حومه ها نمایانگر شکلی فیزیکی از زیست گاه های هستند که نه شهری است و نه روستایی، بلکه چیزی بین این دو است. حوزه مطالعات شهری همواره مشکلی در تعریف واژه “شهری” داشته است. این روزها مفهوم “حومه” مشکل سازتر نیز شده است. در واقع اداره آمار ایالات متحده اصلا به طور رسمی از واژه “حومه” استفاده نمی کند. در عوض ناحیه هایی که بیرون از شهرهای بزرگ قرار گرفته اند به همراه این شهرها به عنوان “نواحی آماری کلان شهری” یا MSA تعریف می شوند. این درک رایج وجود دارد که حومه، ناحیه ای مسکونی بیرون از مرکز یک شهر بزرگ است که تراکم جمعیت آن از شهر کمتر و از ناحیه روستایی مجاور آن بیشتر است. مفاهیم اولیه، این مکان را به عنوان مناطق وابسته به شهر می نگریست و حالا این یک استدلال اشتباه است، همان طور که این باور وجود دارد که این نواحی تنها در سلطه واحدهای مسکونی است. از نظر تاریخی برای نمونه برخی حومه ها به عنوان مشتقی از شهر حیات خود را آغاز کردند، اما سپس جذب رشد شهری شدند. هارلم و بروکلین در نیویورک، اولدیروینگ پارک در شیکاگو و کانتری کلاب پلازا در کانزاس سیتی نمونه هایی از این دست هستند (گیل فویل، ۱۹۹۸).اکنون اگر درک کنیم شکل فضای زیست گاهی فوق همان ناحیه کلان شهری چند مرکزی است، می توانیم دریابیم این نواحی که معمولا حومه خوانده می شوند، درواقع کاملا متنوع، چندکارکردی و به گونه های مختلف با شهرها در ارتباط هستند. بسیاری از کمپانی های محدود و با تکنولوژی بالا ترجیح می دهند در نواحی مجاور اما بیرون از مرکز شهر ساکن شوند. مرحله تولید در حومه ها انجام می شود. از این رو اغلب خرده فروشی ها در نواحی حوزه مترو نیز در آن ها صورت می گیرد. به این ترتیب در سراسر ایالات متحده، استادیوم های ورزشی و مجموعه های تفریحی اغلب در مناطق حومه ای قرار دارند. زمانی که جمعیتی گوناگون و عظیم به این مجموعه افزوده می شود، این نکته روشن تر می شود که نواحی فوق بیشتر گونه ای کم تراکم تر از آرایش چند کارکردی فعالیت هایی هستند که خود شهرهای پیشرفته را نیز در خود می گیرند. در واقع تا سال های دهه ۱۹۸۰بیش از ۲۰ شهرستان در ایالات متحده با جمعیت ونیروی کار فراوان و نیمرخی چند کارکردی وجود داشت که می توانست به عنوان “کاملا شهری شده” مشخص شود حتی اگر دارای یک شهر بزرگ مفرد نبود (گوتدینر و کپهارت، ۱۹۹۱).
در تاریخ قدیم آمریکا به دلیل وجود بازار آزاد زمین و فضای فراوان، مردم علاقه ای وافر به زندگی بیرون از شهر در ساختمان های شخصی در قطعات بزرگ و نیز تحمل یک روز بلند کاری از خود نشان می دادند. به این ترتیب حومه های ایالات متحده به دلیل استقلال سیاسی شان متمایز بودند. حومه های حقوقی در مقایسه با اروپا، مهاجرت ها به سمت حکومت کلان شهری را خنثی کردند. حومه ها از بروکلین، ماساچوست و اوانستون و ایلی نویز گرفته تا بورلی هیلز و کالیفرنیا در برابر پیوست جنگیدند و شهرداری هایی برای خود تشکیل دادند (گیل فویل، ۱۹۹۸). این قدرت سیاسی به پیدایش کلان شهر چندمرکزی بخش بخش شده ای انجامید که ما امروز آن را در دست داریم.
بر اساس اظهارات فیشمن و فاولر (۲۰۰۳)، یکی از راه هایی که حومه سازی توسط آن به گونه ای قابل ملاحظه با روند تشکیل شهر تفاوت حاصل کرد، طبیعت اساسا انحصاری آن بود. در ایالات متحده دهه های متمادی، توسعه های انبوه مسکونی در بیرون از شهرها با غلبه سفیدها صورت می گرفت. حتی با وجود گوناگونی بیشتر امروز، در نواحی حومه ای نسبت سفیدها بیشتر بوده و این نواحی نسبت به نواحی داخلی شهر مرفه ترند. آن ها همچنین اکثریت جمعیت ایالات متحده را نیز در خود نگه داشته اند. بنا به گزارش اداره آمار ایالات متحده در سال ۱۹۹۸، ۵۱% کل جمعیت در حومه و ۲۹% در نواحی داخلی شهرها ساکن بودند. در سراسر این کشور به موازات حومه سازی، داخل شهرها تا ۵۰% جمعیت خود را از دست داد. مکان هایی مانند بالتیمور، فیلادلفیا، شیکاگو، بوستون، دیترویت، سنت لوییس، بوفالو و کلولند نسبت به نواحی پیرامون خود جمعیت کمتری دارند. در میان اندک شهرهایی که از آغاز دوران حومه سازی در سال های دهه ۱۹۵۰ رشد کردند، می توان دالاس، هوستون، فونیکس و سن دیه گو را نام برد، اما آن ها رشد فوق العاده ای داشتند زیرا توانایی ضمیمه کردن خطه های دورافتاده را داشتند. در سایر نواحی کشور، شهرهای سنتی بدون چنین قدرتی با انتقال جمعیت به نواحی مجاور در آرایش ناحیه ای منکوب شدند.
علاوه بر حذف نژادی و طبقاتی، نواحی وسیع رشد حومه ای درجامعه ما نتیجه برنامه های حکومتی هستند که با ارتقای آرزوی خانواده ها برای مالکیت خانه شخصی، از این الگوها حمایت کرده اند. به خصوص آگاهی از دو برنامه برای درک این نکته بسیار مهم است که چگونه حومه سازی به یک دگرگونی به شدت محبوب و گسترده در امر استفاده از زمین در ایالات متحده تبدیل شد- یارانه های مالیات برای مالکان خانه ها که در سال های دهه ۱۹۳۰ به تصویب رسید تا دوران رکود صنعت خانه سازی را پایان دهد و نیز تصویب نامه سیستم دفاع ملی از بزرگراه ها که در دهه۱۹۵۰ به ایجاد ابزاری انجامید که از طریق آن شبکه پیچیده بزرگراه های بین ایالتی در تمام کشور ساخته شد. هر دو سیاست فوق علنا در جهت ایجاد توسعه حومه های انبوه بیرون از مراکز شهری عمل کردند و مسوول پیدایش رشد ناحیه ای هستند. برای مشاهده بحثی گسترده تر درباره این نیروها به مدخل ناحیه کلان شهری چندمرکزی نگاه کنید.
در مدخل های دیگر – شهرسازی نوین، پراکندگی، شهری سازی پایدار- انتقادات از زندگی حومه ای مورد بحث قرار گرفته است. در میان نخستین کسانی که به این الگوی رشد اعتراض داشتند، لوییس مامفورد بود. مامفورد اغلب بر مزیت های برتر توسعه خوشه ای به شیوه ابنزر هوارد تاکید می کرد. با اینهمه انتقاد فوق فی ذاته کمتر آن طور که پنداشته می شود به طور مستقیم حومه سازی را هدف می گرفت و بیشتر متوجه الگوی پراکندگی بود. از زمان مامفورد، زنگی حومه ای اغلب توسط منتقدانی با پایه شهری مورد بهتان قرار گرفته است. اما حمله های مداوم آنان نه جلوی سرعت حومه سازی را گرفته و نه رهبران حکومتی را متقاعد ساخته که شق حومه ای اشتباه بوده است. در عوض، جامعه ما در شکاف میان یک گروه نسبتا کوچک از معماران، طراحان و شهرسازانی که به حمله به توسعه حومه ای ادامه داده اند و نیز اکثریت گسترده ای که برای زندگی به آنجا رفته اند، گرفتار شده است.
برای حصول اطمینان، اگوی پراکندگی، مشکلات بسیاری را ارائه می کند که جامعه ما باید با آن ها روبرو شود. با اینهمه در انتقادات از گسترش، اغلب اثری از آن ها نیست، زیرا این انتقادات با حمله ها به خود شیوه زندگی حومه ای آمیخته است. برای مشاهده یک نمونه به مدخل شهرسازی نوین نگاه کنید. با این وجود از چشم انداز اروپایی، برخی نویسندگان با اشاره به این واقعیت که اقتصاد اطلاعاتی و فناوری بالا که مزیت نسبی جهانی خود را برای ایالات متحده مهیا می سازد، همواره در حومه قرار گرفته و نه در مکان های داخل شهری، انتقادات فوق را مورد پرسش قرار داده اند.
برای نمونه بر اساس اخبار مجله اکونومیست (۲۰۰۰):
“فیلم امریکن بیوتی نگاهی به حومه ها می اندازد، که گردابی از دلتنگی و بیگانگی هستند- آنچه دست کم از زمان جان چیور جزء اصلی تحقیر هنری بوده است. این نگاه احتمالا هرگز چندان دقیق نبوده است. اما تا زمانی که حومه به هر گونه غیرعادی تغییر کند، از دقت آن کاسته نیز می شود. اگر شکوه ها درباره حومه به باقی ماندن به همین صورت محکومند، خود حومه ها ورای به رسمیت شناخته شدن پیوسته درحال تغییرند.
روشن ترین تغییر آن ها اینست که حومه ها دکان آهنگری تقریبا هرچیزی است که در اقتصاد آمریکا نو و بدیع است. سایت های مایکروسافت در حومه سیاتل؛ دره سیلیکون که به مرکز گسترش نه چندان تحریک کننده خانه های ییلاقی ساده (اما گران) و مراکز خرید جیب خالی کن تبدیل شده است. اقتصاد نوین و حومه های جدید در واقع هویت واحدی هستند.”
مقاله فوق تا آنجا پیش می رود که در موافقت با رویکرد اجتماعی- فضایی می گوید، اقتصاد کنونی اطلاعات و با محوریت فناوری های بالا به بقای توسعه ناحیه ای چندمرکزی کمک می کنند، بسیار شبیه به شیوه ای که نظام تولید سرمایه داری در قرن ۱۸به ایجاد شهرک های صنعتی انجامید. همان طور که در مقاله فوق اشاره شده، گوناگونی فزاینده نواحی خارج از مراکز شهری در رابطه با دو عامل طبقه اجتماعی و نژاد این شیوه را تشکیل می دهد:
“به این ترتیب همواره از یکپارچگی و بورژوازی حومه ها کاسته می شود. حومه ها می توانند مملو از کارگران یا فرالیبرال ها باشند. با اینهمه به گونه ای فزاینده، برخی از آن ها درون خود به صورت کیکی کوچک هستند. هیچ حومه ای کاملا تحت محاصره سفیدهایی نیست که سفسطه بازان کلان شهری تصور می کنند. آتلانتا، شیکاگو و واشنگتن دی سی همگی دارای حومه های سیاه پوست رونق یافته هستند. در کالیفرنیای جنوبی، چایناتاون ها و لیتل سیگون های جدید بیشتر در حومه ها قرار دارند تا در پایین شهر. بسیاری از مکان هایی با قومیت گوناگون در ایالات متحده اکنون در حومه ها قرار دارند.”
به نظر می رسد برایند کلیدی که با سلطه حومه سازی رشد کرده، آن طور که شهرسازان نوین استدلال می کنند، دوری جستن از حومه ها نیست، بلکه اندیشیدن تدبیری برای جنبه های منفی آن ها به خصوص گسترش بی پرواست. به این دلیل جنبش های سیاسی مانند “شهرسازی پایدار” و دیگر رویکردهای کل گرا اهمیت پیدا می کنند (به مدخل صفحه ۱۵۸ نگاه کنید). در واقع هم نواحی شهری و هم حومه ها، مکان هایی برای جنبش های مهم اجتماعی هستند که تلاش می کنند برامدهای کلیدی زندگی روزمره جامعه ما را هدف بگیرند. برای مشاهده بحثی گسترده تر به مدخل های جنبش های اجتماعی شهری و حومه ای؛ پراکندگی نگاه کنید.
سرانجام، این یک اشتباه است که به نواحی گسترده حومه ای کشورهایی مانند ایالات متحده به مثابه مکان هایی خالی از مشکلات اجتماعی نگریست. موضوع گسترش و نتایج منفی آن پیشتر مطرح شد. نواحی حومه ای فاقد فضای عمومی و بیش از اندازه به اتومبیل وابسته هستند. آن ها در زمینه مزایایی که تراکم بالاتر و توسعه خوشه ای می تواند مهیا سازد، شکست خورده اند (به مدخل گسترش بی قاعده نگاه کنید).
منابع
Fichman, M. and E.P. Fowler 2003. ‘The Science and Politics of Sprawl: From Suburbia
to Creative Citybuilding’ Unpublished paper, York University.
Gilfoyle,T. 1998, ‘White Cities, Linguistic Turns and Disneylands: The New Paradigms
of Urban History’ Reviews in American History, 26: 175–۲۰۴٫
Gottdiener, M. and G. Kephart 1990. ‘The Multi-Nucleated Metropolitan Region: A
Comparative Analysis’ In R. Kling, S. Olin and M. Poster (eds) Post Suburban
California. Berkeley, CA: University of California Press.
The Economist, 24 March 2000.
توضیحات تکمیلی :
مارک گوتدینر، لسلی باد ترجمه ی شایسته مدنی
نقل از سایت ساینار
در تاریخ قدیم آمریکا به دلیل وجود بازار آزاد زمین و فضای فراوان، مردم علاقه ای وافر به زندگی بیرون از شهر در ساختمان های شخصی در قطعات بزرگ و نیز تحمل یک روز بلند کاری از خود نشان می دادند. به این ترتیب حومه های ایالات متحده به دلیل استقلال سیاسی شان متمایز بودند. حومه های حقوقی در مقایسه با اروپا، مهاجرت ها به سمت حکومت کلان شهری را خنثی کردند. حومه ها از بروکلین، ماساچوست و اوانستون و ایلی نویز گرفته تا بورلی هیلز و کالیفرنیا در برابر پیوست جنگیدند و شهرداری هایی برای خود تشکیل دادند (گیل فویل، ۱۹۹۸). این قدرت سیاسی به پیدایش کلان شهر چندمرکزی بخش بخش شده ای انجامید که ما امروز آن را در دست داریم.
بر اساس اظهارات فیشمن و فاولر (۲۰۰۳)، یکی از راه هایی که حومه سازی توسط آن به گونه ای قابل ملاحظه با روند تشکیل شهر تفاوت حاصل کرد، طبیعت اساسا انحصاری آن بود. در ایالات متحده دهه های متمادی، توسعه های انبوه مسکونی در بیرون از شهرها با غلبه سفیدها صورت می گرفت. حتی با وجود گوناگونی بیشتر امروز، در نواحی حومه ای نسبت سفیدها بیشتر بوده و این نواحی نسبت به نواحی داخلی شهر مرفه ترند. آن ها همچنین اکثریت جمعیت ایالات متحده را نیز در خود نگه داشته اند. بنا به گزارش اداره آمار ایالات متحده در سال ۱۹۹۸، ۵۱% کل جمعیت در حومه و ۲۹% در نواحی داخلی شهرها ساکن بودند. در سراسر این کشور به موازات حومه سازی، داخل شهرها تا ۵۰% جمعیت خود را از دست داد. مکان هایی مانند بالتیمور، فیلادلفیا، شیکاگو، بوستون، دیترویت، سنت لوییس، بوفالو و کلولند نسبت به نواحی پیرامون خود جمعیت کمتری دارند. در میان اندک شهرهایی که از آغاز دوران حومه سازی در سال های دهه ۱۹۵۰ رشد کردند، می توان دالاس، هوستون، فونیکس و سن دیه گو را نام برد، اما آن ها رشد فوق العاده ای داشتند زیرا توانایی ضمیمه کردن خطه های دورافتاده را داشتند. در سایر نواحی کشور، شهرهای سنتی بدون چنین قدرتی با انتقال جمعیت به نواحی مجاور در آرایش ناحیه ای منکوب شدند.
علاوه بر حذف نژادی و طبقاتی، نواحی وسیع رشد حومه ای درجامعه ما نتیجه برنامه های حکومتی هستند که با ارتقای آرزوی خانواده ها برای مالکیت خانه شخصی، از این الگوها حمایت کرده اند. به خصوص آگاهی از دو برنامه برای درک این نکته بسیار مهم است که چگونه حومه سازی به یک دگرگونی به شدت محبوب و گسترده در امر استفاده از زمین در ایالات متحده تبدیل شد- یارانه های مالیات برای مالکان خانه ها که در سال های دهه ۱۹۳۰ به تصویب رسید تا دوران رکود صنعت خانه سازی را پایان دهد و نیز تصویب نامه سیستم دفاع ملی از بزرگراه ها که در دهه۱۹۵۰ به ایجاد ابزاری انجامید که از طریق آن شبکه پیچیده بزرگراه های بین ایالتی در تمام کشور ساخته شد. هر دو سیاست فوق علنا در جهت ایجاد توسعه حومه های انبوه بیرون از مراکز شهری عمل کردند و مسوول پیدایش رشد ناحیه ای هستند. برای مشاهده بحثی گسترده تر درباره این نیروها به مدخل ناحیه کلان شهری چندمرکزی نگاه کنید.
در مدخل های دیگر – شهرسازی نوین، پراکندگی، شهری سازی پایدار- انتقادات از زندگی حومه ای مورد بحث قرار گرفته است. در میان نخستین کسانی که به این الگوی رشد اعتراض داشتند، لوییس مامفورد بود. مامفورد اغلب بر مزیت های برتر توسعه خوشه ای به شیوه ابنزر هوارد تاکید می کرد. با اینهمه انتقاد فوق فی ذاته کمتر آن طور که پنداشته می شود به طور مستقیم حومه سازی را هدف می گرفت و بیشتر متوجه الگوی پراکندگی بود. از زمان مامفورد، زنگی حومه ای اغلب توسط منتقدانی با پایه شهری مورد بهتان قرار گرفته است. اما حمله های مداوم آنان نه جلوی سرعت حومه سازی را گرفته و نه رهبران حکومتی را متقاعد ساخته که شق حومه ای اشتباه بوده است. در عوض، جامعه ما در شکاف میان یک گروه نسبتا کوچک از معماران، طراحان و شهرسازانی که به حمله به توسعه حومه ای ادامه داده اند و نیز اکثریت گسترده ای که برای زندگی به آنجا رفته اند، گرفتار شده است.
برای حصول اطمینان، اگوی پراکندگی، مشکلات بسیاری را ارائه می کند که جامعه ما باید با آن ها روبرو شود. با اینهمه در انتقادات از گسترش، اغلب اثری از آن ها نیست، زیرا این انتقادات با حمله ها به خود شیوه زندگی حومه ای آمیخته است. برای مشاهده یک نمونه به مدخل شهرسازی نوین نگاه کنید. با این وجود از چشم انداز اروپایی، برخی نویسندگان با اشاره به این واقعیت که اقتصاد اطلاعاتی و فناوری بالا که مزیت نسبی جهانی خود را برای ایالات متحده مهیا می سازد، همواره در حومه قرار گرفته و نه در مکان های داخل شهری، انتقادات فوق را مورد پرسش قرار داده اند.
برای نمونه بر اساس اخبار مجله اکونومیست (۲۰۰۰):
“فیلم امریکن بیوتی نگاهی به حومه ها می اندازد، که گردابی از دلتنگی و بیگانگی هستند- آنچه دست کم از زمان جان چیور جزء اصلی تحقیر هنری بوده است. این نگاه احتمالا هرگز چندان دقیق نبوده است. اما تا زمانی که حومه به هر گونه غیرعادی تغییر کند، از دقت آن کاسته نیز می شود. اگر شکوه ها درباره حومه به باقی ماندن به همین صورت محکومند، خود حومه ها ورای به رسمیت شناخته شدن پیوسته درحال تغییرند.
روشن ترین تغییر آن ها اینست که حومه ها دکان آهنگری تقریبا هرچیزی است که در اقتصاد آمریکا نو و بدیع است. سایت های مایکروسافت در حومه سیاتل؛ دره سیلیکون که به مرکز گسترش نه چندان تحریک کننده خانه های ییلاقی ساده (اما گران) و مراکز خرید جیب خالی کن تبدیل شده است. اقتصاد نوین و حومه های جدید در واقع هویت واحدی هستند.”
مقاله فوق تا آنجا پیش می رود که در موافقت با رویکرد اجتماعی- فضایی می گوید، اقتصاد کنونی اطلاعات و با محوریت فناوری های بالا به بقای توسعه ناحیه ای چندمرکزی کمک می کنند، بسیار شبیه به شیوه ای که نظام تولید سرمایه داری در قرن ۱۸به ایجاد شهرک های صنعتی انجامید. همان طور که در مقاله فوق اشاره شده، گوناگونی فزاینده نواحی خارج از مراکز شهری در رابطه با دو عامل طبقه اجتماعی و نژاد این شیوه را تشکیل می دهد:
“به این ترتیب همواره از یکپارچگی و بورژوازی حومه ها کاسته می شود. حومه ها می توانند مملو از کارگران یا فرالیبرال ها باشند. با اینهمه به گونه ای فزاینده، برخی از آن ها درون خود به صورت کیکی کوچک هستند. هیچ حومه ای کاملا تحت محاصره سفیدهایی نیست که سفسطه بازان کلان شهری تصور می کنند. آتلانتا، شیکاگو و واشنگتن دی سی همگی دارای حومه های سیاه پوست رونق یافته هستند. در کالیفرنیای جنوبی، چایناتاون ها و لیتل سیگون های جدید بیشتر در حومه ها قرار دارند تا در پایین شهر. بسیاری از مکان هایی با قومیت گوناگون در ایالات متحده اکنون در حومه ها قرار دارند.”
به نظر می رسد برایند کلیدی که با سلطه حومه سازی رشد کرده، آن طور که شهرسازان نوین استدلال می کنند، دوری جستن از حومه ها نیست، بلکه اندیشیدن تدبیری برای جنبه های منفی آن ها به خصوص گسترش بی پرواست. به این دلیل جنبش های سیاسی مانند “شهرسازی پایدار” و دیگر رویکردهای کل گرا اهمیت پیدا می کنند (به مدخل صفحه ۱۵۸ نگاه کنید). در واقع هم نواحی شهری و هم حومه ها، مکان هایی برای جنبش های مهم اجتماعی هستند که تلاش می کنند برامدهای کلیدی زندگی روزمره جامعه ما را هدف بگیرند. برای مشاهده بحثی گسترده تر به مدخل های جنبش های اجتماعی شهری و حومه ای؛ پراکندگی نگاه کنید.
سرانجام، این یک اشتباه است که به نواحی گسترده حومه ای کشورهایی مانند ایالات متحده به مثابه مکان هایی خالی از مشکلات اجتماعی نگریست. موضوع گسترش و نتایج منفی آن پیشتر مطرح شد. نواحی حومه ای فاقد فضای عمومی و بیش از اندازه به اتومبیل وابسته هستند. آن ها در زمینه مزایایی که تراکم بالاتر و توسعه خوشه ای می تواند مهیا سازد، شکست خورده اند (به مدخل گسترش بی قاعده نگاه کنید).
منابع
Fichman, M. and E.P. Fowler 2003. ‘The Science and Politics of Sprawl: From Suburbia
to Creative Citybuilding’ Unpublished paper, York University.
Gilfoyle,T. 1998, ‘White Cities, Linguistic Turns and Disneylands: The New Paradigms
of Urban History’ Reviews in American History, 26: 175–۲۰۴٫
Gottdiener, M. and G. Kephart 1990. ‘The Multi-Nucleated Metropolitan Region: A
Comparative Analysis’ In R. Kling, S. Olin and M. Poster (eds) Post Suburban
California. Berkeley, CA: University of California Press.
The Economist, 24 March 2000.
توضیحات تکمیلی :
مارک گوتدینر، لسلی باد ترجمه ی شایسته مدنی
نقل از سایت ساینار
If you don't like where you are,change it! you're not a tree
Jim Rohon
Jim Rohon
