نقد کتاب از شار تا شهر

کتاب از شار تا شهر یکی از مطرح ترین نوشته های دانشگاهی ایران و از اصلی ترین منابع تاریخی شهرسازی در متون فارسی به شمار میاد.
کتاب با عنوان "از شار تا شهر ، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تاثر" سه بار ویرایش شده است و 12 بار تجدید چاپ, شمارگان این کتاب در تجدید چاپ 1391 برابر با 5000 نسخه بوده است که در میان کتاب های شهرسازی میتوان گفت چنین میزان تجدید چاپ و شمارگانی نشان دهنده اهمیت اثر است.
دکتر محسن حبیبی از اساتید به نام و پیشکسوت گروه شهرسازی دانشگاه تهران مولف این اثر است

اگر چه کتاب در رده بندی به نوعی مانند تاریخ شکل شهر - جیمز موریس است اما باید گفت تفاوت های عمده ای از نظر سبک نگارش با هر کتاب غیر فارسی در این سبک دارد.
در بخش های انتهایی این روایت تاریخی بیشتر مشابه کتاب تحلیلی نمایندگان یک نظریه خاص میشود, همان سبک نوشتاری که میتوان در کتابی مانند شهر-ژان باستیه نیز دید.
اما بیش از هر نوع نقد میتوان گفت در سالهای انتشار کتاب و کمبود منابع فارسی با مولف فارسی زبان شار تا شهر در نوع خود بی نظیر بوده و همچنان به نوعی بی نظیر مانده است.

نقالی یا تحلیل ، شار تا شهر از شهرهای از ابتدای تاریخی که به نظر مولف آغاز ایران است تا امروزه روایتی خاص از شهرهای ایران میدهد.
نگاه علمی مولف اگر چه مو شکافانه است اما کاملا تحت تاثیر نظریات شخصی وی است, به همین دلیل مرزهای جغرافیایی نا دیده گرفته شده و شروع این روایت از دوران ماد یعنی هم زمان با نام ایران انتخاب شده, تمامی تمدن های پیش از اسکان قوم ماد در کوه های زاگرس هرچند پرسابقه و با امکان بررسی میزان انبوهی بقایای تاریخی نادیده گرفته شده است. تمدن های محدوده جنوب غربی کشور , غرب کوهشتان البرز و جنوب شرقی کشور تنها به دلیل تقدم بر تمدن ماد ها از روایت مولف حذف شده اند.
مولف به نوعی تمدن ماد را وارث تمدن های بین النهرین میداند که البته دور از ذهن نیست اما همچنان در حد یک نظریه است. شهرهای ماد در کتاب مولف توصیفی قوی دارند که با توجه به مستندات تاریخی احتمالا بخش بزرگی از آن با قدرت مخیله مولف تصیف شده است نه مستندات تاریخی!!!

نکته ای که یک مخاطب بعد از خوندن کامل این کتاب بهش میرسه اینه که سبک اصفهان و دوره صفوی رو به عنوان بهترین و کاملترین سبک معرفی میشه و تمام دوره های قبل و بعد رو پر از ایراد معرفی میکنه ......

نکته ای که یک مخاطب بعد از خوندن کامل این کتاب بهش میرسه اینه که سبک اصفهان و دوره صفوی رو به عنوان بهترین و کاملترین سبک معرفی میشه و تمام دوره های قبل و بعد رو پر از ایراد معرفی میکنه ......

این دیدگاه بیشتر شهرسازان دانشگاهی ایران است, نکوهش دوران قاجار یا سبک تهران و اسطوره سازی سبک اصفهان!

نکته ای که یک مخاطب بعد از خوندن کامل این کتاب بهش میرسه اینه که سبک اصفهان و دوره صفوی رو به عنوان بهترین و کاملترین سبک معرفی میشه و تمام دوره های قبل و بعد رو پر از ایراد معرفی میکنه ......

این دیدگاه بیشتر شهرسازان دانشگاهی ایران است, نکوهش دوران قاجار یا سبک تهران و اسطوره سازی سبک اصفهان!

درسته سبک اصفهان سبک بسیار خوبیهو در مورد فضاهای شهری تقریبا بهترین شکل ها رو پیاده کرده ولی نباید از کارهایی که در دوران قاجار و پهلوی انجام شده ساده بگذریم در دوره قاجار خیلی جالب کار شده و مفهوم فضا پیاده شده هر چند گنگ و نامفهوم ولی نباید از یاد ببریم که شهرسازی بعد از پهلوی بدتر از بقیه ادوار بوده و به فضاهای شهری اصلا توجهی نمیشه....

نکته ای که یک مخاطب بعد از خوندن کامل این کتاب بهش میرسه اینه که سبک اصفهان و دوره صفوی رو به عنوان بهترین و کاملترین سبک معرفی میشه و تمام دوره های قبل و بعد رو پر از ایراد معرفی میکنه ......

این دیدگاه بیشتر شهرسازان دانشگاهی ایران است, نکوهش دوران قاجار یا سبک تهران و اسطوره سازی سبک اصفهان!

درسته سبک اصفهان سبک بسیار خوبیهو در مورد فضاهای شهری تقریبا بهترین شکل ها رو پیاده کرده ولی نباید از کارهایی که در دوران قاجار و پهلوی انجام شده ساده بگذریم در دوره قاجار خیلی جالب کار شده و مفهوم فضا پیاده شده هر چند گنگ و نامفهوم ولی نباید از یاد ببریم که شهرسازی بعد از پهلوی بدتر از بقیه ادوار بوده و به فضاهای شهری اصلا توجهی نمیشه....

واقعیت از نظر اجتماعی - بصری این هست که با وجود نکوهش ترکیب فرنگی-ایرانی سبک تهران از طرف اکثریت اساتید شهرسازی و معماری, معدود بازمانده های ارزش های هویتی و فرهنگی ایران ریشه در سبک تهران دارن, برخلاف مدعای جامعه دانشگاهی نوستالژی اکثریت مردم به سبک تهران بیشتر است, وجود رنگ و لعاب در دوران قاجار و حس هنر دوستی پادشاهان قاجار به خصوص ناصرالدین شاه که خود نقاش بود باعث شد در دوران قاجار شعر و هنر و فرهنگ پس از دوره زوال فرهنگی افشار و زند که به خصوص به دلیل نا امنی دوران زندیه و انزوای سیاسی - فرهنگی ایران در این دوران رخ داد باعث شده بیشتر معدود مونومان های باقیمانده فرهنگی- هویتی ایران امروز در دوران شکل بگیره, میزان شعرا و موسیقیدانان و نویسندگان و معمارباشی های ایران دوران غیر قابل انکار است.

بیشتر نقد این افراد متوجه ترکیب فرنگی-ایرانی است, یعنی سبک تهران نکوهش میشود چون ریشه های فرانسوی دارد, اما در مقابل به راحتی ریشه های بیزانسی-رومی مکتب اصفهان را نادیده میگیرند, در حالی که برخی از چهره های مطرح مکتب اصفهان حتی ایرانی نبودند از مهاجرینی بودند که پس از سلطه عثمانی به کنستانتین پلیس به ایتالیا و ایران مهاجرت کردند.
بهترین نمونه این افراد شیخ بهایی است که از خانواده علویان متواری از عثمانی بود و متولد خارج از مرزهای ایران, بنابراین اگر بخواهیم ریشه های برون مرزی سبک تهران را نکوهش کنیم ریشه های مکتب اصفهان نیز قابل نکوهش است!
مورد دیگر این است که تعامل و دریافت فن و دانش از سایر کشورها امری عادی و مرسوم است, امروزه نیز ما مرنتبا به حاصل کار متخصصین خارجی استناد میکنیم, همانقدر که ورود شیشه رنگی از یونان و رم به ایران باعث متحول شدن فن و هنر معماری ایران شد, و امروزه این نقوش هندسی وارداتی را نمادی از معماری کلاسیک خود میدونیم, سبک تهران و معماری دوران قاجار نمودی از هویت و چهره شهر های سنتی ما است!
میدانچه های بازارهای محلی تهران, جلوخان های ابنیه دولتی و مساجد تهران, میدان های معروف, باغ های عمومی, پیاده راه های معروف, ماشین دودی, کالسکه, درشکه عمومی (تاکسی امروزی), خدمات شهری نو مانند بلدیه و امنیه و .... همگی در دوران قاجار شکل گرفت.
در دوران پهلوی اگرچه بخش بزرگی از فضا ها از بین رفت, اما عمده این بافت های قدیمی ارزشمند در دهه 60 فرسوده و در دهه های 70 و 80 از بین رفتند.
تنها در اواخر دهه 80 و دهه حاضر شهرسازی معاصر توانست با توجهی نسبی به برخی از این فضا ها این فضا ها را احیا کند!

در نهایت بی شک دو دوره مکتب اصفهان و سبک تهران غنی ترین دوره های هنری-فرهنگی ایران چه از نظر مقیاس عملکردی و چه از نظر بقایا هستند, پس نمیتوان یکی را ضعیف و دیگری قوی توصیف کرد.
به خصوص که شناخت مکتب اصفهان به دلیل بقایای کم به خصوص پس از تخریب بخش یزرگی از شهر اصفهان به دلیل مسائل حکومتی به دستور والی وقت دوران قاجار کمی به افسانه و اسطوره شبیه است نه واقعیت!

به نظر من کتاب خیلی خوبی و به مسائل شهر پرداخته و مثل بعضی کتاب ها که شاید درست نباشه اینجا ازش حرفی بزنیم به حاشیه پرداخته نشده
هرچند متن سنگین میشه گاهی اما به نظر من بهترین کتابی که در شرایط فعلی به شهرسازی ایران پرداخته و یا شاید بهتر بگیم جز بهترین کتاب هاست

به نظر من کتاب خیلی خوبی و به مسائل شهر پرداخته و مثل بعضی کتاب ها که شاید درست نباشه اینجا ازش حرفی بزنیم به حاشیه پرداخته نشده
هرچند متن سنگین میشه گاهی اما به نظر من بهترین کتابی که در شرایط فعلی به شهرسازی ایران پرداخته و یا شاید بهتر بگیم جز بهترین کتاب هاست

به نظرتون بعضی جا های کتاب سنگین بوده, میشه بیشتر توضیح بدین کجا ها و چرا؟

بازدیدکننده عزیز:
AliReza (دیروز, ۱۰:۵۲ عصر)، Sahab (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۵:۲۷ عصر)، URBAN 98 (دیروز, ۱۰:۱۵ صبح)، Brightness (دیروز, ۰۹:۵۵ عصر)، m.mary (دیروز, ۰۹:۳۶ عصر)، saminta (دیروز, ۰۸:۵۲ صبح)، avindar1367 (دیروز, ۱۱:۴۱ عصر)، shahbaz (دیروز, ۰۹:۵۴ عصر)، najme (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۹:۴۳ عصر)، erfki (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۱۰:۴۷ عصر)، adamnama (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۶:۴۰ عصر)، reza070 (دیروز, ۰۹:۱۷ عصر)، neorin (دیروز, ۱۱:۱۰ صبح)، sardarekord (دیروز, ۰۵:۴۹ عصر)، dementor (دیروز, ۰۷:۰۱ عصر)، EBRAHIMMILAN2012 (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۳:۳۱ عصر)، haniye_s (دیروز, ۱۱:۵۵ صبح)، Sh.N (امروز, ۰۸:۳۳ صبح)، ehsan7550 (دیروز, ۱۰:۰۱ عصر)، عیسی شرافتی (دیروز, ۰۶:۴۰ عصر)، urban design93 (دیروز, ۱۰:۲۴ عصر)، pouya_831 (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۱۰:۲۱ عصر)، atoosa sr (دیروز, ۰۸:۲۶ عصر)، qalireza (دیروز, ۰۳:۲۸ عصر)، roza* (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۱۱:۰۹ عصر)، mydarling1 (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۴:۴۸ عصر)، a.afraz (۱۳۹۳-۱-۳۱, ۰۶:۰۰

متاسفانه مهندسین و دانشجویان عزیز شرکت نمی کنند تاکی؟؟
شاید بپرسید خود شما هم؟ ج من گرایشم شهرسازی نیست وگرنه شرکت میکردم!

من هم منتظر نقد بقیه هستم!