امتیاز موضوع:
  • 30 رأی - میانگین امتیازات: 3.87
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
باغ ایرانی، بهشتی زمینی
#1


[b]به جرات مي توان گفت ايراني ها بهشت را بيش از ديگران درك مي كنند؛ بهشت مفهومي آشنا در فرهنگ ايراني - اسلامي است...
[تصویر:  01.jpg]
يوس پورتر Yves Porter نويسنده كتاب كاخ ها و باغ هاي ايران Palaces and Gardens of Persia چه زيبا انديشه پنهان در باغ ايراني را تفسير مي كند؛ باغ و كوشك مياني آن هر دو در جست وجوي مفهومي عميق از تعالي هستند، مفهومي غني از تكامل روح انساني، مفهومي شگرف از پرديس پارسي! ... و البته چه روشن و شفاف اين نوع نگاه با فكر ايراني درك مي شود شايد بيشتر از هر ملت ديگري به جرات مي توان گفت ايراني ها بهشت را بيش از ديگران درك مي كنند؛ بهشت مفهومي آشنا در فرهنگ ايران- اسلامي است...نهرهايي كه از زير پاي انسان ها روان است، درختاني كه سايه هاي ابدي دارند، ميوه هايي كه رنگ و بويشان دلبري مي كند و كوشك ها و شاهنشين هايي كه خبر از آسودگي مدام مي دهند، لعاب ها ونقش هايي كه چشم را مي نوازند و هندسه هاي بی عيب و نقص به نشانه كمال عقلانيت صانع يكتا، اينها همه نشانه هايي از تصويري زميني از بهشت موعود آسماني هستند، نشانه هايي كه تداعي آرزو هاي مملو از ايمان و معنويت و جاودانگي است:و كساني كه ايمان آوردند و كارهايي شايسته كردند، بزودي آنها را در باغ هايي از بهشت وارد مي كنيم كه نهرها از زير درختانش جاري است، هميشه در آن خواهند ماند، ... و آنان را در سايه هاي گسترده و فرح بخش جاي مي دهيم (آيه 58 سوره نسا)
باغ ايراني جاي امن و آرام و جايي است براي تامل و تحقيق، جايي كه روح آدمي تازه و منظره اي تازه بر او مكشوف مي شود؛ ويژگي و شاخصه باغ ايراني، فضايي به غايت هندسي ، منظم و از پيش طراحي شده است. اين شالوده هندسي در انتزاع مفاهيم ، مباني و عناصر شكل دهنده باغ و نحوه تركيب اين عناصر و اجزا كه در نهايت به ارايه شكل كلي آن مي انجامد نقش دارد.
هندسه، فصل مشترك انسان و طبيعت
هندسه اساس هنر و معماري ايراني است؛ نگرش انتزاعي ايرانيان علي الخصوص بعد از اسلام به انديشه ، هنر و محيط انساني پايه و اساس فهم مردم ايراني از جهان و چهارسويي كه براي آن قايل اند. اين نگرش هندسي گستر ه اي از معماري ايراني از زيبايي و زيبايي شناسي تا ساختارها و شالوده ها را شامل مي شود. تاثير ساختاري هندسه از معماري ايراني خود پهنه وسيعي از تعريف و شكل گيري فضايي و تا مسايل نيايشي و استاتيكي را تحت تاثير قرار مي دهد. اين تاثيرگذاري در باغ ايراني كه در پيوند فضا هاي بسته و باز شكل مي گيرد در تمامي عرصه ها به چشم مي خوردو ما در باغ گذشته از شكل گيري هندسي فضاها شاهد آنيم كه فضا هاي باز و عرصه هاي طبيعي نيز به نظم درآمده و با هندسه قوام مي گيرند.
ساختار هاي هندسي در باغ به ابعاد و تناسبات كلي ، حصارها ، محور هاي اصلي و فرعي ، رديف درختكاري ، جوي هاي آب و نحوه حضور و عبور آب و به طور كلي به هندسه مسلط در باغ مي پردازد. اين ساختارها در عين حال حامل شالوده ها و بنيان هاي شكل بخشي مجموعه از ايده ها و مفاهيم اوليه تا به شكل نهايي باغ است و به همان اندازه كه اصول هندسي در معماري ايراني واجد اهميت هستند در شكل بخشي به مفهوم باغ ايراني نيز نقش دارند.
عناصر باغ ایرانی
[تصویر:  baghe%20irani.jpg]
این عناصر که شامل چهار عنصر (زمین)، (آب)، (گیاه) و ( فضا) هستند وقتی در منظومه فکری معماری ایرانی و با چهارچوب مفهوم و ایده باغ در کنار هم قرار می‌گیرند (باغ) را شکل می‌بخشند. در این مسیر عناصر دیگری نیز ممکن است در شکل گیری باغ مورد استفاده قرار گیرند که یا عناصری فرعی به شمار می‌آیند و یا بخشهایی جزیی و جلوه‌هایی از حضور عناصر اصلی باغ ‌اند.
در مورد زمین که یکی از عناصر اصلی باغ است به جز شکل و موقعیت کلی، عوامل و ویژگیهای دیگری همچون جنس خاک، شیب و اختلاف سطح، قابلیت آبیاری و حاصلخیزی نیز اهمیت دارد. بعنوان مثال یکی از علل اصلی احداث باغ در زمینهای شیبدار که نمونه‌های آن زیاد بچشم می‌خورد، امکان حرکت آب درمیان باغ به شکل طبیعی است. باغ ایرانی ممکن است در یک سطح با شیب ملایم و یا زیاد ساخته شود و در صورت قرارگیری در زمینی با شیب زیاد، معمولاً شکل باغ تحت تأثیر شکل زمین قرار گرفته و در چند سطح ساخته می‌شود. در این حالت امکان ایجاد آبشره و آبشار میسر خواهد بود.
آب نیز از عناصر اصلی باغ ایرانی است و دست کم از سه جنبه مفهومی، کارکردی و زیباشناختی در باغ حضور دارد. این جنبه‌ها در مباحثی همچون نحوه حضور آب در باغ و چگونگی گردش و حرکت آن، منابع تأمین آب و آبیاری باغ براحتی قابل پیگیری هستند. در بیشتر موارد قناتها و یا چشمه‌ها منبع اصلی تأمین آب باغ بوده‌اند و در بسیاری از موارد میزان آب و نحوه مدیریت و تقسیم آن در گذشته که معمولاً نیز بسیار دقیق صورت می‌پذیرفته، تعیین کننده مساحت باغ بوده است. طریقه آبیاری باغ‌ها که خود در ارتباط مستقیم با شکل و نوع زمین بوده در باغ ایرانی و شکل آن قابل توجه و بررسی است و البته با توجه به کمبود آب در بیشتر نقاط سرزمین ایران و همچنین قداست و احترامی که آب همواره درگذشته از آن برخوردار بوده و علاقه وافر ایرانیان در بکارگیری آب در باغ باعث شده تا آنها آب را به شیوه‌های گوناگون در باغ به حرکت آورده و بر زیبایی و لطافت آن بیفزایند.
گیاهان در باغ ایرانی گذشته از جنس و گونه، از نظر محل قرارگیری، طرح کاشت، زیبایی و سودمندی بسیار قابل ملاحظه هستند و حتی در حفاظت باغ در مقابل عوامل طبیعی مخرب نقش ایفا می‌کنند. گیاهان در باغ ایرانی با اهداف متفاوتی از جمله سایه اندازی، محصول دهی و تزئین باغ و ... بکار می‌روند و از آنجا که سودمندی یکی از اصلی‌ترین ویژگیهای باغ سازی ایرانی است، بیشترین حجم گیاهان باغ، درختان میوه و پس از آن درختان سایه افکن تشکیل می‌دادند، به همین نسبت گیاهان تزئینی به میزان کمتری در باغ به چشم می‌‌آیند.
آخرین حلقه‌ از عناصر چهارگانه باغ ایرانی فضا یا فضای معمارانه است که با ارئه تعریفی از باغ، هرآنچه مربوط به آن می‌شود را به نظم معمارانه خود در می‌آورد و عرصه‌ها و بخشهای داخل و بیرون باغ را شکل می‌بخشد. در این ارتباط بناها، محوطه سازی‌‌ها، فضای داخلی باغ، عناصر تزئینی و ارتباط آب و گیاه و زمین با بناها نیز مد نظر قرار می‌گیرند. در باغ ایرانی بناها (فضاهای بسته) و فضای باز باغ باهم تلفیق گردیده و جدای از یکدیگر نیستند و حتی شاهد آنیم که آب نیز حضور و جریان خود را در میانه بناها اعلام می‌نماید.چنانچه پیشتر نیز عنوان گردید عناصر فرعی باغ بیشتر شامل عناصری می‌گردند که جلوه‌هایی از حضور عناصر اصلی باغ‌اند و در هر کدام از عناصر اصلی می‌توان این جلوه‌ها و عناصر فرعی را همچون عناصر تزئینی، استخرها، حوضها و ... دنبال کرد.
شهر و باغ، عناصري در هم آميخته
حضور باغ در شهر ايراني پيوسته و داراي ابعادي گسترده و وابسته به محيط ، اقليم و فرهنگ شكلي باز و بسته را داشته است. مقياس باغ ايراني از حياط كوچك ترين خانه ها تا مقياس شهر- پايتخت هايي چون اصفهان عهد صفوي جلوه مي نمايد ، از اين رو جايگاه باغ در شهر ايراني از اهميت خاصي برخوردار است.
[تصویر:  Eram%203.JPG]شكل گيري شهر هاي تاريخي ايران و رشد و توسعه آنها ، با توجه ژرف به بحث باغ و باغ سازي چه در رابطه ساختاري ميان باغ و شهر و چه در استفاده از باغ و عناصر مهم باغ سازي در پيكره شهر صورت پذيرفته است. در اين راستا نه تنها باغ ها از موقعيت شهري تاثير پذيرفته اند بلكه شهر و مجموعه هاي شهري نيز تحت تاثير باغ يا مجموعه باغ ها قرارگرفته و حتي گاه استخوان بندي محور هاي اصلي شهر را شكل بخشيده اند.
معماري و شهرسازي ايران جولانگاه حضور باغ به سبك و سياق خاص خود است و پديدآورنده الگو هاي بي نظير پيوند، درهم تنيدگي و يگانگي باغ، معماري و شهر است. پيوندي كه تاثيرات ساختاري و شكلي را از يك سو، جنبه هاي معنوي، مفهومي و رواني را از سوي ديگر، و همچنين نياز هاي زيست محيطي و حياتي مردمان و زيستگاه آنان را پديد مي آورد. شناسايي تجارب طرح ريزي شهر ايراني در ارتباط با نحوه بهره گيري از باغ در ساختار شهر و فضا هاي شهري مي تواند نقش ارزند هاي را براي بازسازي، مرمت و توسعه اين شهرها ايفا كند.
باغ و فرهنگ و آرمان هاي ايراني
باغ ايراني خود مفهومي نقش بسته بر سرزمين و برآمده از فرهنگ و شكل گرفته در آداب و رسوم مردمان است؛ اگر معماري ايراني عصاره و تبلور انديشه ايراني در مواجهه با فضاي زيست انساني است و اگر شهر هاي تاريخي ما همواره رنگ خاك و طعم آب جاري در سرزمين مان را با خود دارند، پس باغ هايمان نيز گذشته از انديشه هاي شكل گيري شان، دورنمايي از آرمان هاي انسان ايراني اند؛ چه به آنگاه كه با حفظ تقديس، آب را چنان در باغ مي گرداندند تا باغشان نيز نماد فكر و انديشه و عناصر هستي بخششان شود و چه به زماني كه بيش از هميشه باغ را تمثيلي از بهشت برين مي دانستند و تمناي جاودانگي را در باغ تصوير مي كردند.
اين صنع برآمده از فرهنگ، چون هر پديده ديگري كه در چارچوب هاي فرهنگي شكل مي گيرد، جلوه هاي خود را در وجوه گوناگون فرهنگ و هنر سرزمينش بر جاي مي گذارد؛ چه در شعر و ادب، چه در نگارگري پارسي و چه در صنايع دستي بالاخص در نقش هاي زيباي فرش هاي ايراني. باغ ايراني در معناي كامل كلمه مفهومي ميان گستر هاي و فرهنگ ساز بوده و هست.
[تصویر:  Fin%20kashan.JPG]
در معماري ايراني يافتن نشاني از باغ چندان دشوار نيست كه گذشته از آنكه باغ خود يك فضاي به غايت معمارانه است و نيز جداي از آنكه حضور، صورت هاي گوناگونش را، از حياط خانه ها تا شالوده هاي عظيم شهري، به سهولت مي توان درك كرد، نقشش را در هنر هاي وابسته به معماري همچون كاشيكاري و تزئينات ديگر به عيان مي توان ديد، چنانچه در صنايع و هنر هاي دستي نيز اين حضور، هميشگي و جاودانه بوده است.
اگر بخواهيم جلوه هاي باغ را در ديگر وجوه فرهنگ و هنر ايراني نظاره و اگر تاثير عميق باغ را در مهمترين هنرها همچون مينياتور دنبال كنيم كه چگونه باغ در فضا سازي اين نقاشي ها تاثير عميق خود را برجاي گذاشته و چگونه نقاشان ايراني فضاي آرماني شان را از باغ انتزاع كرده اند، بايد به اين نكته توجه كنيم كه باغ نه صرفا به اعتبار يك فضاي معمارانه كه به اعتبار پشتوانه پرمعنا و مفهوم خود، اينچنين زندگي و حيات مردمان را در نورديده و حضور خود را جلوه هايي نغز بخشيده است
آخرین ارسال های من :

برهوتشان را آباد می کنیم...باشد تا شهر درونمان آرام گیرد!!
پاسخ
 سپاس شده توسط atria ، haydariyan ، matinHZ ، Brightness ، atelieahjam
#2
سلام و تشکر از مهندس محمودی
این مطلب برای گفتگوی امشب میتونه مفید باشه
گفتگوی امشب:
http://www.iranshahrsaz.com/showthread.p...n=lastpost
آخرین ارسال های من :

پاسخ
 سپاس شده توسط atelieahjam


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  ایرانشهر ایرانی از نگاه دکتر پیران ماراویا 0 1,120 ۱۳۹۱-۱۰-۲۶، ۰۹:۴۰ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  روستایی نیمه ایرانی- نیمه اروپایی ماراویا 0 1,351 ۱۳۹۱-۹-۳۰، ۰۶:۵۰ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  کبوترخانه؛ اعجاز معماری ایرانی ماراویا 0 1,242 ۱۳۹۱-۹-۳۰، ۰۶:۴۶ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  زنان ایرانی معماری بومی را زنده می کنند ماراویا 0 1,150 ۱۳۹۱-۹-۲۹، ۰۸:۱۵ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  لیست پایان نامه های شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی ماراویا 0 1,849 ۱۳۹۱-۹-۱۹، ۱۱:۳۲ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  شهر ایرانی از نگاه دکتر پیران ماراویا 0 1,293 ۱۳۹۱-۹-۱۷، ۱۰:۴۶ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  پاسارگاد یادگار هنر و تمدن ایرانی ماراویا 0 1,133 ۱۳۹۱-۹-۱۶، ۱۱:۲۱ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  باغ فین کاشان FaTyJo0oN 0 2,381 ۱۳۹۰-۱۲-۲۶، ۰۴:۰۷ عصر
آخرین ارسال: FaTyJo0oN
  آشنایی با باغ نارنجستان قوام FaTyJo0oN 0 1,437 ۱۳۹۰-۱۲-۲۶، ۰۱:۴۴ عصر
آخرین ارسال: FaTyJo0oN
  آشنایی با باغ شاهزاده ماهان FaTyJo0oN 0 1,236 ۱۳۹۰-۱۲-۲۶، ۰۱:۴۱ عصر
آخرین ارسال: FaTyJo0oN

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان