امتیاز موضوع:
  • 25 رأی - میانگین امتیازات: 3.04
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
طراحی شهری در روستای تاریخی سریزد
#1
ساکنان اولیه فلات ایران پس از سکونت در میان ارتفاعات و غارها به سوی دشت های هموار و مسطح روی آوردند و به ساخت سکونتگاه های ابتدایی با ساختمایه بدوی پرداختند.
خانه های اولیه ، معماری بسیار ساده ای با استفاده از شاخ و برگ درختان و گل داشتند که می توانست امنیت و رفاه نسبی انسان ها را تأمین کند. با گذشت زمان و افزایش دانش و تکنولوژی ساخت و همچنین مقابله با طبیعت پیرامون، سکونت در نقاط مختلف جنبه دائمی تری پیدا می کند و مردم در مجاورت خانه های خود به کشاورزی و دامپروری می پردازند. گستردگی و پراکندگی سکونتگاه های روستایی در سزمین پهناور ایران و همچنین تهدید در برابر حملات و آسیب های احتمالی موجب به وجود آمدن تأملی عمیق بین ۲ مقوله امنیت و معماری در برخی مناطق شده است.
امنیت و نظام تدافعی و شیوه مقابله با هجوم بیگانگان، می تواند تأثیر زیادی در شکل گسترش سکونتگاه و تغییرات به وجود آمده در بافت کالبدی آنها داشته باشد. در اغلب روستاهای کویری و دشتی از نظر معماری، ۲ گونه سامانه تدافعی به کار برده شده است؛ نوع اول سکونتگاه هایی را شامل می شود که دارای دژ، حصارهای تو در تو و برج و بارو در اطراف روستا هستند و دستیابی به واحدهای مسکونی و ابنیه دیگر از طریق دروازه ها صورت می پذیرد. اغلب در این سکونتگاه ها فضاهای عمومی و مذهبی در داخل حصار تعبیه می شود. نوع دوم روستاهای دارای قلعه هستند که خود به دو گونه تقسیم می شوند؛ گونه اول روستاهای قلعه ای هستند؛ یعنی مردم همیشه در داخل قلعه زندگی می کنند و باغ ها و زمین های کشاورزی آنها در بیرون قلعه قرار می گیرد.
از این نمونه در مسیر راه های ارتباطی پرتردد که احتمال تهدید از سوی راهزنان بیشتر است به وفور دیده می شود؛ گونه دوم روستاهایی هستند که قلعه ای جداگانه در محلی مناسب و نزدیک به خانه های مسکونی و زمین های زراعی دارند و تنها در هنگام احساس خطر و تهدید از سوی دشمنان به داخل آن پناه می برند و مدتی را در آن سپری می کنند. معمولاً هر خانوار روستا در این قلعه اتاقی دارد و مقداری آذوقه را در آن انبار می کند. در این قلعه ها معمولاً فضاهای ضروری ساخته می شود و مسأله تأمین آب مصرفی در آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
● امنیت در قلعه دفاعی سریزد
در روستای سریزد بقایایی مبتنی بر وجود برج و بارو در پیرامون آن مشاهده نمی شود. بقایای سردری هم که عوام به آن دروازه شهر فرافر می گویند، به احتمال زیاد یک بنای آرامگاهی است البته یکی از گذرهای روستا به دربند مشهور است که بقایایی از آن موجود نیست. در گذرهای دربند یک دروازه کوچک در ابتدای کوچه قرار می دادند و هنگامی که در را می بستند، دسترسی به واحدهای مسکونی امکانپذیر نبود. سامانه دفاعی روستا از طریق قلعه موجود در میان کشتزارها و در مجاورت محلات شکل می گرفته به طوری که در مواقع ضروری ساکنان روستا از هر محله می توانستند خود را به سرعت به قلعه برسانند. عظمت و بزرگی این قلعه که در ۳ اشکوب ساخته شده حکایت از رونق و جمعیت بالای روستا در گذشته دارد.
از لحاظ جهت یابی این قلعه در بین محلات بالا و سفلای روستا قرار گرفته است و یکی از علل شکل یابی و گسترش محله میان می تواند همین قلعه باشد. به اعتقاد نگارنده کتاب استحکامات دفاعی در ایران، قلعه سریزد هر چند گستردگی و وسعت و تشکیلات ارگ بم را ندارد و با آن قابل قیاس نیست اما جمع و جور بودن و ترتیب این قلعه آن را در نوع خود منحصر به فرد کرده است. همچنین در ادامه آمده است: قلعه سریزد تنها قلعه دشتی این سرزمین است که هنوز در آن کسی ساکن است. بی بی جان پیرزن ۹۰ ساله ای است که هنوز قلعه را ترک نکرده است.
وی با صلابت و استواری از قلعه مراقبت می کند و بدون اجازه او کسی را یارای ورود به قلعه نیست. قلعه سریزد در مجاورت واحدهای مسکونی و در میان کشتخوان های روستا با ۹۲ متر طول و ۷۰ متر عرض قرار گرفته است. دورتادور آن را خندقی به عرض ۷ متر و عمق حدود ۴ متر احاطه کرده است. این قلعه به طور کلی دارای ۳ حصار است، بقایای حصار اول در بیرون خندق قرار گرفته و چینه ای است. بلندای باقی مانده آن در وضع موجود حدود ۸۵ سانتی متر است. حصار دوم در داخل خندق و از ۶ رج چینه و یک رج خشت ساخته شده است. ارتفاع هر رج چینه آن ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. در حدفاصل هر رج چینه از یک رج خشت استفاده شده است. به نظر می رسد دیوار قلعه ارتفاع بیشتری داشته که در اثرمرور زمان از بلندی آن کاسته شده است. بیشترین ارتفاع دیوار قلعه در حال حاضر به ۵ تا ۶ متر می رسد. در قسمت زیرین دیواره شمالی این حصار تنبوشه ای به قطر حدود۳۰ سانتی متر، جهت ورود آب به داخل آب انبار قلعه و یا انداختن آب به داخل خندق تعبیه شده است. حصار سوم یا حصار داخلی نیز چینه ای و دارای پی سنگی است. این حصار دارای ۴ برج در ۴ گوشه و یک برج دیگر در حدفاصل آنهاست. لبه برج ها دندانه ای شکل است.
دورتادور آنها روزنه های مستطیل و یا مثلثی شکل برای دیدبانی و تیراندازی ساخته شده است. قطر داخلی برج ها حدود ۵ متر و ارتفاع آنها از سطح مجاور حدود ۸ متر است. برج مربع شکل میانی ضلع جنوبی دارای تزئینات خشتی زیبایی به شکل چلیپایی و هندسی است و در بدنه آن ۳دریچه دیده می شود. فضای داخل برج های مدور، محل زندگی نگهبانان قلعه بوده است. در کنار برج جنوب شرقی یک آشپزخانه با تنور پخت نان ساخته شده است. دسترسی به قلعه از طریق برج مستطیل شکل میانی امکانپذیر است و درطرفین آن ۲ سکو قرار دارد. عرض درب چوبی قلعه حدود ۲ متر است. بر روی آن ورقه ها و گل میخ های متعدد آهنی نصب شده است. الوار قطوری به منظور انداختن و برداشتن پل ارتباطی میان قلعه و آن سوی خندق استفاده می شده، با ۳ عدد میخ فلزی بزرگ آن که از گذشته هنوز با شرایط خوبی در جای خود باقی است. در حدفاصل حصار دوم و حصار سوم که حدود ۱۵ متر است فضاهایی وجود دارد که محل زندگی خدمه، سربازخانه، اصطبل،آخورو آغل بوده است. در یکی از اتاق های کوچک چاه آب عمیقی که آب مصرفی ساکنان قلعه را تأمین می کرده وجود دارد و علاوه بر آن در حدفاصل ۲ حصار و نیز در داخل فضای قلعه چاه های متعددی برای استفاده اهالی قلعه در نظر گرفته شده است.
گذر اصلی قلعه در امتداد درب و در امتداد شمالی، جنوبی قرار گرفته و در هر سمت این گذر ۶ کوچه فرعی وجود دارد. در طرفین این کوچه های فرعی خانه های مسکونی در ۳ اشکوب ساخته شده است که هر کدام بیش از ۲ اتاق ندارند و زیر بنای هر واحد از ۳۵ متر تجاوز نمی کند. وجود خمره های بزرگ ذخیره آذوقه در تمامی اتاق ها دیده می شود. در اشکوب سوم و در سمت جنوبی فضاهایی قرار دارد که با توجه به تزئینات و اندود سیم گل آن به نظر می رسد بخش خان نشین قلعه است. در تمامی اتاق های این قسمت یک بخاری دیواری و طاقچه و رف های تزئینی وجود دارد. تنها بادگیر قلعه سریزد نیز در این فضا تعبیه شده است. فضاهای این قلعه تاریخی می تواند لوکیشن خوبی برای تهیه فیلم های سینمایی و سریال های تاریخی باشد.



منبع:روزنامه ایران

آخرین ارسال های من :
پاسخ


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  90.293 46- مدیریت شهری و نقش آن در توسعه ی سازمان فضایی شهر بابلسر سیدمحمد رستمکلایی aramo 1 3,934 ۱۳۹۵-۹-۲۰، ۱۰:۳۶ عصر
آخرین ارسال: oyster
  مقاله میدان، فضایی برای بروز تعاملات اجتماعی و راهکارهای طراحی آن تلگرام1 0 1,514 ۱۳۹۴-۱۱-۱۸، ۰۴:۵۹ عصر
آخرین ارسال: تلگرام1
  مقاله محله های تاریخی شهری تلگرام1 0 1,527 ۱۳۹۴-۱۱-۱۸، ۰۴:۳۲ عصر
آخرین ارسال: تلگرام1
  کد کاربری های شهری ati.d 2 2,870 ۱۳۹۴-۸-۱۵، ۱۲:۱۴ عصر
آخرین ارسال: محبوبه مکتبی
  مقاله کاربرد مطالعات هواشناسی آلودگی هوا در طراحی شهری atelieahjam 1 1,977 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۷:۵۴ عصر
آخرین ارسال: ra9hil
  مقاله شهرنشینی و شهرسازی در ایلام باستان atelieahjam 0 2,219 ۱۳۹۴-۸-۲، ۰۲:۰۴ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله طراحی مجسمه های شهری atelieahjam 0 2,444 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۲:۵۱ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله طراحی و الگوهای رفتاری پیشنهادی برای بهسازی پارک های شهری atelieahjam 0 2,481 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۲:۲۳ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله طراحی و مهندسی فضای سبز و پارکهای شهری و جنگلی atelieahjam 0 2,630 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۰:۴۹ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  مقاله فرش شهری ، مقدمه ای بر شهرسازی فولدینگ atelieahjam 0 2,592 ۱۳۹۴-۸-۲، ۱۰:۳۵ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان