مقدمه
بتن می تواند به روشهای مشابه فولاد،پاکسازی شود.البته دقت لازم برای عدم آسیب نرساندن به ساختار بتنی ،ضروری است. ساختار بتنی را می توان با :جت آب ،دستگاهها وابزار های قدرتی مکانیکی ودستی ،بخار وحلال قلیایی ،مواد شیمیایی ویا پاشش ذرات ساینده ،پاکسازی نمود.استانداردهای مشترک sspCsp13/NACENo.6 روشهای آماده سازی سطوح بتنی را بطور مفصل تشریح نموده اند. شیوههای آماده ساری سطح بتن در سه بخش آماده سازی مکانیکی ،شیمیایی و حرارتی ،دسته بندی شده اند. این روشهای آماده سازی برای سطوح کف بتنی ودیواره بتونی ،قطعات قالبی بتن ،دیواره های سنگ کاری شده وسطوح بتن پاشی شده مناسب هستند.
مشخصه های ویژه پایه بتن وتأثیر آن در آماده سازی
یک سطح قابل قبول برای بتن به منظور رنگ آمیزی ،سطح است که عاری از آلاینده های خارجی ،شیر آهک یا دو غابه سیمان،بتن گسیخته شده با چسبندگی کم وغبار باشد ویک پایه نسبتاًیکنواخت وصاف را برای رنگ آمیزی ،فراهم آورد.بتن از مخلوط سیمان ،مصالح پرکننده مثل:سنگ وشن وماسه-که خنثی هستند-به همراه آب با نسبتی خاص ،تهیه می شود. بتن در صورت اختلاط بهینه وقالب گیری خوب وخشک شدن کامل ،مقاومتهای مناسب راپیدا می کند.در مستندات علمی ،نسبت وزنی مناسب اجزای بتن به ترتیب سیمان ،1؛ماسه ومصالح ریز ،2؛مصالح درشت ،4؛است وبرای مقدار آب ريالدرصد وزنی 20-30 مناسب بیان شده است .پخت بتن ،زمانی در حدود دو هفته لازم دارد.اما خروج رطوبت وآب مازاد از بستر به بیرون ،حدود 28 روز طول می کشد. لذا حداقل زمان پس از قالب گیری ،برای شروع به آماده سازی سطح ،28 روز است . پدیده شکفتگی ،خاصیتی است که به هنگام تبلور در یک کریستال،روی می دهد. گاهی کریستال در مجاورت هوا ،آب خود را از دست داده وبه گرد تبدیل می شود.این پدیده در بتن ،منجر به تشکیل پودر سفید ی می شودکه روی بتن می نشیند.شگفتگی در بتن ،در نتیجه بیرون آمدن ترکیبات آهک وهیدرواکسید کلسیم به همراه آب ترشح شده از بستر بتن وسپس واکنش با co2 , آلاینده های محیطی ،حاصل می شود.این کریستالها ،باعث ضعف پوشش می گردندو باید قبل از اعمال ،بطور کامل از سطح ،زدوده شوند. بهتر است که سطح را قبل ازآماده سازی برای رنگ آمیزی ،صاف ،هم طراز وفشرده کنیم. این عمل ب عملیات نهایی یا تمام کاری ،معروف است.گاهی به دلیل ماله کشی زیاد ،یک لایه نازک ، ضعیف و شکننده از سیمان بر روی بتن تشکیل می شود . این لایه به شیر آهک یا دو غابه ، معروف است تشکیل این لایه ، به دو نوع و مقدار تر کیبات مخلوط بتن ، درجه کارکردن روی آن ومقدار آب در سیمان وبتن ،بستگی دارد.به دلیل شکنندگی این لایه ،باید حین عملیات آماده سازی سطح بتن ،شگفتیها وشیر آهکها ،برداشته شوند.بر روی سطح بتن ،ناهمواریهای مختلفی دارد. هر چه ناهمواری ،بزرگتر باشد،امکان عدم یکنواختی در پوشش وعدم پیوستگی آن ،بیشتر می شود. گاهی شکافهای کوچک منظم یا منظمی که غالباًدارای قطر کمتر از 15 سانتیمتر هستند.در اثر چیدمان نامنظم مصالح ویا عدم فشردگی مناسب بتن ، در آن ایجاد شده اند، مشاهده می گردند. این شکافها به سوراخ کیفی معروفند. تجمیع هوا در این سوراخها ی کیفی ، باعث تخریب پوشش می گردد؛بنابراین انها باید بطور مناسب از مصالح بتنی ،پر شوند.سوراخهایی نیز برا ثر تخریب سیمان ،قب وحین آماده سازی به وجود می آیندکه ب لانه زنبوری معروفند.تخلخل ،منافذ کوچکتری هستند که اجازه نفوذ سیال به مواد بتن را فراهم می آورندوتوسعه بیرون زدگی مصالح وذرات درشت از بیستر بتن نیز ممکن است در اثر فشار زیاد افزایش حجم ،تخریب بتن به شکل فرسایش و...به وجود آیدواین بیرون زدگیها ،بهتراشه معروف هستند .به منظور دستیابی به پایه مناسب پوشش ،باید یک سطح بی نقص به دست آورد.برخی از عوارض دیگر بتن باید قبل از اعمال رنگ ،اصلاح شوند.ضروری است که تتخلخلها وناهمواری های تراشه ها را زدود وتا حد معینی ،کاهش داردوامکان ایجاد چسبندگی مناسب پوشش را فراهم اورد. بدین منظور در صورت نیاز از مصالح تعمیرات طبیعی سیمان وبتن ویا از یکسری مواد پلیمری قابل اعمال وتزریق روی بتن ،به نام نشت بند،استفاده می شودوالبته در آماده سازی سطح ،تخلخل نسبی کمی ،برای سطح در نظر گرفته می شود که باید به روشهای مختلفی آن را ایجادنمود.
بازرسی سطح بتن ،قبل از آماده سازی
به منظور تعیین وضعیت سطح وانتخاب شیوه های متوالی لازم برای آماده سازی مناسب بتن، بازرسی دقیق سطح قیل از آماده سازی ،ضروری است .توجه به افقی ی عمودی بودن بتن آمماده پوشش ،اهمیت دارد.غالباً وجود شکافهای کیفی ،شانه عسلی ،ناهمواریهای بزرگ در کف افقی ،کمتر پذیرفته می شودوسطح کف باید نسبت به دیواره ها ،نقص کمتری داشته باشد. گاهی ترجیح داده می شودکه ناهمواری در سطوح عمودی،بیشتر از حد معمول باشد.تمام نشانه های عوارض تخریب بتن،باید بررسی شوند وعلت تخریبهای فیزیکی موجود ،تخریبهای شیمیایی ،آلودگیهای موجود در سطح ،بخار وآب ورطوبت ،بازدید وگزارش شوند.تمام بتنها باید مطابق استاندارد ACI308 ،خشک شده باشند.در صورت خیس بودن سطح یا پخت نشدن کامل آن ،آماده سازی سطح ممکن است باعث ایجاد تخلخل بسیار زیادتر از حد مطلوب یا شکافهای عمیق در بتن شود.تخریبهای سطح مثل شانه عسلی ،شکاف کیفی ومواردمشابه ،باید مطابق دستور العملهای ارئه شده در استانداردهای NACERP 0390 ,ACI 301, ICRI 03730 تعمیر شوندوبه اندازه کافی ومناسب ،صاف گردند. اگر بتن ،حین سرویس دهی ،تحت تنشها ونیروهای فیزیکی مثل :ضربه ،سایش یا خوردگی قرار گیرد،باید دستورالعملهای دقیق تر NACE RP 03390 رعایت شود.ترکیبات مختلف که بتن را مورد حمله شیمیایی قرار می دهند ،بطور کامل در استانداردACI515IR لیست شده اند. اگر سطح بتن ،حین سرویس دهی در تماس بااین مواد قرار می گیرد،باید گزارش ودستورالعملهای ارئه شده در استاندارد فوق ،رعایت شود.معمولاًکلیه موادی که باعث کاهش چسبندگی پوشش به سطح می شوند،از جمله :مواد آلی ،روغن ،گریس ،مواد شیمیایی ،پوشش قبلی غیر قابل امتزاج وغبار را به عنوان آلودگی سطح می شناسندوباید از سطح پاک شوند.گاهی علاوه بر بررسی آلودگیهای سطح،بازرسی مشاهداتی ،اندازه گیری قطره آب (زاویه تماس)تعیین PH ،ترجیح داده می شودکه یک نمونه Core یا ستون عمقی از بتن ،برداشته شود.در صد ترکیبات در طول عمق بتن ،تعیین گردد.بدین طریق میزان نفوذ ذرات درون بتن ،تعیین می شود.گاهی اگر پوشش قبلی روی بتن ،استحکام وچسبنگی مناسبی داشت ،از زدودن آن صر فنظر می کنند .در این صورت نیاز است که چسبندگی پوشش قبلی به بتن تعیین گرددوسپس امتزاج پذیری پوششها با رویه جدید ،بررسی شود.
بتن می تواند به روشهای مشابه فولاد،پاکسازی شود.البته دقت لازم برای عدم آسیب نرساندن به ساختار بتنی ،ضروری است. ساختار بتنی را می توان با :جت آب ،دستگاهها وابزار های قدرتی مکانیکی ودستی ،بخار وحلال قلیایی ،مواد شیمیایی ویا پاشش ذرات ساینده ،پاکسازی نمود.استانداردهای مشترک sspCsp13/NACENo.6 روشهای آماده سازی سطوح بتنی را بطور مفصل تشریح نموده اند. شیوههای آماده ساری سطح بتن در سه بخش آماده سازی مکانیکی ،شیمیایی و حرارتی ،دسته بندی شده اند. این روشهای آماده سازی برای سطوح کف بتنی ودیواره بتونی ،قطعات قالبی بتن ،دیواره های سنگ کاری شده وسطوح بتن پاشی شده مناسب هستند.
مشخصه های ویژه پایه بتن وتأثیر آن در آماده سازی
یک سطح قابل قبول برای بتن به منظور رنگ آمیزی ،سطح است که عاری از آلاینده های خارجی ،شیر آهک یا دو غابه سیمان،بتن گسیخته شده با چسبندگی کم وغبار باشد ویک پایه نسبتاًیکنواخت وصاف را برای رنگ آمیزی ،فراهم آورد.بتن از مخلوط سیمان ،مصالح پرکننده مثل:سنگ وشن وماسه-که خنثی هستند-به همراه آب با نسبتی خاص ،تهیه می شود. بتن در صورت اختلاط بهینه وقالب گیری خوب وخشک شدن کامل ،مقاومتهای مناسب راپیدا می کند.در مستندات علمی ،نسبت وزنی مناسب اجزای بتن به ترتیب سیمان ،1؛ماسه ومصالح ریز ،2؛مصالح درشت ،4؛است وبرای مقدار آب ريالدرصد وزنی 20-30 مناسب بیان شده است .پخت بتن ،زمانی در حدود دو هفته لازم دارد.اما خروج رطوبت وآب مازاد از بستر به بیرون ،حدود 28 روز طول می کشد. لذا حداقل زمان پس از قالب گیری ،برای شروع به آماده سازی سطح ،28 روز است . پدیده شکفتگی ،خاصیتی است که به هنگام تبلور در یک کریستال،روی می دهد. گاهی کریستال در مجاورت هوا ،آب خود را از دست داده وبه گرد تبدیل می شود.این پدیده در بتن ،منجر به تشکیل پودر سفید ی می شودکه روی بتن می نشیند.شگفتگی در بتن ،در نتیجه بیرون آمدن ترکیبات آهک وهیدرواکسید کلسیم به همراه آب ترشح شده از بستر بتن وسپس واکنش با co2 , آلاینده های محیطی ،حاصل می شود.این کریستالها ،باعث ضعف پوشش می گردندو باید قبل از اعمال ،بطور کامل از سطح ،زدوده شوند. بهتر است که سطح را قبل ازآماده سازی برای رنگ آمیزی ،صاف ،هم طراز وفشرده کنیم. این عمل ب عملیات نهایی یا تمام کاری ،معروف است.گاهی به دلیل ماله کشی زیاد ،یک لایه نازک ، ضعیف و شکننده از سیمان بر روی بتن تشکیل می شود . این لایه به شیر آهک یا دو غابه ، معروف است تشکیل این لایه ، به دو نوع و مقدار تر کیبات مخلوط بتن ، درجه کارکردن روی آن ومقدار آب در سیمان وبتن ،بستگی دارد.به دلیل شکنندگی این لایه ،باید حین عملیات آماده سازی سطح بتن ،شگفتیها وشیر آهکها ،برداشته شوند.بر روی سطح بتن ،ناهمواریهای مختلفی دارد. هر چه ناهمواری ،بزرگتر باشد،امکان عدم یکنواختی در پوشش وعدم پیوستگی آن ،بیشتر می شود. گاهی شکافهای کوچک منظم یا منظمی که غالباًدارای قطر کمتر از 15 سانتیمتر هستند.در اثر چیدمان نامنظم مصالح ویا عدم فشردگی مناسب بتن ، در آن ایجاد شده اند، مشاهده می گردند. این شکافها به سوراخ کیفی معروفند. تجمیع هوا در این سوراخها ی کیفی ، باعث تخریب پوشش می گردد؛بنابراین انها باید بطور مناسب از مصالح بتنی ،پر شوند.سوراخهایی نیز برا ثر تخریب سیمان ،قب وحین آماده سازی به وجود می آیندکه ب لانه زنبوری معروفند.تخلخل ،منافذ کوچکتری هستند که اجازه نفوذ سیال به مواد بتن را فراهم می آورندوتوسعه بیرون زدگی مصالح وذرات درشت از بیستر بتن نیز ممکن است در اثر فشار زیاد افزایش حجم ،تخریب بتن به شکل فرسایش و...به وجود آیدواین بیرون زدگیها ،بهتراشه معروف هستند .به منظور دستیابی به پایه مناسب پوشش ،باید یک سطح بی نقص به دست آورد.برخی از عوارض دیگر بتن باید قبل از اعمال رنگ ،اصلاح شوند.ضروری است که تتخلخلها وناهمواری های تراشه ها را زدود وتا حد معینی ،کاهش داردوامکان ایجاد چسبندگی مناسب پوشش را فراهم اورد. بدین منظور در صورت نیاز از مصالح تعمیرات طبیعی سیمان وبتن ویا از یکسری مواد پلیمری قابل اعمال وتزریق روی بتن ،به نام نشت بند،استفاده می شودوالبته در آماده سازی سطح ،تخلخل نسبی کمی ،برای سطح در نظر گرفته می شود که باید به روشهای مختلفی آن را ایجادنمود.
بازرسی سطح بتن ،قبل از آماده سازی
به منظور تعیین وضعیت سطح وانتخاب شیوه های متوالی لازم برای آماده سازی مناسب بتن، بازرسی دقیق سطح قیل از آماده سازی ،ضروری است .توجه به افقی ی عمودی بودن بتن آمماده پوشش ،اهمیت دارد.غالباً وجود شکافهای کیفی ،شانه عسلی ،ناهمواریهای بزرگ در کف افقی ،کمتر پذیرفته می شودوسطح کف باید نسبت به دیواره ها ،نقص کمتری داشته باشد. گاهی ترجیح داده می شودکه ناهمواری در سطوح عمودی،بیشتر از حد معمول باشد.تمام نشانه های عوارض تخریب بتن،باید بررسی شوند وعلت تخریبهای فیزیکی موجود ،تخریبهای شیمیایی ،آلودگیهای موجود در سطح ،بخار وآب ورطوبت ،بازدید وگزارش شوند.تمام بتنها باید مطابق استاندارد ACI308 ،خشک شده باشند.در صورت خیس بودن سطح یا پخت نشدن کامل آن ،آماده سازی سطح ممکن است باعث ایجاد تخلخل بسیار زیادتر از حد مطلوب یا شکافهای عمیق در بتن شود.تخریبهای سطح مثل شانه عسلی ،شکاف کیفی ومواردمشابه ،باید مطابق دستور العملهای ارئه شده در استانداردهای NACERP 0390 ,ACI 301, ICRI 03730 تعمیر شوندوبه اندازه کافی ومناسب ،صاف گردند. اگر بتن ،حین سرویس دهی ،تحت تنشها ونیروهای فیزیکی مثل :ضربه ،سایش یا خوردگی قرار گیرد،باید دستورالعملهای دقیق تر NACE RP 03390 رعایت شود.ترکیبات مختلف که بتن را مورد حمله شیمیایی قرار می دهند ،بطور کامل در استانداردACI515IR لیست شده اند. اگر سطح بتن ،حین سرویس دهی در تماس بااین مواد قرار می گیرد،باید گزارش ودستورالعملهای ارئه شده در استاندارد فوق ،رعایت شود.معمولاًکلیه موادی که باعث کاهش چسبندگی پوشش به سطح می شوند،از جمله :مواد آلی ،روغن ،گریس ،مواد شیمیایی ،پوشش قبلی غیر قابل امتزاج وغبار را به عنوان آلودگی سطح می شناسندوباید از سطح پاک شوند.گاهی علاوه بر بررسی آلودگیهای سطح،بازرسی مشاهداتی ،اندازه گیری قطره آب (زاویه تماس)تعیین PH ،ترجیح داده می شودکه یک نمونه Core یا ستون عمقی از بتن ،برداشته شود.در صد ترکیبات در طول عمق بتن ،تعیین گردد.بدین طریق میزان نفوذ ذرات درون بتن ،تعیین می شود.گاهی اگر پوشش قبلی روی بتن ،استحکام وچسبنگی مناسبی داشت ،از زدودن آن صر فنظر می کنند .در این صورت نیاز است که چسبندگی پوشش قبلی به بتن تعیین گرددوسپس امتزاج پذیری پوششها با رویه جدید ،بررسی شود.
عملیات قبل از آماده سازی سطح
قبل از آماده سازی سطح ،توجه به نکات زیر واصلاح معایب ،ضروری است :تمام لبه های تیز وگوشه های با زاویه کم را با شیب ملایم ،تغییر شکل می دهیم.تمام سوراخها ،شکافها ومنافذ در سطح بتن را اگر بزرگ بودند ،با نشت بند ،مناسب پر می نماییم واگر کم عمق بودند ،تمیزمی کنیم وحتی المقدور از آلودگیها ،پاک می سازیم.تمام سطوح که به دلیل تماس با مواد شیمیایی ،تضعیف شده اند را می ریزیم واصلاح می کنیم.تمام بخشهایی که به دلیل مختلف مکانیکی ،ضعیف شده اند راریخته ومجدداً بازسازی می کنیم.
قبل از آماده سازی سطح ،توجه به نکات زیر واصلاح معایب ،ضروری است :تمام لبه های تیز وگوشه های با زاویه کم را با شیب ملایم ،تغییر شکل می دهیم.تمام سوراخها ،شکافها ومنافذ در سطح بتن را اگر بزرگ بودند ،با نشت بند ،مناسب پر می نماییم واگر کم عمق بودند ،تمیزمی کنیم وحتی المقدور از آلودگیها ،پاک می سازیم.تمام سطوح که به دلیل تماس با مواد شیمیایی ،تضعیف شده اند را می ریزیم واصلاح می کنیم.تمام بخشهایی که به دلیل مختلف مکانیکی ،ضعیف شده اند راریخته ومجدداً بازسازی می کنیم.
روشهای متداول پاکسازی وآماده سازی سطوح بتونی
پاکسازی پاششی
پاشش ساینده یکی از روشهای مکانیکی پاکسازی سطح بتن است .ساینده های خشک یا مرطوب ،به روش پاشش به همراه هوا،یا به روش سانتریفوژی ،به سطح پرتاب می شوند تا بخشهای ضعیف سطح وآلودگیهای روی سطح را بزدایند. گاهی برای جمع آوری ساینده وغبار همراه با پاشش ساینده ،از خلاء(به صورت کمکی )استفاده می شود . زدودن آلاینده های سطح ، شیر آهک سیمان ،بتنهای ضعیف ،همچنین باز کردن منافذ سطح ،وایجاد سطح بی نقص بتنی ،با نا همواری مناسب برای پوشش ،به روش های پاششی در استاندارد ASTMD4459 ذکر شده است .استفاده از پاشش آب با فشار زیاد ،یک روش دیگر پاکسازی مکانیکی سطح بتن است . قبلاً شیوه پاکسازی فولاد با استفاده از جت آب بیان گردید؛البته زودون دو غابه ها ،بتنهای ضعیف و ایجاد ناهمواری یکنواخت ویکدست در روی سطح بتن را نیز با مکانیزمی مشابه انجام می دهند.با توجه به ضعف مکانیکی سازه های بتنی ،بهتر است به احتمال تخریب نواحی ضعیف آن حین استفاده از جت آب ،توجه شود.
پاشش ساینده یکی از روشهای مکانیکی پاکسازی سطح بتن است .ساینده های خشک یا مرطوب ،به روش پاشش به همراه هوا،یا به روش سانتریفوژی ،به سطح پرتاب می شوند تا بخشهای ضعیف سطح وآلودگیهای روی سطح را بزدایند. گاهی برای جمع آوری ساینده وغبار همراه با پاشش ساینده ،از خلاء(به صورت کمکی )استفاده می شود . زدودن آلاینده های سطح ، شیر آهک سیمان ،بتنهای ضعیف ،همچنین باز کردن منافذ سطح ،وایجاد سطح بی نقص بتنی ،با نا همواری مناسب برای پوشش ،به روش های پاششی در استاندارد ASTMD4459 ذکر شده است .استفاده از پاشش آب با فشار زیاد ،یک روش دیگر پاکسازی مکانیکی سطح بتن است . قبلاً شیوه پاکسازی فولاد با استفاده از جت آب بیان گردید؛البته زودون دو غابه ها ،بتنهای ضعیف و ایجاد ناهمواری یکنواخت ویکدست در روی سطح بتن را نیز با مکانیزمی مشابه انجام می دهند.با توجه به ضعف مکانیکی سازه های بتنی ،بهتر است به احتمال تخریب نواحی ضعیف آن حین استفاده از جت آب ،توجه شود.
ابزار های قدرتی
ابزارهای قدرتی ضربه ای نیز از روشهای مکانیکی هستند که برای زدودن پوششهای قبلی ،دوغابه ها وبخشهای ضعیف سازه بتنی ،استفاده می شوند. ابزارهای شامل (Scrafying )،رنده ، زخمه زنه فتقه زنه برای این کاربرد در روش استانداردASTMD-42559 بیان شده اند. ابزارهای قدرتی ضربه ای ، ممکن است باایجاد تخریبهایی در سیمان ،باعث بروز ترکهای ریز شوندودر اینصورت لازم است که پس از استفاده ازآنها ،به وسیله ساینده وهوا یا جت آب،پاکسازی اانجام گیرد تا ضمن ایجاد ناهمواری یکدست ،سطح صاف ویکنواخت وبی نقصی ،به وجود آید.ابزارهای قدرتی چرخشی مثل :خراش زدن وسنگ ،سنباده ،برس ،می توانند مطابق استاندارد ASTMD-4259 برای پاکسازی پوششهای کهنه ،دو غابه ها ،بتنهای ضعیف در بتن استفاده شوند.اگر چه با استفاده از این ابزار ،ترک ریز در بتن به وجود نمی آیدولی مشکل صاف شدن بیش از اندازه سطح وعدم تخلخل لازم پیش می آید. به منظور ایجاد تخلخل می توان از پاشش ساینده ویا جت آب استفاده کرد.
ابزارهای قدرتی ضربه ای نیز از روشهای مکانیکی هستند که برای زدودن پوششهای قبلی ،دوغابه ها وبخشهای ضعیف سازه بتنی ،استفاده می شوند. ابزارهای شامل (Scrafying )،رنده ، زخمه زنه فتقه زنه برای این کاربرد در روش استانداردASTMD-42559 بیان شده اند. ابزارهای قدرتی ضربه ای ، ممکن است باایجاد تخریبهایی در سیمان ،باعث بروز ترکهای ریز شوندودر اینصورت لازم است که پس از استفاده ازآنها ،به وسیله ساینده وهوا یا جت آب،پاکسازی اانجام گیرد تا ضمن ایجاد ناهمواری یکدست ،سطح صاف ویکنواخت وبی نقصی ،به وجود آید.ابزارهای قدرتی چرخشی مثل :خراش زدن وسنگ ،سنباده ،برس ،می توانند مطابق استاندارد ASTMD-4259 برای پاکسازی پوششهای کهنه ،دو غابه ها ،بتنهای ضعیف در بتن استفاده شوند.اگر چه با استفاده از این ابزار ،ترک ریز در بتن به وجود نمی آیدولی مشکل صاف شدن بیش از اندازه سطح وعدم تخلخل لازم پیش می آید. به منظور ایجاد تخلخل می توان از پاشش ساینده ویا جت آب استفاده کرد.
آماده سازی شیمیایی سطح
اچ کردن اسیدی بتن ،در استاندارد های ASTMD-4260, NACE RP0892 بیان شده است که می تواندبرای زدودن آلودگیها ی سطح ،دوغابه ها ،بتن ضعیف وهمچنین برای ناهمواری در سطوح بتونی وافقی ،به کار می رود. لازمه این روش ،زدودن کامل کلی محصولات واکنش ،تست PH واطمینان از خنثی سازی اسید می باشد . اچ کردن اسید برای سطوح عمودی پیشنهاد نمی شود وفقط در جاهایی که امکان جابجایی ،جمع آوری ودفع اصولی مواد خطرناک وجود دارد،به کار می رود . اچ کردنبا اسید هیدروکلریک هم در جائیکه احتمال خوردگی فلز درون بتن وجود دارد،مجاز نیست .
اچ کردن اسیدی بتن ،در استاندارد های ASTMD-4260, NACE RP0892 بیان شده است که می تواندبرای زدودن آلودگیها ی سطح ،دوغابه ها ،بتن ضعیف وهمچنین برای ناهمواری در سطوح بتونی وافقی ،به کار می رود. لازمه این روش ،زدودن کامل کلی محصولات واکنش ،تست PH واطمینان از خنثی سازی اسید می باشد . اچ کردن اسید برای سطوح عمودی پیشنهاد نمی شود وفقط در جاهایی که امکان جابجایی ،جمع آوری ودفع اصولی مواد خطرناک وجود دارد،به کار می رود . اچ کردنبا اسید هیدروکلریک هم در جائیکه احتمال خوردگی فلز درون بتن وجود دارد،مجاز نیست .
پاکسازی سطح بتن با شعله
شعله گاز پرویان یا منایع حرارتی دیگر ،می توانند برای خارج کردن آلاینده های آنی و بخار از سطح بتن ،استفاده شوند. در این شیوه ،آلاینده ها از منافذ خارج شده می شوند ولی روی سطح می نشینند ولازم است به روشهای کمکی از سطح بتن ،پاک شوند.استفاده از شعله اکسیژن _استیلن هم برای زدودن پوششهای قدیمی ،آلاینده های داخل منافذ ودوغابه ها ،موسوم است ؛وبرای ایجاد ناهمواری نیز به کار می رود. نوع تجهیزات ،تنظیم میزان شعله ،فاصله شعله از سطح بتن ؛اهمیت داردودر شرایط بهینه می توان سطحی یکنواخت وهمگن وبا تخلخل مناسب را به دست آورد . باید توجه داشت که دمای خیلی زیاد ،قدرت واستحکام بتن را تضعیف میکند. لذا سطوح پاکسازی شده با شعله ،باید در برابر صافی سطح وقدرت مکانیکی سطح ،مطابق آنچه متعاقباً بیان می شود، تست شوند.پس از آماده ساز ی وپاکسازی سطح بتن به یکی از شیوه های فوق الذکر ،بررسی تمیزی سطح ضروری است تا در صورت باقیماندن آلاینده روی سطح ،مجدداً پاکسازی به روش های دیگر ،تکرار شود.میزان رطوبت بتن نیز بررسی می شود.
شعله گاز پرویان یا منایع حرارتی دیگر ،می توانند برای خارج کردن آلاینده های آنی و بخار از سطح بتن ،استفاده شوند. در این شیوه ،آلاینده ها از منافذ خارج شده می شوند ولی روی سطح می نشینند ولازم است به روشهای کمکی از سطح بتن ،پاک شوند.استفاده از شعله اکسیژن _استیلن هم برای زدودن پوششهای قدیمی ،آلاینده های داخل منافذ ودوغابه ها ،موسوم است ؛وبرای ایجاد ناهمواری نیز به کار می رود. نوع تجهیزات ،تنظیم میزان شعله ،فاصله شعله از سطح بتن ؛اهمیت داردودر شرایط بهینه می توان سطحی یکنواخت وهمگن وبا تخلخل مناسب را به دست آورد . باید توجه داشت که دمای خیلی زیاد ،قدرت واستحکام بتن را تضعیف میکند. لذا سطوح پاکسازی شده با شعله ،باید در برابر صافی سطح وقدرت مکانیکی سطح ،مطابق آنچه متعاقباً بیان می شود، تست شوند.پس از آماده ساز ی وپاکسازی سطح بتن به یکی از شیوه های فوق الذکر ،بررسی تمیزی سطح ضروری است تا در صورت باقیماندن آلاینده روی سطح ،مجدداً پاکسازی به روش های دیگر ،تکرار شود.میزان رطوبت بتن نیز بررسی می شود.
اصلاح ضایعات وتخریب بتن
گاهی سطح بتن به دلیل مختلف تخریب شده است ؛برا ی مثال گاهی حین آماده سازی سطح ،بخشی از بتن در نواحی مشخص،تخریب می شود.در هر صورت اصلاح این عوارض با استفاده از مواد مشابه بتن ویا مواد پلیمری مخصوص ضروری است . تعیین شیوه اصلاح ضایعات وتخریب سازه بتنی در استاندارد های ICRI03730 یا NACERP 0390 آمده است وقبل از آماده سازی ،ملزوم به اصلاح هستیم .آماده سازی سطح باید پس از پخت کامل وخروج بخار آب اضافی از بتن انجام شود. غالباً 28 روز را برای این منظور ،ذکر می نمایند.
گاهی سطح بتن به دلیل مختلف تخریب شده است ؛برا ی مثال گاهی حین آماده سازی سطح ،بخشی از بتن در نواحی مشخص،تخریب می شود.در هر صورت اصلاح این عوارض با استفاده از مواد مشابه بتن ویا مواد پلیمری مخصوص ضروری است . تعیین شیوه اصلاح ضایعات وتخریب سازه بتنی در استاندارد های ICRI03730 یا NACERP 0390 آمده است وقبل از آماده سازی ،ملزوم به اصلاح هستیم .آماده سازی سطح باید پس از پخت کامل وخروج بخار آب اضافی از بتن انجام شود. غالباً 28 روز را برای این منظور ،ذکر می نمایند.
بازرسی سطوح آماده سازی شده بتنی
استحکام تنشی سطح بتن
تعیین استحکام سازه بتنی خصوصاً در سطح آن ،پس از پاکسازی سطح وقبل از اعمال رنگ ،ضروری است . بدین منظور استاندارد های SSPCsp13/NACE No.6 ،یک روش ابداعی برا ی تعیین استحکام بتن ،ارئه نموده اند . نظر به اینکه در دیگر استانداردها،روش مشخصی به منظور تعیین استحکام سطحی بتن برای پوشش ،ذکر نشده است،در اینجا به شیوه ابداعی فوق می پردازیم. معمولاًاستفاده از دستگاه چسبندگی عمودی (PULL off ) برای تعیین چسبندگی پوشش به سطوح فلزی .غیر فلزی به کار می رود.شیوه عملکرد به گونه ای است که در محل مورد نظر روی پوشش ،وزنه ای مخصوص با چسبی بسیار قوی چسبانده می شود.وزنه دارای ابعاد مشخص .غالباً استوانه ای با قطر 2 سانتیمتر می باشد .به منظور اعمال نیرو که صرفاً برای سطح وزنه به کار می رود ،گرداگرد وزنه را باابزار خاصی بریده واز مابقی پوشش جدا می کنند .سپس با دستگاه بخصوصی که امکان اندازه گیری نیروی عمودی لازم برای جدا کردن پوشش رادارد ،وزنه رااز سطح جدا می کنند.نیروی لازم با توجه به سطح وزنه ، به فشار عمودی برای کنده شدن پوشش ، تبدیل واحد شده .به عنوان معیار چسبندگی پوشش به کار میرود.این روش تعیین چسبندگی پوشش در استاندارد ASTM 4541 بطور کامل بیان شده است .در تعیین استحکام سطحی بتن از همین دستگاه استفاده می شود.ابتدا به وسیله ابزاری خاص ،گراگرد وزنه ودرون بتن تا عمق 13 میلیمتر یا بیشتر ،برش داده می شود. برش استوانه ای با قطر2 سانتیمتر وبه شکل (soring=Core Drilling )است .در نتیجه وزنه به جای پوشش ،بر روی خود بتن چسبانده می شود .بادستگاه اندازه گیری نیرو یا فشار ،سعی در جدا کردن بخش برش خورده با نیروی عمودی بر سطح بتن می نمائیم. ستون بتن از ضعیف ترین قسمت خود تخریب می شود. غالباً وقتی سرویس دهی معمولی سازه بتنی ،مد نظر است ،قبل از اعمال پوشش ،باید استحکام تنشی به دست آمده ازسطح به این شیوه بیش از 4/1 مگاپاسگال (200psi )باشداما برای سرویس دهی در شرایط سخت ،باید استحکام تنشی سطح ،بیش از 1/2 مگاپاسگال (300psi )باشد.
تعیین استحکام سازه بتنی خصوصاً در سطح آن ،پس از پاکسازی سطح وقبل از اعمال رنگ ،ضروری است . بدین منظور استاندارد های SSPCsp13/NACE No.6 ،یک روش ابداعی برا ی تعیین استحکام بتن ،ارئه نموده اند . نظر به اینکه در دیگر استانداردها،روش مشخصی به منظور تعیین استحکام سطحی بتن برای پوشش ،ذکر نشده است،در اینجا به شیوه ابداعی فوق می پردازیم. معمولاًاستفاده از دستگاه چسبندگی عمودی (PULL off ) برای تعیین چسبندگی پوشش به سطوح فلزی .غیر فلزی به کار می رود.شیوه عملکرد به گونه ای است که در محل مورد نظر روی پوشش ،وزنه ای مخصوص با چسبی بسیار قوی چسبانده می شود.وزنه دارای ابعاد مشخص .غالباً استوانه ای با قطر 2 سانتیمتر می باشد .به منظور اعمال نیرو که صرفاً برای سطح وزنه به کار می رود ،گرداگرد وزنه را باابزار خاصی بریده واز مابقی پوشش جدا می کنند .سپس با دستگاه بخصوصی که امکان اندازه گیری نیروی عمودی لازم برای جدا کردن پوشش رادارد ،وزنه رااز سطح جدا می کنند.نیروی لازم با توجه به سطح وزنه ، به فشار عمودی برای کنده شدن پوشش ، تبدیل واحد شده .به عنوان معیار چسبندگی پوشش به کار میرود.این روش تعیین چسبندگی پوشش در استاندارد ASTM 4541 بطور کامل بیان شده است .در تعیین استحکام سطحی بتن از همین دستگاه استفاده می شود.ابتدا به وسیله ابزاری خاص ،گراگرد وزنه ودرون بتن تا عمق 13 میلیمتر یا بیشتر ،برش داده می شود. برش استوانه ای با قطر2 سانتیمتر وبه شکل (soring=Core Drilling )است .در نتیجه وزنه به جای پوشش ،بر روی خود بتن چسبانده می شود .بادستگاه اندازه گیری نیرو یا فشار ،سعی در جدا کردن بخش برش خورده با نیروی عمودی بر سطح بتن می نمائیم. ستون بتن از ضعیف ترین قسمت خود تخریب می شود. غالباً وقتی سرویس دهی معمولی سازه بتنی ،مد نظر است ،قبل از اعمال پوشش ،باید استحکام تنشی به دست آمده ازسطح به این شیوه بیش از 4/1 مگاپاسگال (200psi )باشداما برای سرویس دهی در شرایط سخت ،باید استحکام تنشی سطح ،بیش از 1/2 مگاپاسگال (300psi )باشد.
تخلخل سطح آماده شده بتن معمولاً برا ی دستیابی به پوشش مناسب ،ایجاد تخلخل در سطح بتن ،تا درجه معین بسیار مفید است .اندازه گیری تخلخل سطح بتن پس از آماده سازی سطوح ،ضروری است .از متداول ترین شیوه های تعیین میزان تخلخل سطح ،مقایسه آن با نمونه های استاندارد وشاهد است . گاهی میزان تخلخل رابرای سهولت دسترسی با میزان ناهمواری در سطح کاغذ سمباده درجه بندی شده ،مقایسه می کنند .در استاندارد ANSIB 74 /18 این شیوه استفاده شده وبرای سرویس دهی معمولی ،میزان ناهمواریسطح بتن معادل کاغذ سمباده نرم (150) مناسب ،در نظر گرفته شده است . البته برای سرویس دهی پوشش بتن در شرایط سخت ، ناهمواری بتن معادل کاغذ سمباده (60) ،مناسب گزارش شده است .استاندارد های دیگر همچون CRI نمونه ها به صورت سطح مقایسه ای بتنی ،مشابه دیسکهای مقایسه ای فولادی هستند .
تمیزی سطح آماده شده بتن
پس از آماده سازی وپاکسازی بتن وخشک شدن آن وقبل از اعمال پوشش ، اطمینان از تمیزی سطح بتنی الزامی است . برای تعیین تمیزی سطح ،شیوه های مختلفی ارائه شده است که ساده ترین آنها در استاندارد sspc sp 13/NACENo.6 بیان شده است . مطابق این استاندارد از یک پارچه تمیز با رنگ تیره ، استفاده می شود. با مالش پارچه بر سطح نهایی ومشاهده چشمی آن ، از عدم آلودگی ،مطئن می شویم .در این روش نباید هیچ اثری از غبار ،مواد خارجی ویا نمک روی پارچه وجود داشته باشد .
پس از آماده سازی وپاکسازی بتن وخشک شدن آن وقبل از اعمال پوشش ، اطمینان از تمیزی سطح بتنی الزامی است . برای تعیین تمیزی سطح ،شیوه های مختلفی ارائه شده است که ساده ترین آنها در استاندارد sspc sp 13/NACENo.6 بیان شده است . مطابق این استاندارد از یک پارچه تمیز با رنگ تیره ، استفاده می شود. با مالش پارچه بر سطح نهایی ومشاهده چشمی آن ، از عدم آلودگی ،مطئن می شویم .در این روش نباید هیچ اثری از غبار ،مواد خارجی ویا نمک روی پارچه وجود داشته باشد .
PH سطح بتن
در بسیاری مواقع شرکتهای سازنده رنگ ،برای پوشش پیشنهادی خود ،PH خاصی را مطلوب می دانند .در این صورت باید PH سطح بتن ،تعیین شده وبا گفته سازنده ،مطابقت داشته باشد وبرای کلیه سطوح بتنی که بااسید ،اتچ شده باشند ،تعیین PH ،پس از استاندارد ASTMD 4262 استفاده کرد . بدین منظور ابتدا PH آب را که برای شستشو استفاده می شود،اندازه می گیرند،سپس بتن را با روش مشخص شستشو می دهند وآب را جمع آوری می نمایند. PH آب را مجدداً با یک PH متر ، اندازه می گیرند. مطابق معیارها ، میزان PH آب نسبت به مقدار اولیه حین این شیوه استاندارد ،باید دردامنه (+2تا 1-) تغییر کند وتغییر خارج از این دامنه ،قابل قبول نیست
.میزان رطوبت بتن
در بسیاری مواقع شرکتهای سازنده رنگ ،برای پوشش پیشنهادی خود ،PH خاصی را مطلوب می دانند .در این صورت باید PH سطح بتن ،تعیین شده وبا گفته سازنده ،مطابقت داشته باشد وبرای کلیه سطوح بتنی که بااسید ،اتچ شده باشند ،تعیین PH ،پس از استاندارد ASTMD 4262 استفاده کرد . بدین منظور ابتدا PH آب را که برای شستشو استفاده می شود،اندازه می گیرند،سپس بتن را با روش مشخص شستشو می دهند وآب را جمع آوری می نمایند. PH آب را مجدداً با یک PH متر ، اندازه می گیرند. مطابق معیارها ، میزان PH آب نسبت به مقدار اولیه حین این شیوه استاندارد ،باید دردامنه (+2تا 1-) تغییر کند وتغییر خارج از این دامنه ،قابل قبول نیست
.میزان رطوبت بتن
لازم است که پس از پاکسازی نهایی وقبل از اعمال رنگ ،رطوبت سطح بتن ،اندازه شود.در صورت بالا بودن آن نسبت به حد مجاز ، خشک نمودن بتن به روش پاشش هوای گرم وخشک پیشنهاد می شود تا خروج بخار آب را تشدید کند . اگر رطوبت در بتن باقی بماند ،پس از اعمال پوشش ،فشار بخار آب باعث ایجاد تاول در پوشش می شود. بطور معمول ،بتن زودتر از 28 روز ،نباید رنگ آمیزی شود.ولی پس از این زمان هم ، تعیین رطوبت آن الزامی است . خشک شدن بتن ،تابعی از دما ،ضخامت ،منافذ ،آب بیشتر از حد مطلوب در اغاز بتن ریزی ،سرعت باد وخشکی هوا بیرون ، می باشد . یکی از روشهای تعیین رطوبت سطح بتن ،تست ورقه پلاستیکی مطابق استاندارد ASTMD -4263 است . آزمایشهای هیگروترم مطابق Bs 5325 وتست هدایت الکتریکی مطابق Bs 5325 نیز ، معیار های تعیین رطوبت به صورت غیر مستقیم هستند .برخی مراجع ،روشهای دیگری همچون :روش کلسیم کاربید ، روش کلسیم کلراید ،روش تعیین ظرفیت با ایمپدانس را نیز ذکرنموده اند. در صورت اندازه گیری میزان آب بتن به روش ASTMD 4263 ، باید مقدار آب کمتر از درصد باشد .اگر رطوبت بتن با استفاده از هیگروترم تعیین شد ،باید کمتر از 80 درصد رطوبت در بتن وجود داشته باشد واگر به روش تست کلسیم کلراید ،میزان عبور بخار آب تعیین شد . حداکثر بخار عبوری ،معادل 15 گرم بخار آب در طی 24 ساعت ،از یک متر مربع ،قابل قبول است . از ویژگیهای روش پلاستیکی ،روش کلراید کلسیم وروش تعیین ظرفیت توسط ایمپدانس ،این است که این روشها ، غیر مخرب هستند .اما در روشهایی چون هیگروترم ،چون باید رطوبت داخل بتن را تعیین نمائیم ، ابتدا یک Core از بتن به وجود آورده وسپس اندازه گیری را مطابق دستورالعملهای دستگاهی ،انجام می دهیم ؛لذا این تستها در برخی مراجع ،مخرب هستند
