۱۳۹۱-۲-۱۶، ۰۷:۴۴ عصر
mall">شهرستان كاشمر، با پهنه‌اي حدود 5 هزار كيلومتر مربع، در باختر خراسان رضوي قرار گرفته است. جمعيت شهرستان كاشمر در سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1375 ه.ش، 186765 نفر بوده است، كه از اين شمار 92475 نفر مرد و 94290 نفر زن بوده اند. كاشمري ها متدين، زحمت كش و علاقه مند به زادگاه خود هستند. به آداب سنتي نياكان خود پاي بندند و به سالخوردگان و بزرگان احترام بسيار مي گذارند. قالي‌بافي، زيلوبافي، گيوه بافي، تهيه پارچه هاي دست‌باف و بافتن چادرشب ابريشمي مهم‌ترين صنايع دستي اين شهرستان را تشكيل مي‌دهند.قالي بافي كاشمر چه از نظر كميت و چه از نظر كيفيت داراي شهرت خاصي بوده و عوايد حاصله از ان بالاترين رقم اهالي را تشكيل مي دهد.قالي و قاليچه بافت اين شهرستان بيش‌تر پشمي و داراي طرح‌هاي كاشمري و كاشاني و نقش‌هاي زيرخاكي، لچك، ترنج، اسكيمي، تخت جمشيد، درختي، سه كله (قاليچه)، چهار رقصي، طرح و تركمني (قاليچه) و گل‌توره اي ( قاليچه) هستند. آرامگاه‌مدرس، باغ‌مزار، برج‌كشمير، تپه باستاني‌كندر، چند باب آسياب در دامنه‌كمر باغ دشت، سد شاهي در كوه سرخ و ريوش، سد عضدالدوله در شمال آبادي كاشمر، سيد مرتضي در 5 كيلومتري شمال كاشمر،
قلعه‌آتشگاه،قلعه‌پسر، قلعه دختر و مسجد جامع برخي از مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان كاشمر را تشكيل مي‌دهد
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
كاشمر و ترشيز پيشين، از گذشته هاي دور تا كنون دچار دگرگوني و تغيير نام شده است. در بررسي نام اين شهر به بيش از بيست نام برخورد شده است، كه با يك جمع بندي مي توان تمامي آن ها را در واژگان «كاشمر»، «ترشيز»، «بست» و «سلطان آباد» خلاصه كرد. بدين گونه واژه كشمر، كه مي تواند به معناي آغوش مادر گرفته شود، با گذشتن از شكل هاي كيشمر و كشمار، سرانجام به گونه كاشمر در آمده و در همين صورت بازمانده است. از سوي ديگر فرهنگ نگاران، كاشمر را گونه كامل شده «كاخجر»، «كاشخر» و «كاشغر» دانسته اند و بر اين باورند، كه «كاش» برگردانيده شده «كاج» است و «كاخجر»، ياد آور سرو بزرگ و سرشناس اين سرزمين است.
بنا بر روايتي در محلي كه اكنون كاشمر خوانده مي شود، بين گشتاسب كياني و زرتشت پيامبر ديداري روي داده است. چون گشتاسب كياني، دين بهي را پذيرفت، زرتشت نخستين آتشگاه خود را در قلمرو حكومت كياني پي ريخت و در جلو در اين آتشكده، درخت سروي را كه تبار بهشتي داشت، با دست خويش كاشت تا همين سرو را بر ايمان شاه گواه بگيرد. بر هر برگ اين سرو نام گشتاسب نقش بسته بود و چون درخت بالا گرفت، شاه نيز بر گرد سرو مينوي، تالار بزرگي ساخت تا نگهدار حرمت سرو باشد.
كشمر در 31 هـ . ق، به دست مسلمانان افتاد. پيروان زرتشت، كه حاضر به پذيرش جزيه نبودند، در نيمه دوم سده 8 م، در حالت جنگ و گريز، اين ناحيه را ترك كردند و خود را به بندر جاسك، و درياي مكران ( درياي عمان) رسانده سپس با گذشتن از درياي مكران به كرانه هاي گجرات، از جمله بندر سورات و بمبئي رفتند. خراسان، (از جمله ترشيز) در دو سه سده نخستين اسلام، بين امراي طاهري، چون رافع بن هرثمه ( در گذشته 284 هـ . ق ) و امراي صفاري، مانند احمد بن عبدالله ( كشته شده 268 هـ . ق) و ابوطلحه منصور سركب، دست به دست گشت. در سال 438 هـ . ق، هنگامي كه حسن صباح، پيشواي اسماعيليان، در الموت استقرار يافت، دستيار مومن خويش، حسين قايني را، كه از پيش حكومت ترشيز و قهستان را داشت، به عنوان داعي به كاشمر فرستاد. در سال 520 هـ . ق، وزير سلطان سنجر سلجوقي، ترشيز را محاصره و چپاول كرد. ابن اثير و ياقوت حموي، چيره گي اسماعيليان را بر ترشيز، بين سال هاي 520 تا 530 هـ . ق، دانسته اند. لشگريان هلاکوخان نيز در تون و ترشيز چپاول و كشتار بسيار كردند.
اميران قهستان و ملوك سيستان، گه گاه ترشيز را به قلمرو خود مي افزودند. سربداران نيز حكومت خود را از جام تا دامغان و از خبوشان تا ترشيز، گسترش دادند و خواجه علي مويد ( 766- 788 هـ . ق ) نيز كه آخرين آن ها بود، ولايت هاي قاين، طبس، ترشيز و قهستان را به قلمرو خود افزود و اين جايگاه تا سال 782 هـ . ق، كه خواجه علي به تيمور لنگ پيوست، ادامه داشت. تيمور لنگ، ترشيز را در سال 784 هـ . ق، به سازش گشود. از آن پس، شاهان و شاهزاده گان تيموري تا اوايل سده 10 هـ . ق، ترشيز را در اختيار داشتند. آخرين آنان، يعني سلطان حسين ميرزا بايقرا، تا سال 910 هـ . ق، خراسان را در دست داشت. پس از او چندي اوزبك ها به رهبري محمد خان شيباني، بر خراسان چيره شدند. از اين زمان تا استقرار كامل صفوي، ترشيز را گاه حاكمان اوزبك و گاه سرداراني از طايفه هاي صفوي، چون شاملو و استاجلو، اداره مي كردند. در اواخر حكومت شاه تهماسب، ترشيز در دست محمود خان صوفي اوغلي بود و در روزگار محمد شاه صفوي، نخست ترشيز را به همان محمود خان دادند، و سپس شاه علي سلطان افشار حاكم كاشمر گرديد.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان كاشمر، با پهنه اي حدود 5 هزار كيلومتر مربع، در باختر خراسان، از نظر جغرافيايي در 35 درجه و 11 دقيقه پهناي شمالي و 58 درجه و 27 دقيقه درازاي خاوري و بلندي 1215 متر از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از سوي شمال به شهرستان هاي نيشابور و سبزوار، از باختر به شهرستان برداسكن، از خاور به شهرستان تربت حيدريه و از جنوب به شهرستان هاي گناباد، فردوس و طبس محدود است. هواي كاشمر معتدل و خشك بوده و بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها 38 درجه بالاي صفر و كم ترين آن در زمستان ها، 3 درجه زير صفر است. ميانگين بارندگي ساليانه كاشمر 180 ميلي‌متر گزارش شده است.
قلعه‌آتشگاه،قلعه‌پسر، قلعه دختر و مسجد جامع برخي از مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان كاشمر را تشكيل مي‌دهد
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
كاشمر و ترشيز پيشين، از گذشته هاي دور تا كنون دچار دگرگوني و تغيير نام شده است. در بررسي نام اين شهر به بيش از بيست نام برخورد شده است، كه با يك جمع بندي مي توان تمامي آن ها را در واژگان «كاشمر»، «ترشيز»، «بست» و «سلطان آباد» خلاصه كرد. بدين گونه واژه كشمر، كه مي تواند به معناي آغوش مادر گرفته شود، با گذشتن از شكل هاي كيشمر و كشمار، سرانجام به گونه كاشمر در آمده و در همين صورت بازمانده است. از سوي ديگر فرهنگ نگاران، كاشمر را گونه كامل شده «كاخجر»، «كاشخر» و «كاشغر» دانسته اند و بر اين باورند، كه «كاش» برگردانيده شده «كاج» است و «كاخجر»، ياد آور سرو بزرگ و سرشناس اين سرزمين است.
بنا بر روايتي در محلي كه اكنون كاشمر خوانده مي شود، بين گشتاسب كياني و زرتشت پيامبر ديداري روي داده است. چون گشتاسب كياني، دين بهي را پذيرفت، زرتشت نخستين آتشگاه خود را در قلمرو حكومت كياني پي ريخت و در جلو در اين آتشكده، درخت سروي را كه تبار بهشتي داشت، با دست خويش كاشت تا همين سرو را بر ايمان شاه گواه بگيرد. بر هر برگ اين سرو نام گشتاسب نقش بسته بود و چون درخت بالا گرفت، شاه نيز بر گرد سرو مينوي، تالار بزرگي ساخت تا نگهدار حرمت سرو باشد.
كشمر در 31 هـ . ق، به دست مسلمانان افتاد. پيروان زرتشت، كه حاضر به پذيرش جزيه نبودند، در نيمه دوم سده 8 م، در حالت جنگ و گريز، اين ناحيه را ترك كردند و خود را به بندر جاسك، و درياي مكران ( درياي عمان) رسانده سپس با گذشتن از درياي مكران به كرانه هاي گجرات، از جمله بندر سورات و بمبئي رفتند. خراسان، (از جمله ترشيز) در دو سه سده نخستين اسلام، بين امراي طاهري، چون رافع بن هرثمه ( در گذشته 284 هـ . ق ) و امراي صفاري، مانند احمد بن عبدالله ( كشته شده 268 هـ . ق) و ابوطلحه منصور سركب، دست به دست گشت. در سال 438 هـ . ق، هنگامي كه حسن صباح، پيشواي اسماعيليان، در الموت استقرار يافت، دستيار مومن خويش، حسين قايني را، كه از پيش حكومت ترشيز و قهستان را داشت، به عنوان داعي به كاشمر فرستاد. در سال 520 هـ . ق، وزير سلطان سنجر سلجوقي، ترشيز را محاصره و چپاول كرد. ابن اثير و ياقوت حموي، چيره گي اسماعيليان را بر ترشيز، بين سال هاي 520 تا 530 هـ . ق، دانسته اند. لشگريان هلاکوخان نيز در تون و ترشيز چپاول و كشتار بسيار كردند.
اميران قهستان و ملوك سيستان، گه گاه ترشيز را به قلمرو خود مي افزودند. سربداران نيز حكومت خود را از جام تا دامغان و از خبوشان تا ترشيز، گسترش دادند و خواجه علي مويد ( 766- 788 هـ . ق ) نيز كه آخرين آن ها بود، ولايت هاي قاين، طبس، ترشيز و قهستان را به قلمرو خود افزود و اين جايگاه تا سال 782 هـ . ق، كه خواجه علي به تيمور لنگ پيوست، ادامه داشت. تيمور لنگ، ترشيز را در سال 784 هـ . ق، به سازش گشود. از آن پس، شاهان و شاهزاده گان تيموري تا اوايل سده 10 هـ . ق، ترشيز را در اختيار داشتند. آخرين آنان، يعني سلطان حسين ميرزا بايقرا، تا سال 910 هـ . ق، خراسان را در دست داشت. پس از او چندي اوزبك ها به رهبري محمد خان شيباني، بر خراسان چيره شدند. از اين زمان تا استقرار كامل صفوي، ترشيز را گاه حاكمان اوزبك و گاه سرداراني از طايفه هاي صفوي، چون شاملو و استاجلو، اداره مي كردند. در اواخر حكومت شاه تهماسب، ترشيز در دست محمود خان صوفي اوغلي بود و در روزگار محمد شاه صفوي، نخست ترشيز را به همان محمود خان دادند، و سپس شاه علي سلطان افشار حاكم كاشمر گرديد.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان كاشمر، با پهنه اي حدود 5 هزار كيلومتر مربع، در باختر خراسان، از نظر جغرافيايي در 35 درجه و 11 دقيقه پهناي شمالي و 58 درجه و 27 دقيقه درازاي خاوري و بلندي 1215 متر از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از سوي شمال به شهرستان هاي نيشابور و سبزوار، از باختر به شهرستان برداسكن، از خاور به شهرستان تربت حيدريه و از جنوب به شهرستان هاي گناباد، فردوس و طبس محدود است. هواي كاشمر معتدل و خشك بوده و بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها 38 درجه بالاي صفر و كم ترين آن در زمستان ها، 3 درجه زير صفر است. ميانگين بارندگي ساليانه كاشمر 180 ميلي‌متر گزارش شده است.
