جستاری درباره‌ی «منار»

نام مقاله :
جُستاری درباره‌ی منار


پدیدآورنده :
محمدمهدی حیدری

چکیده :
منار یکی از عناصر کالبدیِ ویژه در بناهای مذهبی اسلامی است، که پیشینه‌ای کهن در معماری ایرانِ پیش از اسلام داشته است. در زمینه‌ی ریشه‌ی شکل‌گیریِ منار دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده است. در این پژوهش، زیگورات، یکی از بناهای شاخص تمدنِ میان‌دورود (بین‌النهرین) و یکی از بناهای مذهبی عمده در تاریخ تمدن، سرمنشاء و نمونه‌ی نخستینِ منار امروزین به شمار رفته است. این عنصر در طی تاریخ و در پی تغییر درک انسان از مفهوم دین و همچنین در ترکیب با الگوهای معماریِ سرزمین‌های گوناگون، اشکالی مختلف یافته و با اهدافی متفاوت به کار گرفته شده است.
در معماری اسلامی نیز بهره‌گیری از عنصر منار اهمیتی جدی یافته است، تا جایی که این عنصر در کنار گنبد و سردر، به‌عنوان مهم‌ترین و معمول‌ترین نشانه‌های شهری برای معرفی مسجد و مرکز شهر اسلامی به کار رفته‌اند.
در این جستار تلاش شده است به بررسی کلی پیشینه و روند دگردیسی عنصر منار در طول تاریخ معماری پرداخته شود. همچنین، روند تحول جایگاه منار از بیرون از محوطه‌ی مسجد به درونِ آن، و روند بدل شدنِ آن از بنایی حاشیه‌ای در کنار مسجد تا عنصری کلیدی و پایه‌ای از جنبه‌های گوناگونِ نمادین، هندسی، سازه‌ای، شهری و... بررسی شده است.
و معنا، محصول شهر
کلیدواژه‌ها :
بنای مذهبی ، زیگورات ، مسجد ، میل ، منار ، نشانه‌ی شهری.