اصول معماری ايرانی

هنر و معماري ايران از ديرباز داراي چند اصل بوده كه به خوبي در نمونه‌هاي اين هنر نمايان شده است. اين اصول عبارتند از: مردم واري، پرهيز از بيهودگي، نيارش، خودبسندگي، و درون‌گرايي. در اين بخش سعي در توضيح جزئي هر يك از آن‌ها داريم.

خودبسندگي

معماران ايراني تلاش مي‌كردند ساخت مايه مورد نياز خود را از نزديكترين جاها بدست آورند و ساختمان سازي را آنطور انجام مي دادند كه نياز به ساخت مابه جاهاي ديگر نباشد و خودبسنده باشد، بدين گونه كار ساخت با شتاب بيشتري انجام مي‌شده و ساختمان با طبيعت پيرامون خود سازگارتر در مي آمد و هنگام نوسازي آن نيز هميشه ساخت مابه آن در دسترس بوده است.

معماران ايراني براين باورند كه ساخت مايه بايد «بوم‌آورد» يا «ايدري» (اينجايي) باشد. به گفته ديگر محصول، مواد، و مصالح همانجايي باشد كه ساختمان ساخته مي‌شود و تا آنجا كه شدني است از امكانات محلي بهره‌گيري شود. براي نمونه در ساخت تخت جمشيد بهترين سنگ را از معدني در نزديكي دشت مرغاب به دست مي‌آورند و با ارابه‌هاي چوبي به تخت جمشيد مي‌رساندند. اين سنگ را بيشتر براي روكش ديوارهاي بستر خشتي به كار مي‌بردند، فرآوردن خشت نيز كار بسيار ساده‌اي بود.

معماران ايراني تا آنجا كه مي‌شد تلاش داشتند ساخت مايه مرغوب به كار برند و با بهترين گونه خاك، گچ، آهك و سنگ كار مي‌كردند. اگر فرآوردن و آماده ساختن آن از همانجا شدني نبود از جاهاي دورتر بهره مي‌گرفتند. براي نمونه چون خاك پيرامون شيراز «ريگ بوم» بود، به كار آجر ساختن نمي‌خورد، پس خاك رس بهتر را از «لاريا» آبادي ميان راه اصفهان بدست مي‌آوردند. يا در كناره كوير، چون خاك شوره‌دار بود آجر خوبي بدست نمي‌آمد، پس هنگام كار اين آجرها را ميان چند رج خشت مي‌چيدند و براي از بين بردن شوره آن‌ها، دوغابي به نام فرش آهك به كار مي‌بردند كه با ماسه نرم ساخته مي‌شد.





مجله منزل