امتیاز موضوع:
  • 91 رأی - میانگین امتیازات: 2.7
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
همه چیز درباره ی ابیانه
#1
ابیانه، ماسوله، کندوان و میمند چهار روستای تاریخی و استثنایی ایرانند که به دلیل معماری جالب توجه، مناظر زیبا و قدمت تاریخی از مجموعه های قابل بررسی هستند.

روستای ابیانه در 40 کیلومتری شمال غربی نطنز و 70 کیلومتری جنوب کاشان در استان اصفهان و در دامنه کوه کرکس واقع شده است.

این ناحیه از یک ردیف چینه که سن آنها از پرکامبرین زیرین تا دوران چهارم است تشکیل یافته است که همراه با تشکیلات آتشفشانی می باشد.خاک این منطقه دارای آهن (هماتیت) است و رنگ سرخ آن ناشی از همین مسئله است .مزیت این خاک مقاومت در مقابل نفوذ باران است.

روستای تاریخی ابیانه به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد معماری و بافت ارزشمند و کهن آن در تاریخ 30/5/1354 در فهرست آثار ملی کشور با شمارة 1089 به ثبت رسیده است.

از نیمه دوم سال 1381 این روستا در فهرست پایگاه های سازمان میراث فرهنگی و پروژههای ملی کشور مطرح شد و به عنوان پایگاهی مستقل با مدیریت و تیم کارشناسی و تخصصی آغاز به کار کرد.

مسیر راه

در فاصله 50 کیلومتری جاده کاشان- نطنز در نزدیکی پل هنجن جاده ای فرعی به سمت غرب جدا شده و پس از گذشتن از چهار روستای یارند - کمجان - برز و طره به دره ابیانه وارد میشود.

فاصله این راه روستایی آسفالته، از روستای هنجن تا دروازه بالای ابیانه 22 کیلومتر است.

پیش از ابیانه در جاده منتهی به آن آثار و مناظر بدیع بسیار وجود دارد و نمونهاش قلعهای است که در روستای هنجن قرار دارد. در بدو ورود به ابیانه و از آخرین پیچی که جاده دارد به ناگهان رنگ خاک عوض میشود و کبودیاش چشم را خیره میکند.

شاید همین سرخی طبیعی که از عجایب طبیعت این منطقه است اصلیترین عامل جذابیت ابیانه باشد. راه اصلی ارتباطی درسمت شرقی روستا و در امتداد روستاهای پنجگانه به سمت شرق کشیده شده است . از سمت غرب نیز راه ماشین رو خاكی ، ابیانه را در امتداد جاده مزرعه تجره ، مراوند به مزارع اطراف و منطقه جوشقان قالی ، میمه و اصفهان مربوط میكند كه این راه قبلاً راه اصلی و ارتباطی معاملاتی بوده است اما در حال حاضر بیشتر به خاطر وجود شیلات مورد توجه است.

از آنجا که در دامنههای شیبدار ابیانه فضای کافی برای ساختن خانههای مورد نیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپههای یک کیلومتری روستا، در کنار جاده و نرسیده به ابیانه ایجاد كند.

این غارها که در دل تپهها حفر شدهاند و از بیرون تنها درهای کوتاه و محقر آن نمودار است برای نگهداری دامها و نیز آذوقه زمستانی و اشیای غیرضروری مورد استفاده قرار میگیرد.


آب و هوا

آب و هوای ابیانه معتدل کوهستانی است. طولانی ترین فصل آن زمستان است و تابستانهای معتدل دارد. متوسط دمای سالیانه 22 درجه و متوسط بارندگی 214 میلی متر در فصل زمستان است .متوسط رطوبت سالیانه آن 45 درصد است.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی مشخص این منطقه گون است، در این منطقه گز و خارشتر هم دیده میشود. گاوزبان و ختمی و در ارتفاعات زرشک هم وجود دارند.

وجه تسمیه

گاهی در ذهن بعضیها به صورت (آب یا نه=آب هست یا نه؟)بیان شده که البته توجیه درستی نیست و برای ریشه یابی نام ده باید به گویش خود مردم رجوع کرد. مردم روستا ابیانه را ویونه =ویانه و خود را ویانه ای=ابیانه ای یا ویونج مینامند و میگویند کلمه همان بید بن و واژه ویانه از بیدانه و بیدستانه است که در فارسی به صورت ابیانه و بیانه تحریف شده است.

تقسیمات

شکل کلی روستا تابع وسعت و کف دره می باشد که حلزونی شکل است .از نظر فیزیکی می توان آن را به 3 قسمت متمایز تقسیم کرد:



خصوصیت مشترک این سه قسمت محدودیت آنها است، زیرا تا حد امکان گسترش یافته و به دامنه کوههای اطراف میرسند. 1.محل سکونت 2.باغستان 3.دشت

در موارد متعدد دیده میشود که برای گسترش زمین زراعتی یا باغ و حتی قبر کوهها را شکافته اند.کوچهها کج و معوج و از نظر سطح متفاوتند. کوچه مربوط به خانه های بالاتر گاهی به سقف خانه های پایین تر منتهی می شود، زیرا کوچه های شمالی جنوبی تابع شیب کوه و سرازیرند و اکثرا با عرض ا تا 2 متری دیده میشوند.

کوچههای غربی، شرقی از عرض بیشتر و سطح هموارتر برخوردارند، بر روی تعدادی از آنها سقف زده اند و اطاق ساخته اند، به این کوچه های مسقف سُبا ت یا سابات (sobat )میگویند. گاهی نیز چون دالانی به چند خانه منتهی میشوند.

محله سکونت به 3 منطقه تقسیم می شود:



موقعیت و استقرار بافت روستا بشکل خطی است و در امتداد نهر منشعب از چشمه می باشد. باغات و کشتزارها در جنوب نهر جای دارند که با استفاده از شیب زمین، براحتی میتوانستند از آبهای سطحی بهرهمند شوند.
1.محله هِرده در بخش شرقی روستا
2.محله پَل در قسمت شمالی نهر(بالا ده)
3.محله یُسمان در قسمت جنوبی نهر


در گذشته محل هرده و یسمان شامل اکثر تأسیسات و اماکن عمومی ده بوده است اما آنچه جدیدا ساخته شده در محل پل قرار دارد، مانند شرکت تعاونی، درمانگاه، مدارس، قبرستان و ....به طور کلی ده به سمت شمال غرب و غرب در حال گسترش است.

دو قلعه به نامهای قلعه هرده و قلعه پل در پشت و سمت شمالی آن قرار گرفته اند .در قسمت جنوبی ده پس از بالا رفتن از بستر رودخانه قلعه دیگری به نام قلعه همونه دیده میشود.

قرار گیری ابیانه در یک منطقه کوهستانی، ویژگیهای خاصی به معماری این روستا داده است که به این موارد می توان اشاره کرد:

1- گسترش روستا بر روی شیب کوه، باعث شده که از وزش بادهای شدید در امان باشد. این مسئله برای محفوظ نگاه داشتن بناها در مقابل فشارهای جانبی و همینطور کنترل حرارت، نقش مهمی دارد.
2- زمینهای ابیانه از جنس سنگی یا رسی است و این مسئله باعث میشود که آبهای سطحی جذب زمین نشده و در بستر رودخانه جاری شود و مورد استفاده کشاورزی و باغداری قرار گیرد.
3- ساختمانهای روستا معمولاً دو تا سه طبقه ارتفاع دارند و نحوه قرارگیری خانهها در شیب کوه موجب شده که از طبقه دوم به بالا منظره زیبای دره مشاهده شود، علاوه بر آن تابش نور خورشید و جریان هوا به تهویه و مطبوع شدن هوای فضاهای داخلی کمک میکند.
4- سرازیر شدن سیلابها که غالباً در بستر دره مسیر خود را باز میکنند و همینطور سیلابهای کوهستانهایی که مشرف به روستای ابیانه هستند، عامل دیگری است که موجب استقرار روستا در مکان فعلی شده است.

در ساخت خانهها که بر دامنه شمالی دره قرار گرفته اند ضمن تبعیت از فرم فیزیکی تپه، سعی شده که جهت روبه قبله کلیه ساختمانها رعایت شود.

مصالح و ساختار

در ساخت بناهای روستا کلاً از دو نوع مصالح با قابلیتهای فنی متفاوت استفاده شده است.
گروه اول- مصالحی مانند سنگ و خشت که بیشتر بعنوان عناصر سازه ای عمودی در دیوارها ، جرزها و غیره استفاده میشود ( درساخت پی بناها سنگهای طبیعی کوه و یا بستر صخرهای مورد استفاده قرار میگیرد)

گروه دوم- انواع چوب که بهعنوان عنصر کششی در سقفها و سردر بازشوها و موارد مشابه مورد استفاده قرار میگیرد. چوبهای مورد نیاز را از درختان کبوده، تبریزی، چنار، صنوبر، شاخ و برگ بید، نی و مانند آنها بدست میآورند.

برای اندود درون و بیرون ساختمانها نیز از ملاط خاک قرمز و کاه استفاده میکنند که به دلیل چرب بودن جنس خاک، دوام خوبی دارد و مانع نفوذ رطوبت میشود. خاک زرد (هوک زرا) و خاک سفید (هوک اسپی) نیز برای اندود مورد استفاده قرار میگیرد اما دوام خاک قرمز را ندارد.

معماری

خانه ها اکثرا دو طبقه هستند که عموما طبقه زیرین برای نگهداری حیوانات است، سقف خانه ها چوبی ، در ها و پنجره ها چوبی و منقش هستند که بهترین و زیباترین آن در بیرون است. نکتهای که قابل توجه است چفت ها و قفل های متعددی است که این احتیاط در مورد باغها به صورتی است که شاخههای خار دار زرشک را بر لب دیوار قرار داده اند.

جلو اکثریت به اتفاق خانهها دو سکوی بزرگ و پهن قرار دارد و دارای پیشطاقی استکه به منظور جلوگیری از ریزش باران و تابش آفتاب ساخته شده است.

بر در هر خانه در ارتفاع 3/2 درب دو حلقه یا کوبه وجود دارد که بنا به گفته اهالی یک کوبه برای مردان و دیگری برای زنان به کار می رفته است.



با بررسی تاریخی بناهای موجود به سه گروه عمده برمیخوریم:

1- خانه های دوره سلجوقی: این خانهها حیاط ندارند. آنها دارای یك ایوان جنوبی حدودا" به ارتفاع 5 متر است. اطراف این ایوان، خانه در دو طبقه بالا رفته و اتاقها پیرامون صفه قرار دارند . یك فضای باز بنام صفه در هر خانه تعبیه شده و بعنوان حیاط مسقف کار میکرده و همچنین برای مراسم عزا و عروسی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.

2- خانه های دوره صفویه : در این دوره توجه بیشتری به صفه شده و خانه های چهار صفه ای پیشرفت كرده است. قرینه سازی در آنها رعایت شده و تزئینات داخلی هم كاملاً از دوره قبل متمایز است.

3- خانه های دوره قاجاریه : از اواخر دوره صفویه در وضع عمومی روستا رکود بوجود آمد و تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت.

بناهای مسکونی

ساختمانهای موجود در روستا از دوره سلجوقیان به بعد میباشند که در طول این سالها بارها مورد مرمت و باز سازی قرار گرفته اند.

بناهای مذهبی

آتشکده هارپاک (هِرپَک):
در مسیر کوچه اصلی ابیانه که از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد چهار تا از گذرگاههای سرپوشیده که سبات (سابات) نامیده میشوند و اولین آنها سباتی است که آتشکده در آن قرار دارد. این بنا در 3 طبقه ساخته شده که دارای چهار طاقی است و از سنگ لاشه و گچ ساخته شده است.

در گویش ابیانه هِر به معنی زیر و پَک به معنی پله است.







آخرین ارسال های من :

منم شهرسازی که می سازمت ، چو ایران جدم کوروش
پاسخ
 سپاس شده توسط alireza
#2
عالیه کاره ما رو که راه انداخت ممنون

آخرین ارسال های من :
    پاسخ
     سپاس شده توسط alireza


    موضوع‌های مشابه…
    موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
      مطلبی درباره گنج نامه ALI XxX 0 1,186 ۱۳۹۰-۲-۵، ۰۲:۴۴ عصر
    آخرین ارسال: ALI XxX
      اگر معماری نباشد همه چیز جایز است ALI XxX 0 840 ۱۳۹۰-۱-۱۶، ۰۳:۵۲ عصر
    آخرین ارسال: ALI XxX

    پرش به انجمن:


    کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان