عملكرد زير سيستم ها و فراسيستمها در جوامع شهري

عملكرد زير سيستم ها و فراسيستمها در جوامع شهري
فرا سيستم هاي شهري

همه سيستم هاي شهري و عناصر والمانهاي يك جامعه شهري در داخل يك سيستم كلان تر واقع شده واز آن تاثير پذيرفته و همچنين آنرا تحت تاثير قرار ميدهند . بدين گونه كه سيستمي فراتراز سيستم شهر اثرگذاري خود را به زيرسيستمهاي ديگز برجاي ميگذارد. اين فراسيستم ها عبارتند از

1)الگوهاي توسعه ملی

2)بنيان هاي تامين كننده اقتصاد ملي
3) بنيان هاي فرهنگي مسلط يك ملت 4) ايدئولوژي نظام حاكم

الگوهاي توسعه ملي كه در كشور ما ميتوان به الگوي قطب رشد نام برد يا بنيان هاي تامين كننده اقتصاد ملي در كشور ما ميتوان به نفت به عنوان اثرگذارترين عامل در اقتصاد كشور و به شايد به عنوان قوي ترين فراسيستم در اثرگذاري بر جوامع شهري و اجزاء شهر به آن اشاره كرد.

خانم فرخ حساميان در اين رابطه در مقاله خود چنين برداشتي دارد((مسايل و مشكلات مربوط به شهر نه مربوط به خود شهر است بلكه ناشي از ساختارهاي اقتصادي – اجتماعي الگوي توسعه ملي است كه شهر نيز محصول آن است. هنگاميكه اين الگو يا فراسيستم توسعه ملي دست به توليد فضا ميزند بازتاب فضايي اين توليد همان فضاي شهري است كه براي ما قابل درك است)) به نظر مي رسد كه ساختار اقتصادي ايجاد كننده ساختارهاي اجتماعي و فرهنگي نيز باشد.

زير سيستم هاي شهري

در درون شهر نيز سيستمهاي متعددي وجود دارد كه اين زيرسيستمها بريكديگر اثرگذارند.به اينگونه در حالت عملكرد هماهنگ سيتمها شهر به حالت پويا به كار خود ادامه مي دهد اما در حالتي كه هر يك از زير سيستمها به هر عنواني نتواند عملكرد بهينه ارائه دهد عواقب رفتار سوء و بدعملكردي اين زير سيستم يا در زيرسيستمهاي ديگر خود را نشان ميدهد يا كل سيستم را به ايستايي يا به ميرايي سوق مي دهد. چرا كه زير سيستمها طبق قوانين حاكم بر يك كل منسجم سيستماتيك با هم در تعاملند واثرات آنها بر همديگر وارد مي شود. اين زير سيستمها عبارتند از: زير سيستم محيطي- زيرسيستم اجتماعي- زيرسيستم تجاري – زيرسيستم اقتصادي- زيرسيستم ترافيك و . . .

مثال زير گفته هاي بالا را برجسته تر ميكند

فردي كه در اثر آلودگي هوا در يك شهر پرتراكم دچار تنش عصبي مي شود (بنا به مطالعات پژوهشگران حوزه بهداشت و سلامت آلودگي هوا منجر به خستگي زود رس مي شود)اين تنش ناشي از خستگي ميتواند اثر خود را در رفتارهاي ترافيكي به عنوان رفتار ناهنجارانه و پرخاشگرانه نشان دهد. در واقع اين هنجار شكني ترافيكي اثري است كه در يك زيرسيتم ديگر توليد شده (زيرسيستم محيطي ) و به دليل ارتباط بين زير سيستمها و توانايي اين سيستم ها در ارسال اثرات ناشي از عملكرد خود به حوزه هاي خارج و در قلمرو زيرسيتم هاي ديگر بروز واثر ان بر زير سيستم ترافيك خودرا نشان مي دهد. در اين مورد هرچند كه ابزار و عوامل تسهيل كننده ترافيك و يا موانع قانوني و بازدازنده از رفتارهاي ناهنجار ترافيك افزايش پيدا كند باز هم اثر سيستم محيطي در رفتار ترافيكي وجود خواهد داشت و يا ممكن است كه اين اثر از اين حوزه خارج و اثر شديد تري را در زيرسيستم اجتماعي تحت عنوان رفتارهاي ناهنجار اجتماعي نشان دهد.

به اين ترتيب زير سيستمهاي شهري اثرات منفي و مثبت خود را به هم منتقل كرده و يا موجب شكل گيري بازخورد مثبت و يا بازخورد منفي شده و پويايي و ميرايي يك شهر را رقم ميزنند. به همين دلايل است كه در برنامه ربزي شهري ومديريت شهري برخورد يك جانبه با زيرسيستم هاو فراسيستم ها نميتواند مشكلي را از شهر ها و جوامه شهري حل نمايد. برخورد جامع نگز در شناخت شهر مهمتر از داشتن مطالعات جامع از يك شهر خواهد بود. در مواجهه با چنين شناختي پي به ارزش و جايگاه جغرافيا به عنوان يك علم كلان وهمه جانبه نگر برده خواهد شد چرا كه در ميان همه علوم جغرافيا نگاه جامع و كل نگري به پديده ها دارد.