معرفی خانه های تاریخی استان اذربایجان غربی

خانه کبیری

این خانه در ضلع شمالی کوچه امیر، در وسط بافت قدیمی شهر خوی قرار دارد و از سه طرف مشرف به کوچه است و به نام مالک سابق آن مرحوم "حاج میراسماعیل کبیری" به خانه کبیری معروف است. در حال حاضر این بنا متعلق به میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی است.
در شمال و جنوب حیاط خانه دو باب ساختمان دیده می شود که در دو طبقه با مصالح سنگ لاشه، آجر و خشت خام ساخته شده اند. این بناها از داخل با گچ کاری و نقاشی و از بیرون با کاهگل خودنمایی می کنند.
قسمت داخلی طبقه اول ساختمان کلاً بدون تزیینات است و فقط در تالار آن گچ بری هایی دیده می شود. قسمت قابل توجه ساختمان تالار طبقه دوم است؛ سقف آن تماماً گچ بری و با نقاشی های گل و بوته تزیین شده است و ارسی زیبایی با شیشه های رنگارنگ دارد. این ساختمان دارای دو در ورودی است. در قسمت جنوبی محوطه، ساختمانی دو طبقه با مصالح سنگ و لاشه، آجر و خشت خام قرار دارد و دارای پنجره ارسی زیبایی با شیشه های رنگارنگ است. این بنا به دوره قاجار- دوره مظفرالدین شاه – تعلق دارد. در میان نقاشی دیواری تالار طبقه اول، تاریخ 1282 ش دیده می شود.
خانه یوسفی


این خانه در ضلع غربی کوچه شهربانی شهرستان خوی قرار دارد. ورودی آن از کوچه شهربانی به حیاط چهارگوشی که حوضچه نسبتاً بزرگ موزاییک کاری شده دارد، گشوده می شود. در ضلع شمالی و غربی حیاط دو واحد ساختمانی دیده می شود که از نظر شکل، تزیینات، مصالح و زمان ساخت با هم متفاوت هستند. ساختمان دو طبقه ضلع غربی هسته مرکزی خانه را تشکیل می دهد و نمای آجری، قرینه سازی و سقف شیروانی شکل دارد. طبقه همکف با یک تالار و راهرویی کم ارتفاع با آجر ساخته شده است. تزیینات بنا در نما دارای آجرهای رنگی و در حواشی روشنایی ها با اندود گچ بری هایی نقاشی شده است.
پیشانی بنا همراه با تاج و به فرم شیروانی، آرایش دلپذیری پیدا کرده است. جبهه داخلی با ارسی ها و شیشه های رنگارنگ و تک منظره های طبیعی انسان و گچ بری های ساده حاشیه ای، شومینه های تزیینی با رنگ و روغن دارای ارزش هنری فراوانی است. با توجه به سبک معماری و مصالح به کار رفته در آن قدمت این مجموعه به اواخر دوره قاجار می رسد.
خانه صفرعلی خان

این خانه در بلندترین نقطه جبهه شمالی شهر ماکو و بر روی چند لایه تخته سنگ بزرگ قرار دارد. حیاط بیرونی آن به صورت بسیار جالبی از حیاط اندرونی جدا می شود. این بنا از خشت خام و تیرهای چوبی شکل گرفته است.
تالار پذیرایی آن فضا سازی های زیبایی دارد. مقرنس های ظریف گچی، پنجره های ارسی زیبا با شیشه های رنگارنگ و نقاشی های جالب توجهی از دوره های گذشته، زیبایی و اهمیت این بنا را دو چندان کرده است. حیاط خانه سنگ فرش و دارای حوضی در وسط است. این خانه مالک خصوصی دارد و هم اکنونی مسکونی است.
خانه سنگی جمال خان تیموری

این خانه در زمینی به وسعت چهار هزار متر مربع در شهر ماکو قرار دارد. مصالح اصلی آن سنگ و جبهه شمالی آن به عنوان نمای اصلی ساختمان محسوب می شود. مالکیت این بنا به صورت شخصی و کاربری آن مسکونی است. این بنا در دو طبقه، با مساحتی حدود ششصد متر مربع ساخته شده است و به اواخر دوره قاجارتعلق دارد.
خانه علی خان بیات

این خانه با قدمت حدود یکصد و پنجاه سال، سالم ترین خانه قدیمی ماکو است و از کلیه فضاهای داخلی آن با کاربری مسکونی استفاده می شود.
"علی خان" یکی از خوانین ماکو بود و به دستور خود و با استفاده از استادکاران و وسایل روسی این خانه و خانه مجاور (خانه پست) را ساخت. این بنا در حیاطی به مساحت تقریبی پنج هزار و ششصد متر مربع قرار دارد.