یکصد سال پیش وقتی اولین بلدیه ایران در طهران کار خود را آغاز کرد شهر سامانی یافت و مشکلات تاحدودی کم شد . چندی بعد و در دوره فعالیت میرزا عباس مهندس باشی دگرگونی و آرایش پایتخت با اقتباس از الگوهای معماری ایرانی و فرنگی آغاز شد و این در حالی بود که رنگ ها و نقوش از پیکره عمارت ها و کاخ ها بیرون آمدند و بر جان شهر نشستند. پس از آن حسام الدین دولت آبادی در سال ۱۳۲۶ استفاده از رنگ و آرایش های متنوع را در نمای کلی شهر بصورت یک قانون مدون البته با الگوبرداری از روش اروپایی مطرح کرد و اینگونه زمینه ای فراهم شد تا چهره قدیمی و فرسوده تهران آن روزگار تاحدودی ترمیم شود.
● رنگ در جغرافیای شهر
تاریخ نشان می دهد که بنا ها و معماران اولین افرادی بودند که از عناصر رنگی در ابنیه شهر و ساختمان ها البته با میل، سلیقه و تجربه خودشان استفاده کردند. در این زمان رنگ بیش از آن که جنبه زیباسازی داشته باشد وسیله ای بود برای فخر فروشی به دیگران و افتخار به شهر نشینی. اما بهره برداری ابزاری از رنگ با هدف بهبود فضای بصری شهر را می توان به زمان گسترش میدان، دروازه ها، بازارچه ها و گذرها نسبت داد.
امروزه توسعه شهرنشینی باعث شده مردم با نوعی بهم ریختگی و ناهماهنگی در فضاهای بصری مواجه شوند که در این حالت ورود رنگ به برخی المان های گسترده نظیر خیابان ها، ساختمان ها و همه عناصر دیده شونده می تواند بی میلی ایجاد شده را به آراستگی و ظاهری انگیزه بخش تبدیل کند و به طرق مختلف در آرامش روحی و روانی شهروندان تاثیر بگذارد.
«کمال الدین کاویانی بهجت» کارشناس معماری می گوید «در شهرها به دلیل تراکم بالای کار و زندگی در کنار هم به الوان های شاد و محرک نیازمندیم تا با استفاده از آنها علاوه بر ایجاد جذابیت های روانی و بصری به یک نواختی مناسبی در همه اجزای شهر برسیم. رنگ ها می توانند هویت بومی یک محله را برایمان زنده کنند و در عوض این قابلیت را دارند که نماهای ناخوشایند را از منظر نگاه مان پنهان نگه دارند.»
● زبان رنگ ها
در یک شهر رنگ ها علاوه بر فضای سبز طبیعی به صورت نما، نور و علائم نیز به کار گرفته می شوند. استفاده از رنگ در تزئین نمای ساختمان ها مهمترین و مرسوم ترین شیوه است که الگوهای آن با ضوابط ساختمان و مسکن و منشور شهرسازی تعریف شده و در بدنه سازی و محوطه ها با موادی همچون شیشه، سنگ، سرامیک، چوب و مشتقات پلیمری بکار گرفته می شود.
دسته دوم رنگ هایی هستند که در قالب تابلوها باید مفهومی را به شهروندان منتقل نمایند. این رنگ ها در علائم ترافیکی بکار رفته و تابع استانداردهای خاصی هستند. در این گروه همیشه رنگ سبز خبر می دهد، رنگ زرد هشدار می دهد و رنگ قرمز خطر است. رنگ های اختصاری هم در این دسته قرار دارند و باید هدف و ماموریتی را مشخص کنند; مانند خودروهای آتش نشانی یا تاکسی ها. دسته سوم رنگ ها به صورت نور های پخش شونده و خیره کننده مورد استفاده قرار می گیرند که بطور طبیعی برای روشنایی شهر و تزئین آن به کار می روند. رنگ های این گروه معمولا به صورت التهابی و گازی تولید شده و بصورت انعکاسی و غیر انعکاسی تابانده می شود. «ندا حسن زاده» کارشناس معماری شهری می گوید: «از دهه ۶۰ میلادی نور در معماری مدرن جایگاه خاصی برای خود پیدا کرد و طراحان فرانسوی و ایتالیایی اولین افرادی بودند که توانستند بطور بسیار گسترده آن را در شهرهای خود بکار ببرند. امروزه نورها در حفظ منظر شهر از اهمیت بسیاری برخوردار هستند اما از آنجایی که امکان نفوذ و عمق بخشیدن به جزئیات را ندارند طراحان فقط از ویژگی های بصری و پرتوی آنها استفاده می کنند. به طور کلی رنگ آمیزی با نور یک روش گران محسوب می شود و برای فضاهای کوچک و خصوصی چندان مقرون به صرفه نیست».
● رنگ و زیباسازی
در سال ۱۳۵۴ مدیریت، اجرا و نظارت بر مناظر بصری به سازمان زیباسازی شهرداری محول شد. در این چارچوب یکی از مهمترین ابزارها برای توسعه و تعمیم زیبایی در شهر، رنگ ها بودند که به مرور با احداث بوستان ها و نصب اساس های مختلف در آنها محقق شد. از یک دهه پیش نیز با استفاده از رنگ های مختلف ترسیم ها و نقاشی های دیواری متعددی در نقاط مختلف شهر نمایان شده است.
کارشناسان زیباسازی معتقدند بکارگیری رنگ در مناظر شهری و اساس ها تابع تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی است و برای جلوگیری از یک شکلی و بی روحی باید گاهی آنها را با نمادها و اشکال دیگر ترکیب کرد. به طور کلی استفاده از رنگ ها در نمای شهر می تواند کیفیت زندگی را افزایش داده و زمینه ای شود برای انبساط خاطر شهروندان. ناگفته نماند که ورود اتومبیل به تهران و رشد روزافزون تابلوهای تبلیغاتی نیز در رنگی شدن شهرها و محله ها بی تاثیر نبودند.
منبع:
روزنامه مردم سالاری
● رنگ در جغرافیای شهر
تاریخ نشان می دهد که بنا ها و معماران اولین افرادی بودند که از عناصر رنگی در ابنیه شهر و ساختمان ها البته با میل، سلیقه و تجربه خودشان استفاده کردند. در این زمان رنگ بیش از آن که جنبه زیباسازی داشته باشد وسیله ای بود برای فخر فروشی به دیگران و افتخار به شهر نشینی. اما بهره برداری ابزاری از رنگ با هدف بهبود فضای بصری شهر را می توان به زمان گسترش میدان، دروازه ها، بازارچه ها و گذرها نسبت داد.
امروزه توسعه شهرنشینی باعث شده مردم با نوعی بهم ریختگی و ناهماهنگی در فضاهای بصری مواجه شوند که در این حالت ورود رنگ به برخی المان های گسترده نظیر خیابان ها، ساختمان ها و همه عناصر دیده شونده می تواند بی میلی ایجاد شده را به آراستگی و ظاهری انگیزه بخش تبدیل کند و به طرق مختلف در آرامش روحی و روانی شهروندان تاثیر بگذارد.
«کمال الدین کاویانی بهجت» کارشناس معماری می گوید «در شهرها به دلیل تراکم بالای کار و زندگی در کنار هم به الوان های شاد و محرک نیازمندیم تا با استفاده از آنها علاوه بر ایجاد جذابیت های روانی و بصری به یک نواختی مناسبی در همه اجزای شهر برسیم. رنگ ها می توانند هویت بومی یک محله را برایمان زنده کنند و در عوض این قابلیت را دارند که نماهای ناخوشایند را از منظر نگاه مان پنهان نگه دارند.»
● زبان رنگ ها
در یک شهر رنگ ها علاوه بر فضای سبز طبیعی به صورت نما، نور و علائم نیز به کار گرفته می شوند. استفاده از رنگ در تزئین نمای ساختمان ها مهمترین و مرسوم ترین شیوه است که الگوهای آن با ضوابط ساختمان و مسکن و منشور شهرسازی تعریف شده و در بدنه سازی و محوطه ها با موادی همچون شیشه، سنگ، سرامیک، چوب و مشتقات پلیمری بکار گرفته می شود.
دسته دوم رنگ هایی هستند که در قالب تابلوها باید مفهومی را به شهروندان منتقل نمایند. این رنگ ها در علائم ترافیکی بکار رفته و تابع استانداردهای خاصی هستند. در این گروه همیشه رنگ سبز خبر می دهد، رنگ زرد هشدار می دهد و رنگ قرمز خطر است. رنگ های اختصاری هم در این دسته قرار دارند و باید هدف و ماموریتی را مشخص کنند; مانند خودروهای آتش نشانی یا تاکسی ها. دسته سوم رنگ ها به صورت نور های پخش شونده و خیره کننده مورد استفاده قرار می گیرند که بطور طبیعی برای روشنایی شهر و تزئین آن به کار می روند. رنگ های این گروه معمولا به صورت التهابی و گازی تولید شده و بصورت انعکاسی و غیر انعکاسی تابانده می شود. «ندا حسن زاده» کارشناس معماری شهری می گوید: «از دهه ۶۰ میلادی نور در معماری مدرن جایگاه خاصی برای خود پیدا کرد و طراحان فرانسوی و ایتالیایی اولین افرادی بودند که توانستند بطور بسیار گسترده آن را در شهرهای خود بکار ببرند. امروزه نورها در حفظ منظر شهر از اهمیت بسیاری برخوردار هستند اما از آنجایی که امکان نفوذ و عمق بخشیدن به جزئیات را ندارند طراحان فقط از ویژگی های بصری و پرتوی آنها استفاده می کنند. به طور کلی رنگ آمیزی با نور یک روش گران محسوب می شود و برای فضاهای کوچک و خصوصی چندان مقرون به صرفه نیست».
● رنگ و زیباسازی
در سال ۱۳۵۴ مدیریت، اجرا و نظارت بر مناظر بصری به سازمان زیباسازی شهرداری محول شد. در این چارچوب یکی از مهمترین ابزارها برای توسعه و تعمیم زیبایی در شهر، رنگ ها بودند که به مرور با احداث بوستان ها و نصب اساس های مختلف در آنها محقق شد. از یک دهه پیش نیز با استفاده از رنگ های مختلف ترسیم ها و نقاشی های دیواری متعددی در نقاط مختلف شهر نمایان شده است.
کارشناسان زیباسازی معتقدند بکارگیری رنگ در مناظر شهری و اساس ها تابع تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی است و برای جلوگیری از یک شکلی و بی روحی باید گاهی آنها را با نمادها و اشکال دیگر ترکیب کرد. به طور کلی استفاده از رنگ ها در نمای شهر می تواند کیفیت زندگی را افزایش داده و زمینه ای شود برای انبساط خاطر شهروندان. ناگفته نماند که ورود اتومبیل به تهران و رشد روزافزون تابلوهای تبلیغاتی نیز در رنگی شدن شهرها و محله ها بی تاثیر نبودند.
منبع:
روزنامه مردم سالاری
