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۱، برای سازمان میراث فرهنگی در سال جاری ۳۳۴ میلیارد و ۳۹۳ میلیون تومان بودجه پیش بینی شده که نسبت به سال گذشته افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی یافته است.
اما به گفته مسئولان میراث فرهنگی، بودجه در نظر گرفته شده تنها بخشی از هزینه های این سازمان را تامین خواهد کرد. روح الله احمد زاده رئیس سابق میراث فرهنگی پیشتر گفته بود که برای مرمت و جلوگیری از تخریب آثار فرهنگی، اعتبارات این سازمان باید ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کند.
براساس آمار سازمان میراث فرهنگی، بین ۲۸۰ تا ۳۰۰ بنای ایران تحت تملک این سازمان است، حال آنکه کارشناسان تعداد بناهای تاریخی ایران را چندین هزار برآورد می کنند.
یکی از نمونه های جدید تخریب آثار که در اواسط فروردین رسانه ای شد، موضوع دفن مردگان در کاخ اردشیر بابکان در ۱۰۰ کیلومتری شیراز است. براساس گزارش رسانه‌ها از ایران" مردم روستای آتشکده به دلیل اینکه سازمان میراث فرهنگی زمین‌های کشاورزی آنها را برای ثبت حریم کاخ تملک کرده اما هزینه ای پرداخت نکرد، مردگان خود را در حریم این کاخ دفن می کنند."
در ادامه روند تخریب آثار و بناها در ایران، هفتم مرداد سال گذشته در پی صدور حکمی از سوی دیوان عدالت اداری مبنی بر خروج خانه صداقت (یکی از بناهای تاریخی منطقه منیریه در محدوده سنگلج تهران) از فهرست آثار ملی، تخریب این خانه از سوی مالک آغاز شد.
همچنین به حکم دیوان عدالت اداری ایران، خانه پدری پروین اعتصامی و خانه اتحادیه (محل ساخت سریال دایی جان ناپلئون) از فهرست آثار ملی خارج شدند و احتمال تخریب آن ها وجود دارد.
سرای قاجاری دلگشا در خیابان ۱۵ خرداد، روبه روی میدان ارگ تهران نیز، در سال ۱۳۸۹ در پی حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر خروج از فهرست آثار ملی، تخریب و گودبرداری شد.
برخی صاحب‌نظران و فعالان حوزه میراث فرهنگی بر این باور هستند که مجموعه آثار باستانی قبل از اسلام، در سال های اخیر به گونه ای کم سابقه در خطر تخریب قرار گرفته اند.
از نمونه‌های ذکر شده برای این ادعا تخریب بخشی از نقش‌برجسته بهرام دوم در منطقه بیشاپور است که مدتی پیش با پتک مورد حمله قرار گرفت. همچنین ماجرای تخریب کتیبه هخامنشی در جزیره خارک و تخریب سازه های آبی شوشتر از دیگر مواردی است که مورد توجه این صاحب‌نظران قرار گرفته است.
با این حال، مسعود علویان صدره معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در بهمن ماه سال گذشته گفت که در دوره دولت های نهم و دهم، شاهد بیشترین میزان مرمت بنا و ثبت آثار تاریخی در کشور بودیم. وی افزود: "جوسازی بعضی افراد باعث شده است که این خدمات ارزنده در حوزه میراث فرهنگی کشور کمتر دیده شود."
در حالی‌که وضعیت آثار تاریخی و فرهنگی تنها در شهر تهران باعث شد تا احمد مسجد جامعی عضو شورای اسلای شهر تهران در نامه‌ای به مهدی چمران رئیس این شورا نسبت به تخریب آثار تاریخی پایتخت هشدار دهد.
به گفته او طبق اعلام نظر سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محدوده تاریخی شهر تهران در حدود دوهزار و ۲۵۰ هکتار است. وی با ذکر اینکه دو هزار و ۴۰۰ اثر واجد شرایط تاریخی در تهران شناسایی شده که از این تعداد تنها ۳۰۰ اثر به ثبت ملی رسیده تاکید کرده است: "از میان آثار واجد شرایط بنا بر برخی گزارش‌ها حدود ۸۰۰ اثر که این تعداد در حدود ۳۰درصد کل آثار تاریخی پایتخت است در سال‌های اخیر تخریب شده که متاسفانه تخریب‌های این سال‌ها با مجوز قانونی صورت گرفته است. "
چندی پیش روزنامه شرق نوشت از سال ۱۳۸۲ تا کنون که قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید تا ابتدای سال ۱۳۹۰، دست کم ۴۰ اثر یا محوطه تاریخی ثبت ملی یا دارای ارزش ثبت، تخریب شده است.
شهرام زارع کارشناس میراث فرهنگی و باستان شناس معتقد است "این آمار تنها بخش اندکی از محوطه ها و آثار تاریخی است که در این مدت یا از پیش از آن تخریب شده است."
