امتیاز موضوع:
  • 1 رأی - میانگین امتیازات: 2
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
ایرانشهر ایرانی از نگاه دکتر پیران
#1

زمانی که نگاه نگران و اندیشه ی لرزان انسان ایرانی در پی سرکردگی شهر فرنگ ، معطوف پای تا زانو در گل از راه پیشرفت مانده و عامل عقب ماندگی خود شد، دست به گرداندن کلید در قفل معما گونه ای برد و در دروازه ای را گشود و به جبر پای در راهی نهاد، که آن، همانا مداقه در تبار و پیچ در پیچی تاریخ سرزمین و اندیشه خود بود، که در کدامین یک از تنگه های خطیر تاریخ ، به خطا رفته و اینک ، مانده از راه درازی است که فرنگیان پیش تر به سر سلامتی از سر گذرانده اند و او مانده ؟

مطالعه ی تاریخ نه انتخاب که اجباری اساسی است در شناخت و کشف چگونگی پیچ و تاب های تاریخی در انعکاس وضع موجود و واکاوی شعور جمعی در پس نظام باورها و ریشه یابی آن در نیروهای اجتماعی موثر و استنتاج قوانین و تحولات تاریخی این محدوده ی تاریخی معین برای ترسیم اجزای به هم پیوسته ی ساختار تاریخ اجتماعی که به درک ذهن و ناخوآگاه فرهنگی ایرانی می انجامد.

نظریه ی راهبرد و سیاست سرزمینی ایران، که مبانی و مقدمات نظری خود را از دل تاریخ ایران می جوید، ابتدا در واکنشی به دیگر نظریات تبیین کننده ی تاریخ جامعه ی ایران و در نگاهی انتقادی به آنها ساخته و پرداخته شد. و با روش شناسی متاثر از مکتب تاریخ نگاری آنال فرانسه[۱]، در همپوشانی علم و فلسفه و تاریخ و در یک تحلیل سه سطحی، سعی در دست یابی به ابعاد زندگی انسان ایرانی دارد و در ضمن میکوشد از آفت تاریخ نویسی ایرانی که همانا درباری بودن آن است فاصله بگیرد و تصویری مطابق با واقعیت ارائه دهد.، در همپوشانی علم و فلسفه و تاریخ و در یک تحلیل سه سطحی، سعی در دست یابی به ابعاد زندگی انسان ایرانی دارد و در ضمن میکوشد از آفت تاریخ نویسی ایرانی که همانا درباری بودن آن است فاصله بگیرد و تصویری مطابق با واقعیت ارائه دهد.

دکتر پرویز پیران[۲]، بر پایه ی شناخت پیشینه ی شهر در ایران، پژوهشی به نام (شهر شناسی در ایران، تحلیل محتوای ممنابع و متون گذشته ) را آغاز کردند که از دل آنها سه نظریه ی مهم فراهم آمد[۳]:::، بر پایه ی شناخت پیشینه ی شهر در ایران، پژوهشی به نام (شهر شناسی در ایران، تحلیل محتوای ممنابع و متون گذشته ) را آغاز کردند که از دل آنها سه نظریه ی مهم فراهم آمد:

_نظریه راهبرد و سیاست سرزمینی جامعه ی ایران

_ضرورت تاکید بر نظریه ی آبادی به جای شهر در ایران، خاور میانه و دنیای اسلام

_ضرورت تفکیک مقیاس شهری و مقیاس ابنیه ی منفرد و رابطه ی این دو با وجود شهروند، عرصه ی عمومی یا مشاع شهروندی و فقدان آن

چهارچوب نظری تدقیق شده از تحلیل محتوای این سیصد متن تاریخی، در تقابل با دیگر نظریات تحلیل کننده تاریخ ایران- همچون پاتریمونیالیزم، استبداد شرقی، شیوه ی تولید آسیایی، نظریه ی دوره بندی اروپای قاره ای و … – علاوه بر پذیرفتن بعضی از مقدمات نظری آنها ، با در پیش گرفتن نگاهی انتقادی به ابهامات و علامت سوال هایی جواب میدهد که نظریات پیشین از پاسخ بدان ها وامانده و یا در تقابل با دیدگاه های جدید قدرت نوزایی خود در جواب به آنها را از دست داده اند و یا اینکه اساسا در تحلیل خود به خطا رفته اند. « نظریه ی پاتریمونیالیزم ( پدرشاهی) که به نظر من اصلا در مورد ایران موضوعیت ندارد. دوستان و کسانی که این نظریه را برای ایران به کار بستند، توجه نکردند که اساسا پاتریمونیالیزم بر پایه ی دو جریان حقوقی بین آزادان شهروند شکل گرفته … . بحث رابطه ی کفیل و مورد کفالت است. اما در مورد ایران ، درست است که رابطه ی حاکم و محکوم از جهتی شبیه رابطه ی کفالتی است ، اما پایه های حقوقی روم و پروسی در ایران دیده نمیشود.[۴] » وی در مورد شیوه ی تولید آسیایی به مرحوم بهار استناد میکند و استدلال میکند که « در ایران مبنای شکل گیری نظام متمرکز وجود ندارد و جز یکی دو مورد- آن هم در حاشیه – کشاورزی ایران متکی بر دیم بوده است. از طرف دیگر ، متاثر از الگوهای غربی، کشاورزی – در مقابل تجارت – پر اهمیت تر جلوه داده شده است، غافل از آن که تجارت یکی از مهمترین بنیان های زندگی در ایران بوده است.»[۵] » وی در مورد شیوه ی تولید آسیایی به مرحوم بهار استناد میکند و استدلال میکند که « در ایران مبنای شکل گیری نظام متمرکز وجود ندارد و جز یکی دو مورد- آن هم در حاشیه – کشاورزی ایران متکی بر دیم بوده است. از طرف دیگر ، متاثر از الگوهای غربی، کشاورزی – در مقابل تجارت – پر اهمیت تر جلوه داده شده است، غافل از آن که تجارت یکی از مهمترین بنیان های زندگی در ایران بوده است.»

پیران به سه بنیان اساسی در تاریخ ایران اشاره میکند: یک جانشینی، یک جا نانشینی ، موقعیت ژئواستراتژیک فلات ایران.« جامعه ی ایلی که جامعه ای بسیار منسجم و در ستیز با طبیعت در خشک سالی ادواری با نابودی مواجه میشود. چنین جامعه ای با عصبیت ابن خلدونی- یعنی انسجام درونی- و پیروی محض افراد ایل از نظام خانواری با روابط خونی و رهبری ایل، اولین کاری که برای حفظ خود انجام میدهند این است که دائما بر مناطق یک جانشینی حمله میکنند.»[۶]

محدودیت منابع آب در فلات ایران باعث پخشایش جمعیت در فضاهای جغرافیایی شده که باعث پیدایی دهها هزار روستای پراکنده ، کم عده ، ناتوان در نظام معیشتی و … میشود و به این ترتیب مناطق روستایی که به علت پخشایش، قدرت دفاعی خود را از دست داده اند، در تقابل با ایلات در معرض ناامنی و نابودی قرار می گیرند . موقعیت ژئواستراتژیک فلات ایران که پیوند دهنده ی شرق به غرب بوده است و سه شاه راه حیاتی روزگار- تا قبل از کشف آمریکا- از ایران می گذشته نیز عامل عمده ای برای برانگیختن اقوام مهاجم برای بدست گرفتن این منطقه بوده است؛ که در این میان ، حکومت های محلی را وا میداشته تا به زور شمشیر و عواید کمر شکن مالیات، امنیت راه های تجاری را بر قرار سازند… از این رو « عامل ناامنی ، نیروهای تغییر آفرین اجتماعی[۷] را به این موضوع میکشانده است که از تمایل منطقی افراد به گذر از قدرت اقتصادی به کسب قدرت سیاسی ، چشم پوشی کنند. لذا در تحلیل نهایی تجار شهری ترجیح میدهند که استبداد را بپذیرند به شرط آنکه امنیت راه ها برقرار شود و تجارت ادامه داشته باشد…. این سه نیرو [ ایلات، روستا، تجارت] با یک توافق نانوشته ، نظام استبدادی را بازتولید میکنند.»[۸] به این ترتیب این عوامل سه گانه الگوی حاکمیتی را شکل میدهند که در قالب سه مفهوم جذب، تفرقه ی آگاهانه و کاربرد زور به باز تولید نظام استبدادی در طول تاریخ می انجامد. تفرقه ی آگاهانه جمعیتی در گستره ی جغرافیایی، جزب حاکم زورمدار و در نتیجه انتخاب آگاهانه ی زورمند مداری به جای شهروند مداری و همه ی اینها برای تامین امنیت.

به این خاطر است که ذهنیت تاریخی فرد ایرانی مبتنی بر انتخاب آگاهانه ی استبداد برای تامین امنیت در مقابل اقوام بیگانه ، به او هویتی دوگانه می بخشد.« هستی ایرانی شامل دو رویه یا هستی دوپاره و دو گانه ی ایرانی است. یک روی آن عدم تمرکز، پخشایش قدرت ،هرج و مرج، درگیری شدید، نابودی، تجاوز، قتل و غارت، پس رفت، انحطاط شهری، کاهش جمعیت و قطع شدن راه های تجاری و رکود شدید اقتصادی است. و روی دیگر، تمرکز صوری، قدرت مرکزی بر پایه والی گری منطقه ای ولی اسما و رسما وابسته به قدرت مرکزی ، ‌رونق راه های تجاری، افزایش ثروت ملی، بالا رفتن عواید صنایع کارگاهی ، ثبات اما سرکوب اندیشه است.»[۹] به این ترتیب این عوامل سه گانه الگوی حاکمیتی را شکل میدهند که در قالب سه مفهوم جذب، تفرقه ی آگاهانه و کاربرد زور به باز تولید نظام استبدادی در طول تاریخ می انجامد. تفرقه ی آگاهانه جمعیتی در گستره ی جغرافیایی، جزب حاکم زورمدار و در نتیجه انتخاب آگاهانه ی زورمند مداری به جای شهروند مداری و همه ی اینها برای تامین امنیت. به این خاطر است که ذهنیت تاریخی فرد ایرانی مبتنی بر انتخاب آگاهانه ی استبداد برای تامین امنیت در مقابل اقوام بیگانه ، به او هویتی دوگانه می بخشد.« هستی ایرانی شامل دو رویه یا هستی دوپاره و دو گانه ی ایرانی است.

یک روی آن عدم تمرکز، پخشایش قدرت ،هرج و مرج، درگیری شدید، نابودی، تجاوز، قتل و غارت، پس رفت، انحطاط شهری، کاهش جمعیت و قطع شدن راه های تجاری و رکود شدید اقتصادی است. و روی دیگر، تمرکز صوری، قدرت مرکزی بر پایه والی گری منطقه ای ولی اسما و رسما وابسته به قدرت مرکزی ، ‌رونق راه های تجاری، افزایش ثروت ملی، بالا رفتن عواید صنایع کارگاهی ، ثبات اما سرکوب اندیشه است.» به این ترتیب این عوامل سه گانه الگوی حاکمیتی را شکل میدهند که در قالب سه مفهوم جذب، تفرقه ی آگاهانه و کاربرد زور به باز تولید نظام استبدادی در طول تاریخ می انجامد. تفرقه ی آگاهانه جمعیتی در گستره ی جغرافیایی، جزب حاکم زورمدار و در نتیجه انتخاب آگاهانه ی زورمند مداری به جای شهروند مداری و همه ی اینها برای تامین امنیت. به این خاطر است که ذهنیت تاریخی فرد ایرانی مبتنی بر انتخاب آگاهانه ی استبداد برای تامین امنیت در مقابل اقوام بیگانه ، به او هویتی دوگانه می بخشد.« هستی ایرانی شامل دو رویه یا هستی دوپاره و دو گانه ی ایرانی است. یک روی آن عدم تمرکز، پخشایش قدرت ،هرج و مرج، درگیری شدید، نابودی، تجاوز، قتل و غارت، پس رفت، انحطاط شهری، کاهش جمعیت و قطع شدن راه های تجاری و رکود شدید اقتصادی است. و روی دیگر، تمرکز صوری، قدرت مرکزی بر پایه والی گری منطقه ای ولی اسما و رسما وابسته به قدرت مرکزی ، ‌رونق راه های تجاری، افزایش ثروت ملی، بالا رفتن عواید صنایع کارگاهی ، ثبات اما سرکوب اندیشه است.» را به این موضوع میکشانده است که از تمایل منطقی افراد به گذر از قدرت اقتصادی به کسب قدرت سیاسی ، چشم پوشی کنند.

لذا در تحلیل نهایی تجار شهری ترجیح میدهند که استبداد را بپذیرند به شرط آنکه امنیت راه ها برقرار شود و تجارت ادامه داشته باشد…. این سه نیرو [ ایلات، روستا، تجارت] با یک توافق نانوشته ، نظام استبدادی را بازتولید میکنند.» به این ترتیب این عوامل سه گانه الگوی حاکمیتی را شکل میدهند که در قالب سه مفهوم جذب، تفرقه ی آگاهانه و کاربرد زور به باز تولید نظام استبدادی در طول تاریخ می انجامد. تفرقه ی آگاهانه جمعیتی در گستره ی جغرافیایی، جزب حاکم زورمدار و در نتیجه انتخاب آگاهانه ی زورمند مداری به جای شهروند مداری و همه ی اینها برای تامین امنیت. به این خاطر است که ذهنیت تاریخی فرد ایرانی مبتنی بر انتخاب آگاهانه ی استبداد برای تامین امنیت در مقابل اقوام بیگانه ، به او هویتی دوگانه می بخشد.« هستی ایرانی شامل دو رویه یا هستی دوپاره و دو گانه ی ایرانی است. یک روی آن عدم تمرکز، پخشایش قدرت ،هرج و مرج، درگیری شدید، نابودی، تجاوز، قتل و غارت، پس رفت، انحطاط شهری، کاهش جمعیت و قطع شدن راه های تجاری و رکود شدید اقتصادی است. و روی دیگر، تمرکز صوری، قدرت مرکزی بر پایه والی گری منطقه ای ولی اسما و رسما وابسته به قدرت مرکزی ، ‌رونق راه های تجاری، افزایش ثروت ملی، بالا رفتن عواید صنایع کارگاهی ، ثبات اما سرکوب اندیشه است.»

آخرین ارسال های من :

برهوتشان را آباد می کنیم...باشد تا شهر درونمان آرام گیرد!!
پاسخ


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  باغ ایرانی، بهشتی زمینی ماراویا 1 3,335 ۱۳۹۳-۲-۱۰، ۰۶:۳۱ عصر
آخرین ارسال: alireza
  دانلود فیلم از شهیاد تا آزادی – مهندس حسین امانت Avril256 0 2,273 ۱۳۹۲-۱۰-۲۱، ۰۳:۴۵ صبح
آخرین ارسال: Avril256
  امان از تهی بودن رشته های معماری و شهرسازی در ایران و متخصصان! تهی تر از آن ماراویا 15 5,060 ۱۳۹۲-۵-۳، ۰۷:۱۱ عصر
آخرین ارسال: dementor
  خبرهای خوش نیکزاد از مسکن ویژه ماراویا 0 1,027 ۱۳۹۱-۱۱-۲۲، ۱۲:۵۲ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  مقاله" آسیب شناسی بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهري از دیدگاه فرهنگی- اجتماعی ماراویا 0 2,162 ۱۳۹۱-۱۱-۱۸، ۰۲:۴۵ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
Video خلاصه کتاب جامعه شناسی شهری دکتر رسول ربانی amirzareib 0 4,042 ۱۳۹۱-۱۰-۲۷، ۰۴:۱۹ عصر
آخرین ارسال: amirzareib
  از ميدان هاي كهن تا فلكه هاي امروزي ماراویا 0 1,190 ۱۳۹۱-۱۰-۲۷، ۰۳:۵۶ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  بررسي و تحليل عوامل موثر در تجلي شهر امن از ديدگاه اسلام ماراویا 0 1,137 ۱۳۹۱-۱۰-۲۶، ۰۹:۵۰ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  مقدمه ای بر مفهوم توسعه شهری پایدار و نقش برنامه ریزی شهری - دکتر لقایی ماراویا 2 2,341 ۱۳۹۱-۱۰-۲۴، ۰۶:۱۱ عصر
آخرین ارسال: ماراویا
  تحلیل پیامد های ناشی از تنوع منطقه بندی درون شهری ماراویا 0 1,318 ۱۳۹۱-۱۰-۲۴، ۰۲:۵۰ عصر
آخرین ارسال: ماراویا

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان