قبله و مهندسی مسکن‌سازی

توجه همواره به قبله در زندگی مسلمانان از جمله تاکیداتی است که در مبانی دینی جهت انجام عبادات و امور زندگی به آن اشاره بسیاری شده است و حتی برخی از غیر مسلمانان به تاثیرات این توجه واقف شده‌اند.

در آیه 87 سوره یونس بنا بر نظر حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی اشاره‌ای به بحث قبله و لزوم توجه به آن در شهرسازی شده است که متن، ترجمه و برخی از مفاهیم مرتبط با آن به شرح زیر است:

متن آیه:

«وَأَوْحَیْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ وَأَخِیهِ أَنْ تَبَوَّآ لِقَوْمِکُمَا بِمِصْرَ بُیُوتًا وَاجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَةً وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ»

ترجمه آیه:

و به موسی و برادرش وحی کردیم که در مصر، برای قوم خودتان خانه‌هایی آماده کنید و خانه‌هایتان را مقابل هم (یا رو به قبله) بسازید و نماز به پادارید و به مومنان بشارت بده (که سرانجام پیروزی با آن‌هاست).

برخی از مفاهیم مرتبط با آیه:

«قبله»، هم به معنای مقابل و روبه‌روی هم است و هم به معنای جهت کعبه، یعنی خانه‌سازی رو به قبله. شاید معنای این آیه چنین باشد که تا قدرت فرعون باقی است و تصمیم بر نابودی شما دارد، شما مراسم عبادی را در خانه‌هایتان برقرار سازید. (تفسیر نورالثقلین) مثل سه سال اول بعثت پیامبر اسلام.

بنابراین معماری و شهرسازی اسلامی باید با اهداف مکتبی سازگار باشد و جهت قبله فراموش نشود و باید به گونه‌ای خانه بسازیم که انجام مراسم مذهبی و اقامه نماز در آن عملی باشد.

همه برنامه‌های انبیاء حتی روش مسکن سازی هم بر اساس دریافت‌های وحی است. بنابراین منطقه مسکونی افراد مومن باید از کفار جدا باشد و نگذاریم بیگانگان در محله و جامعه ما رخنه کنند، تا زمینه‌ساز عزت، قدرت و استقلال گروه با ایمان گردد. از طرفی خانه‌های مقابل یکدیگر، از نظر تمرکز، حفاظت، نظارت و انس با هم مناسب‌تر است.