صدای تاریخ را در تبریز بشنوید

بسیاری از هموطنان ما از وجود آرامگاه دو كمال در تبریز بی‌اطلاع هستند. ‌كمال‌الدین بهزاد و كمال‌الدین مسعود خجندی؛ تبریز افتخار دارد....

یكی از ویژگی‌های مناطق كوهستانی كشور داشتن آب و هوای سرد در‌ زمستان و معتدل و خنك همراه با وزش بادهای ملایم در تابستان است و آذربایجان شرقی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
شهر تبریز با وجود داشتن جاذبه‌های غنی و طبیعی گردشگری همه ساله در تابستان پذیرای خیل بی‌شماری از دوستداران طبیعت و گردشگران داخلی و خارجی است، چرا گفتیم در تابستان و تعطیلات عید نوروز را قید نكردیم؟ از آنجا كه سرمای زمستان سفیدپوش با بهار و فروردین پیوند خورده و به عبارتی ننه سرما رخت خود را از این شهر بر نبسته است بنابراین بسیاری از گردشگران بازدید از كهن شهر تبریز را به تابستان خنك آن واگذار كنند.‌

می‌دانید چرا این همه از سرمای زمستان و تابستان خنك آذربایجان و تبریز‌گفتیم؟ برای این كه شما را وسوسه كرده و به دیار شمس و شهریار بكشانیم.
اگر با این شرط راهی این شهر می‌شوید كه فرصت شما محدود است و به یك سفر یك یا دو روزه بسنده می‌كنید، پس ما نیز جاذبه‌هایی را كه می‌توانید در عرض این مدت كوتاه به‌آنها بپردازید، معرفی می‌كنیم.

[b]عقابی بر فراز تبریز
سال 1314 هجری شمسی، ارفع‌الملك جلیلی، شهردار وقت تبریز زمانی كه پشت میز مذاكره با مهندسان آلمانی نشست و طرح و نقشه عمارت اولین بلدیه كشور را روی كاغذ آورد شاید فكر نمی‌كرد این عمارت به اصلی‌ترین نماد تبریز بدل می‌شود.
‌این عمارت زیبا كه طراحی آن منحصر به فرد بوده و همچون عقابی در حال پرواز بر فراز تبریز دیده می‌شود در هسته مركزی این شهر قرار دارد و در چهار طبقه شامل (زیرزمین، طبقه همكف، طبقه اول و دوم) بنا شده و بیش از 80 اتاق و ده تالار دارد.‌
برج 30.5 متری عمارت شهرداری تبریز را آلمانی‌ها و ساعت چهار‌ضلعی این عمارت را كه چهار ناقوس دارد و با طنین موزون و ضرباهنگ خاص آن هر یك ساعت گذشت زمان را به یادمان می‌آورد، انگلیسی‌ها ساخته‌اند.‌
هم‌اكنون از آن چهار ناقوس فقط سه ناقوس كار می‌كند و یكی از ناقوس‌ها به خاطر حمله روس‌ها به تبریز سال 1324 با گلوله از كارافتاده است.‌
تالارهای این عمارت به موزه‌های شهر و شهرداری، موزه دوربین‌های قدیمی، موزه فرش‌های نفیس شامل فرش‌های سفارش داده شده توسط شهرداران وقت)، موزه صنعت چاپ، نشر و... تبدیل شده و كاربری فرهنگی دارد.‌ تالارهای این عمارت با زیبایی‌های فوق‌العاده خود چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌كند.

باغ نقش و نگار و شعر
بسیاری از هموطنان ما از وجود آرامگاه دو كمال در تبریز بی‌اطلاع هستند. ‌كمال‌الدین بهزاد و كمال‌الدین مسعود خجندی؛ تبریز افتخار دارد كه اعلام كند میزبان دو كمالی است كه یكی شعر و دیگری نقش و نگار و مینیاتور را به حد اعلای كمال رسانده و ایران اسلامی را شهره آفاق كرده‌اند. ‌كمال‌الدین بهزاد، نقاش، مینیاتوریست و نگارگر چیره‌دست ایرانی قرن دهم هجری، نگارگر مكتب هرات است.
وی در دربار سلطان حسین بایقرا و نزد علیشیر نوایی در هرات تقرب یافت و بعد از استیلای شاه اسماعیل اول صفوی بر ازبكان همراه وی به تبریز آمد و در دوره شاه طهماسب صفوی نیز در تبریز با احترام زیست و در آنجا درگذشت.‌
كمال‌الدین مسعود خجندی، از شعرای معروف قرن هشتم و نهم هجری است كه بعد از تشرف به حج در تبریز سكنی گزید و تحت حمایت سلطان جلایر قرار گرفت.
می‌توان گفت زیباترین شعری كه كمال‌الدین خجندی در وصف تبریز سروده چنین است:
تبریز مرا راحت جان خواهد بود/ پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود
گر سر نكشم آب چرنداب و گجیل/ سرخاب ز چشم من روان خواهد بود

مقبره دو كمال سال 1338 توسط فرهنگ‌دوستان كنجكاو شهر تبریز كشف و بعدها به همت انجمن آثار ملی، مرمت و لوحه یادبود در آن نصب شد.
‌آرامگاه دو كمال شعر و نقش و شعور در میان باغی مشجر و بنایی همراه با هزاران نقش و نگار و خاطره در محله بیلانكوه تبریز قرار دارد.

فیروزه جهان اسلام
حدفاصل چهارراه منصور و میدان ساعت تبریز را كه خوب نگاه كنی می‌بینی گنبدی لاجوردی و فیروزه‌ای چشمانت را به سوی خود می‌خواند، نزدیك‌تر شده و از ورودی بوستان خاقانی وارد می‌شوی انگار این سازه با عظمت برایت آشناست چراكه خودنمایی رنگ‌ها و الوان‌های زیبای آن آرامشی عجیب را مهمان لحظه لحظه خستگی‌هایت می‌كند.
پلك‌هایت را دوباره و چندباره به هم می‌زنی تا شاید زیبایی كاشی‌های معرق و لاجوردی و آبی‌ای را كه در نماسازی آن به درستی به كار رفته را چندباره ببینی. می‌دانی سخن از چیست؟ سخن از مسجد كبود یا همان فیروزه جهان اسلام است.
طبق نوشته موجود در كتیبه سردر آن دستور ساخت این مسجد‌ سال‌870 هجری قمری توسط جان بیگم خاتون، همسر ابوالمظفر جهانشاه، مقتدرترین حكمران سلسله قراقویونلوها صادر شد و دستان هنرمند كاشیكاران و معماران ایرانی در آن زمان اوج هنرنمایی خود را به رخ دنیا كشیدند. ‌
معماران چیره‌دستی كه با سرانگشتان خود روح زندگی را در طاق‌ها، مناره‌ها، گنبد و شبستان این مسجد باعظمت دمیدند و اسلیمی‌های زیبا، ظریف و چشمنواز طاق‌ها و مقرنس‌های آن را برتر از گوهر پدید آوردند و به واقع خاك را به هنر كیمیا كردند.
از مسجد كبود كه بیرون بیایی و خیابان امام خمینی(ره)‌ را چند‌صد‌متری مستقیم به جلو بروی، گوش‌هایت را كه تیز كنی صدای تاریخ را از دالان‌های ارگ تبریز می‌توانی بشنوی، صدای تفنگ و باروت‌هایی كه تن ارگ را از روی حسد، زخم زدند می‌توانی با گوش دل بشنوی.
ارگ 32‌متری ‌تبریز شاهد مقاومت مردمی است كه از فراسوی تاریخ، باعظمت گذر‌كردند و اكنون این بنا با قامت افراشته خود صدای ماندگاری این مردم را سر می‌دهد.‌
مقابل ارگ كه ایستادی به خاطر بسپار این بنا یادگاری است از مجموعه عظیم مدرسه، مسجد و خانقاه تاج‌الدین علیشاه جیلانی كه توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه در دوره ایلخانی و در قرن هشتم هجری ساخته شده است.‌
این بنا در دوران‌های مختلف مورد هجوم و تخریب قرار گرفت و بارها كارایی خود را از مسجد به انبار غله و مهمات تغییر داده است.
در اثر زلزله مهیبی كه تبریز را با خاك یكسان كرد تنها این بنا فرو نریخت و فقط بخش‌هایی از آن آسیب دید و به عنوان نماد مقاومت مردم تبریز، استوار ماند و اینك قبای بازسازی و زیباسازی محوطه اطراف آن توسط میراث فرهنگی آغاز شده است.

شهر شیرینی‌های خوشمزه
به گفته مسئولان اقتصادی، آذربایجان شرقی بعد از استان تهران تنها استانی است كه در صادرات غیرنفتی حرف اول را می‌زند و عمده صادرات شهر و استان ما خشكبار، شیرینی و صنایع‌دستی است.
‌این شهر در دنیا با شیرینی‌های خوشمزه‌اش شناخته شده و بهتر است بدانید قرابیه معروف‌ترین سوغاتی تبریز بوده كه بیشترین حجم صادرات شیرینی این شهر را بر عهده دارد.
بعد از آن نیز انواع شیرینی‌ها ازجمله ریس، نوقا، اهری، رشته خطایی، باقلوای مخصوص، راحت‌الحلقوم و... كام گردشگران را شیرین می‌كند.‌ مگر می‌شود در تابستان گرم راهی تبریز بشوید و باد خنك این شهر مشام جانتان را بنوازد، اما بدون خوردن كوفته تبریزی برگردید؟
فكر نكنید كه زیبایی‌های تبریز به همین موارد ختم می‌شود. اینها را گفتیم كه بگوییم تبریز این همه هست و باز هم این همه نیست.
نوبت بعد كه آمدید می‌گوییم از انواع باغ‌ها و بوستان‌ها (باغ شمس تبریزی، بوستان ائل‌گولی، باغلاباغی، بوستان قائم‌مقام، بوستان آتالار، برج خلعت‌پوشان و بسیاری از دیدنی‌های دیگر.