امتیاز موضوع:
  • 43 رأی - میانگین امتیازات: 3.02
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
آغـاز نگـارش ایران در اواخره هزاره سوم ق.م.
#1
آغـاز نگـارش
ایران در اواخره هزاره سوم ق.م.
طی هزاره سوم و اوایل هزاره دوم ق.م. فلات ایران به چند منطقه فرهنگی متمایز از یكدیگر تقسیم شده بود. فرهنگ گرگان سراسر منطقه شرق دریای مازندران را در بر می گرفت. فرهنگ گیان چهارم- سوم و گودین چهارم، منطقه شرق لرستان را شامل می گردید. فرهنگ یانیك ، از شرق آذربایجان آغاز شده و تا قسمتهای مركزی ایران گسترش یافته بود. در جنوب ، جنوب شرقی و شرق ایران،سه فرهنگ مختلف با سفالهای منقوش ، فارس، كرمان و سیستان را زیر پوشش خود در آورده بود.
شرق دریای مازندران
فرهنگ گرگان
در شمال شرقی فلات ایران سفال خاكستری فرهنگ گرگان تركیبی بود از فرهنگ بومی منطقه و عناصری كه به احتمال از غرب وارد منطقه شده بودند. آثار این فرهنگ را می توان در نقاطی مانند" شاه تپه " " تورنگ تپه " " یاریم تپه " " دره گز" و چند محل دیگر مشاهده كرد. سفال خاكستری منطقه گرگان ، حتی تا تپه " حصار " در نزدیكی دامغان در حاشیه فلات مركزی نیز گسترش پیدا كرده بود طبقات و لایه های اصلی استقرار در این دوره از فرهنگهای پیش از تاریخ ایران، به نیمه دوم هزاره سوم ق.م. تعلق دارند. به نظر می رسد كه استقرار عصر مفرغ دریایم تپه و در دوره IIIb در تپه " حصار " دامغان بر اثر ورودمهاجمان شرقی در یك زمان به پایان رسیده باشد. تپه " حصار " در دوره IIIc دوباره آزاد شد و جوامع مستقر در " شاه تپه " و " تورنگ تپه " بدون وقوع حادثه ای به زندگی خود ادامه دادند.
سفال این مرحله تداوم سفال خاكستری داغدارلایه های قدیمتر است. ظروف سفالین معمولا" با خطوط متقاطع یا جناقی داغدار تزیین شده بودند. كوزه های بلند ، ظروف با لوله های ناودانی و قمقمه از شكلهای متداول دوره حصار IIIb است. برخی از ظروف ، مانند ظروف میوه خوری پایه بلند و كوزه های استوانه ای لوله دار، از سنگ مرمر ساخته شده بود. از فراوانی اشیای مسی گرگان در این دوره به آسانی به آن فلز دسترسی داشته اند. تیغه های خنجر سر تكمه ای، مهره ای مسطح مسی، چكش، تبر، سنجاقهای سرگرد و علمهایی با سرمنقوش، از جمله اشیای مسی به دست آمده از قبور را تشكیل می دهند. آنان طلا و نقره و قلع در ساختن ظروف و اشیای كوچك و از سنگهایی قیمتی به ویژه عقیق، برای ساختن مهره استفاده می كردند. وفور انواع اشیاء و لوازم در نیمه دوم هزاره سوم ق.م. اشاره ای است به وجود ثروت زیاد در سرزمین گرگان . شیوه های گوناگونی به كار رفته در ساختن انواع تولیدات صنعتی ، از یك سو گویای ارتباط با دره رود سند – حتی شاید دورتر با سرزمین چین – و از سوی دیگر ، با آناتولی و بین النهرین در غرب است. یكی از دلایل این ارتباط قرار داشتن این منطقه در سر راه تجارتی میان شرق و غرب بوده است. فرهنگ سفال خاكستری گرگان به احتمال زیاد در حدود 1900 یا 1800 ق.م. به پایان آمده است. از این تاریخ تا حدود سال 150 # 930 ق.م. ظاهرا" به استثنای " تورنگ تپه " بقیه محوطه های باستانی متروك بودند و چیزی از سرنوشت ساكنان آنها بر ما آشكار نسیت.
دلیل ترك این محلهای اسكان، به احتمال فراوان هجوم طوایف چادر نشین آریایی از سرزمینهای آسیای مركزی بوده است. طوایفی كه با ورود خود ، شهری را ویران كردند و زندگی در زیر چادرها یا فضای باز را ترجیح دادند. این مهاجران جدید، بعدها حركت خود را به سمت قسمتهای جنوبی تر ادامه دادند. با توجه به این نكته كه " تپه " حصار " و " یاریم تپه " ، شرقی ترین محلهای اسكان در منطقه فرهنگ گرگان بوده و پیش از سایر محوطه ها اسكان در منطقه فرهنگ گرگان بوده و پیش از سایر محوطه ها ویران شده است، شاید بتوان مسیر ورود آریاییهای تازه وارد به ایران را از سرزمینهای شرقی تر آسیای مركزی مشخص كرد.
در مسیر غرب، مدارك و شواهد چشمگیری ارتباط میان فرهنگهای سفال خاكستری ایران را با آناتولی ، مجمع الجزایز اژه و اروپای مركزی نشان می دهد. این مدارك مشابه اغلب با مردمی ارتباط می یابند كه به زبان هند و اروپائی سخن می گفتند. از سوی دیگر ، فرهنگ سفال خاكستری گرگان در شرق به سرزمین تركمنستان راه یافت كه ما آن را در دوره پنجم استقرار در " نماز گاتپه " مشاهده می كنیم.
شمال غرب ایران
فرهنگ یانیك
در اواسط نیمه اول هزاره سوم ق.م. مهاجمانی از آن سوی كوههای قفقاز و شرق آناتولی از راه آذربایجان شرقی وارد سرزمین ایران شدند و در بخش وسیعی از آن سكنی گزیدند قدیمترین آثار و بقایای این مردم در " یانیك تپه" از طریق سفال خاكستری داغداری شناسایی شده استكه رنگ آن از خاكستری تا سیاه متفاوت است. این سفالها دست سازند و لبه تقریبا" چهار گوش در مقطع ته نوك تیز و ظاهری شبیه به ظروف فلزی دارند و از ظروف سفالی ظریف با بدنه نازك به رنگ خاكستری گرگان كاملا" متمایزند. سفال یانیك در آغاز دوره اول مفرغ قدیم با طرحهای كنده هندسی و پرشده با خمیری سفید رنگ تزیین شده . در نیمه دوم ( دوره دوم مفرغ قدیم ) طرحهای كنده جای خود را به طرحهای داغدار داد. مردم فرهنگ یانیك ، سرتاسر شمال آذربایجان تانیمه شمال دریاچه ارومیه را اشغال كردند.
در یانیك تپه 9 لایه ساختمانی با بناهای مدور متعلق به نیمه اول این فرهنگ مشخص شد. راه ورود به داخل منازل، از طریق بام بوده است. وجود نوع خانه های مدور دریانیك تپه همراه با سفال ویژه این دوره در دو منطقه دیگر در شنگاویت ( Shengavit ) در قفقاز و در بت یراح( Beth Yerah ) در فلسطین، پراكنده مردم فرهنگ عصر مفرغ را در منطقه وسیعی از آسیای غربی آشكار می سازد.
در نیمه دوم فرهنگ یانیك ، خانه های مدور جای خود را به بناهای راست گوشه با یك در ورودی داد. در این خانه ها، دسترسی به پشت بام با نردبان میسر بود. فرهنگ یانیك – در طول نیمه دوم عصر مفرغ قدیم – از راه سرزمینهای كوهستانی رشته كوههای الوند به سمت جنوب ایران به حركت در آمد و به دشت همدان راه یافت. آثار این فرهنگ، در شماری از تپه های باستانی در بررسیهای منطقه همدان شناسایی شده است. دوره پنجم در گودین را همین اقوام نابود كردند و با استقرار خود در آنجا دوره چهارم گودین را به وجود آوردند. حتی تعدادی از سفال نوع نیمه دوم فرهنگ یانیك ، در تپه " گیان " نهاوند نیز گزارش شده است. همچنین در ملایر آثار فرهنگ یانیك در میان بقایای لایه های متعلق به هزاره سوم مشاهده شده است.
فرهنگ یانیك ، در " گوی تپه " در آذربایجان غربی ، در حدود 2050 ق.م. به پایان رسید. در جنوب گودین تپه – تقریبا" در همان زمان – با ورود فرهنگ دوره های چهارم و سوم گیان از میان رفت .
ورود فرهنگ یانیك به سرزمین ایران در طول هزاره سوم ق.م. بخشی از حركت گسترده قبایل و طوایف ساكن در شرق آناتولی و جنوب قفقاز بود كه به طور همزمان ، شاخه های دیگری در جهت غرب وارد شمال سوریه و فلسطین شد و فرهنگ خربت كراك ( Khirbet Kerak ) را بنیان نهاد.
با از میان رفتن فرهنگ یانیك ، سفال تازه ای به رنگ پلی كرم ( چند رنگی ) به رنگهای قرمز و كرم و سیاه ظاهر شدكه با سفال كاپاد وكیه و الیشار هویوك در آناتولی مركزی ارتباط داشت. دارندگان سفال چند رنگی ، در اوایل هزاره دوم ق.م. منطقه غرب دریاچه ارومیه، از گوی تپه در جنوب تا خوی در شمال را به اشغال خود در آوردند. این سفال در گوی تپه در دوره های D, C ظاهر شد . عناصر تزیینی سفال چند رنگی گوی تپه D,C با وجود تفاوتهای در شكل ظروف ، ظاهرا" از سنت سفالگری " سفال كاپادو كیه " و ترییالتی " ( Trialeti ) گرفته شده است. سفال كاپادوكیه درحدود 1900 ق.م. در آناتولی مركزی ناپدیدشد، اما در ترییالتی در گرجستان به سالهای 1550 تا 1450 ق.م. تاریخ گذاری شده است. انتساب میانگین دو تاریخ فوق ، یعنی 1900 در آناتولی و 1450 در گرجستان برای آغاز گوی تپه D, C شاید به دور از واقعیت نباشد. وجود یك تك از سفال " نوع خابور" در " دینخواه تپه " در جنوب غربی دریاچه ارومیه ارتباط میان دو منطقه را بیشتر تایید می كند.
سفال مشخصه نیمه دوم گوی تپه D.C كه از اواسط هزاره دوم تاعصر آهن ادامه یافته در دینخواه تپه نیز ظاهر شده است. شكلهای متداول این نوع سفال یعنی كوزه های گردن بلند، كاسه های شكمدار با لبه به خارج بر گشته و یا كوزه كروی با لبه ضخیم ، به رنگ خاكستری و قرمز داغدار در عصر آهن در حسنلوی پنجم و دینخواه تپه نیز متداول بود.
از دیگر محوطه های شناخته شده در محدوده فرهنگ یانیك، می توان از " هفتوان تپه " در نزدیكی شهر سلماس یاد كرد كه از هفت دوره تشكیل شده است . قدیمترین آنها، دوره هفتم متعلق به دوره سوم عصر مفرغ قدیم ( 1900- 2300 ق.م. ) و جدیدترین آنها ، دوره اول متعلق به دوره ساسانی است.



آخرین ارسال های من :

منم شهرسازی که می سازمت ، چو ایران جدم کوروش
پاسخ


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  اطلاعات کامل در مورد سی و سه پل اصفهان nima 2 4,438 ۱۳۹۵-۶-۱۷، ۰۲:۴۳ عصر
آخرین ارسال: mihanazma
  ساخت دستشویی ایستاده در فروشگاهی در اصفهان ماراویا 2 2,381 ۱۳۹۳-۱۰-۲۳، ۰۲:۲۰ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  دیوار آجری در نمای داخلی hirad1392 0 2,840 ۱۳۹۳-۹-۲۷، ۱۲:۵۹ صبح
آخرین ارسال: hirad1392
  تکتونیک در یک برج 22 طبقه MHAKBARI 0 1,140 ۱۳۹۳-۸-۲۸، ۰۷:۰۰ عصر
آخرین ارسال: MHAKBARI
  چغازنبیل ، تمدنی شکوهمند پیش از ورود آریائیان بر ایران زمین raoof 0 1,342 ۱۳۹۳-۸-۹، ۱۱:۲۱ عصر
آخرین ارسال: raoof
  ذهن خلاق: استادیوم فوتبال / بیسبال با زمین بازی متحرک در ژاپن atelieahjam 0 1,384 ۱۳۹۳-۷-۶، ۰۵:۴۰ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  کاربرد مواد نانو ساختار در صنعت ساختمان reza1366 1 3,139 ۱۳۹۳-۶-۲۰، ۱۱:۰۰ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  برج One Madison در نیویورک leila 0 986 ۱۳۹۳-۶-۱۵، ۱۱:۴۹ صبح
آخرین ارسال: leila
  مجموعه مسکونی Trevox 223 در مکزیک leila 0 1,283 ۱۳۹۳-۶-۱۵، ۱۱:۳۹ صبح
آخرین ارسال: leila
  خانه اوریگامی در ژاپن leila 4 2,494 ۱۳۹۳-۵-۳۱، ۰۵:۲۹ عصر
آخرین ارسال: leila

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان