چكيده
اقليم گرم و خشك ايران و همچنين خاستگاه اوليه ى اقوام آريايى، باعث شده كه باغ در ايران هميشه مكانى مقدس به حساب آيد؛ درنتيجه طرحى بر اساس تفكرات مقدس را نيز طلب مى نموده است. مفاهيم پنهانى كه در طراحى باغ ايرانى نقش داشته-اند شامل عالم هستى و اعتقاد به چهار بخشى شدن آن توسط چهار رود، درخت زندگى و قرار گيرى آن در ناف جهان، بهشت وعده داده شده و اشاره به خارج شدن چهار رود از باغ عدن در روز ازل است. همچنين توجه به اين نكته نيز لازم است كه باغ در ايران اغلب جايگاهى براى شاهان و حاكمان بوده است. تأثير عوامل ذكر شده در شكل گيرى فرم چليپايى به اين صورت است كه شاه، نظمى جهانى را براى جايگاه خود برمىگزيند تا بدين وسيله حاكميت خود را به همه نشان دهد. به همين دليل نظمى جهانى را انتخاب و آن را به چهار قسمت تقسيم مى كند. باور به اسطوره ى درخت زندگى، باعث انتقال كوشك به مركز باغ شده و مفهومى از مركزيت و همچنين ارتباط با آسمان را در طرح باغ منعكس مى كند. ايجاد مكانى شبيه به بهشت نيز هميشه در ذهن انسان وجود داشته، كه اين ذهنيت در ايران با ساخت باغ تحقق پيدا كرده است.
كليد واژگان: باغ ايرانى، چهار باغ، چليپا، مفاهيم پنهان، اسطوره
اقليم گرم و خشك ايران و همچنين خاستگاه اوليه ى اقوام آريايى، باعث شده كه باغ در ايران هميشه مكانى مقدس به حساب آيد؛ درنتيجه طرحى بر اساس تفكرات مقدس را نيز طلب مى نموده است. مفاهيم پنهانى كه در طراحى باغ ايرانى نقش داشته-اند شامل عالم هستى و اعتقاد به چهار بخشى شدن آن توسط چهار رود، درخت زندگى و قرار گيرى آن در ناف جهان، بهشت وعده داده شده و اشاره به خارج شدن چهار رود از باغ عدن در روز ازل است. همچنين توجه به اين نكته نيز لازم است كه باغ در ايران اغلب جايگاهى براى شاهان و حاكمان بوده است. تأثير عوامل ذكر شده در شكل گيرى فرم چليپايى به اين صورت است كه شاه، نظمى جهانى را براى جايگاه خود برمىگزيند تا بدين وسيله حاكميت خود را به همه نشان دهد. به همين دليل نظمى جهانى را انتخاب و آن را به چهار قسمت تقسيم مى كند. باور به اسطوره ى درخت زندگى، باعث انتقال كوشك به مركز باغ شده و مفهومى از مركزيت و همچنين ارتباط با آسمان را در طرح باغ منعكس مى كند. ايجاد مكانى شبيه به بهشت نيز هميشه در ذهن انسان وجود داشته، كه اين ذهنيت در ايران با ساخت باغ تحقق پيدا كرده است.
