امتیاز موضوع:
  • 40 رأی - میانگین امتیازات: 3.15
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
درباره نارنجستان قوام
#1
[تصویر:  3f450861fead59f9861320b602619fcf.jpg]یا باغ قوام از عمارات دوره قاجاریه شیراز است كه در محله بالاكفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی خان زند واقع است. احداث این بنا توسط علی محمد خان قوام الملك ۱۲۶۷-۱۲۵۷شروع شده و در حدود سال ۱۳۰۰ ه.ق. توسط میرزا محمدرضا خان نوه قوام الملك اول و پدربزرگ قوام تكمیل شده است. این بنا یك بار توسط ابراهیم قوام مورد مرمت قرار گرفته است.
ساختمان نارنجستان در حدود ۹۴۰ متر مربع در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر در دو قسمت شمالی و جنوبی بناشد، باقی مانده آن در حدود ۲۵۶۰ متر محوطه سازی شده. این بنا با ۳۰۸۵ متر مساحت، در دوره قاجاریه به بیرونی معروف بوده و با عمارت اندرونی كه همان خانه زینت الملوك بوده و در طرف غرب آن بنا قرار گرفته كوچه ای فاصله داشته است كه توسط راه زیرزمینی بدا راه می یافتند.
از ویژگی های این مجموعه عمود بودن محور بیرونی و اندرونی آن بر یكدیگر است. این عمارت بیرونی به منظور انجام امور تجاری و نیز برگزاری تشریفات و جشن ها و استراحت و پذیرایی از میهمانان ساخته شده است.
در ورودی اصلی باغ رو به جنوب در راستای محور اصلی بنا به یك دالان یا هشتی گشوده می شود. سر در ورودی آن دارای تزئینات آجركاری است. بر پیشانی در ورودی كتیبه ای از سنگ مرمر سرخ رنگ شامل آیاتی از قرآن قرار گرفته كه در دو طرف آن ابیاتی از آسوده شیرازی درباره بانی باغ و تاریخ احداث آن حجاری شده است. هم چنین تاریخ سال ۱۳۰۵ ه.ق در این قسمت دیده می شود. بر روی ازاره سنگی دو طرف درگاه، نقش دو سرباز تفنگ به دست دوره قاجاریه، حجاری شده است. در ورودی از چوب ساج است كه بر روی آن منبت كاری صورت گرفته است. سقف هشتی یا دالان ورودی آجركاری و كاشی كاری به صورت ستاره و مقرنس كاری گچی شده است. در پشت دالان (رو به حیاط) تصویری از سه خدمتكار كه گلاب و شراب و شربت به دست دارند، كاشی كاری شده است.
این هشتی به وسیله دو راهرو به محوطه باغ ارتباط می یابد. این باغ در سه ضلع شمالی، شرقی و جنوبی دارای ساختمان است و در طول حیاط دارای بیست و یك عدد طاق نما است. در دو طرف هشتی، شش اتاق وجود دارد كه در جلو هر یك از آنها ایوان های وسیعی قرار گرفته كه در گذشته از این اتاق ها به عنوان دفتر كار استفاده می شده و ایوان های مقابل این اتاق ها نیز جهت اتاق انتظار مورد استفاده قرار می گرفته است. در جلو هر ایوان چهار ستون چوبی و دو نیمه ستون دیده می شود. این ستون های چوبی در دوره قاجاریه منبت كاری شده است. این بخش از عمارت كه ضلع جنوبی بنا است دارای دیوارهایی گچ كاری شده است. كف ایوان ها با كاشی های سفید و آبی پوشیده شده است.
ازاره بنا با سنگ پوشیده شده و پنج باب پنجره سنگی حجاری شده، به عنوان نورگیر در جلو ایوان ها نصب شده است. ساختمان جنوبی باغ به وسیله راه پله ای به زمین های طرفین راهروها راه دارد. در وسط این ساختمان یك طاق نمای بزرگ و دو طاق نمای كوچك ایجاد شده كه به سبك دوره زندیه، كاشی كاری شده است. در طاق نمای بزرگ نقوش سه تن از خدمتكاران دوره زندیه بر روی كاشی دیده می شود كه لباس های بلندی دارند و در دست یكی از آنها قدحی و در دست دیگری جامی است و شخص سوم نیز ظرفی پر از میوه در دست دارد. در بالای این طاق نما دو لچكی كاشی كاری با مناظری از طبیعت و تصویرهایی برگرفته از داستان های شاهنامه (رستم، حضرت سلیمان) و نیز مناظر شكارگاه و تصاویر مینیاتوری دیده می شود. ازاره این بخش از نما از سنگ های سرخ و نقش برجسته هایی برگرفته از تصاویر تخت جمشید تشكیل شده است.
حد فاصل عمارت جنوبی و عمارت اصلی واقع در ضلع شمالی باغ وسیعی وجود دارد كه از دوره قاجاریه با نرده آهنی محصور شده است.
ضلع شرقی ساختمان دارای چند اتاق و حیاط كوچكی است كه به آشپزخانه و محل اقامت خدمه اختصاص داشته است. در وسط حیاط، ورودی آشپزخانه حوض كوچكی وجود دارد كه پاشویی آن از قطعه سنگ هایی سرخ رنگ و بدنه آن از كاشی های فیروزه ای تشكیل شده است. در وسط این حوض نیز فواره ای دیده می شود. در ضلع جنوبی حیاط آشپزخانه ستون سنگی حجاری شده ای به عنوان پایه گلدان وجود دارد.
اما عمارت اصلی این ساختمان در ضلع شمالی آن قرار گرفته است. این عمارت دارای دو طبقه و یك زیرزمین است. در گذشته این زیرزمین به عنوان زندان مورد استفاده قرار می گرفت.
طرح بنای اصلی این عمارت برگرفته از معماری دوره زندیه است. در این عمارت، تالار بزرگی به طول ۹ متر، عرض ۵.۱۰ متر و ارتفاع ۶ متر با ستون هایی بلند مشرف بر حوض واقع در وسط باغ، وجود دارد.
در قسمت شمالی تالار، شاهنشینی وجود دارد كه دیوارها و سقف آن آینه كاری و نقاشی شده و كف اتاق از سنگ های مرمر مفروش شده است. این تالار محل پذیرایی میهمانان بوده.
این تالار دارای دو ستون سنگی یك پارچه و بلند است. در دو طرف تالار، راهرویی وجود دارد كه به وسیله پلكانی به طبقه دوم متصل می شود. این پله ها به دو بهارخواب متصل است. در هر طرف نیز یك سالن بزرگ و یك اتاق وجود دارد. طبقه دوم این عمارت دارای چهار اتاق است كه دوتای آن در عقب واقع شده و دارای هشتی و پنجره هایی مشرف بر ایوان است. بیش از این، این اتاق ها محلی برای اقامت مهمانان بوده است. این مجموعه مشتمل بر دو دستگاه شامل ۵ اتاق، چهار دستگاه با دو تا سه اتاق و دو دستگاه هر كدام با دو اتاق و شش اتاق تك است.
دیواره ها و سقف تمام اتاق ها گچ بری و نقاشی شده است. همچنین در این طبقه، دو اتاق وجود دارد كه نقاشی هایی بر تیرك هایی چوبی آن ترسیم شده است. نقاشی های سقف ایوان بزرگ و بیشتر اتاق ها غالبا" به وسیله لطفعلی خان صورتگر، نقاش مینیاتوریست آن دوره، انجام شده است.
دو ستون تالار طبقه اول نیز از سنگ مرمر یكپارچه و بدنه استوانه ای و سر ستون های مقرنس كاری شده تشكیل شده است.
در وسط سقف تالار مدالی بزرگ ترسیم شده و در اطراف آن شش منظره بیضی شكل ترسیم شده است. دیواره های اتاق ها نیز با تصاویر گل و بوته، اشكال حیوانات و منظره شكارگاه تزیین شده است. در ناحیه جلویی عمارت اصلی درهای ارسی با شیشه های رنگی دیده می شود. هلالی میان ایوان دو ستونی و شاه نشین هم دارای شیشه های رنگی است. این شیشه های رنگی در دوره قاجاریه از اروپا به ایران آورده شده، صدف های به كار رفته در تزیینات درها نیز از خلیج فارس آورده شده است. ازاره اتاق ها و بخاری دیواری شاه نشین از سنگ های مرمری است كه از یزد تبریز و شیراز به دست آمده است. روی این بخاری نقش داریوش هخامنشی حكاكی شده است، اطراف آن نیز مزین به رنگ طلایی است. دو تصویر از محمدرضا خان قوام الملك در دو طرف بالای این بخاری حكاكی شده است. ازاره پایین عمارت، از ازاره سنگی عمارت دیوانخانه كریم خان زند است. بر روی سنگ های ازاره تصاویر سربازان قاجاریه تفنگ به دست، شیر، گور، خرگوش و گل و بوته دیده می شود.
● هلالی های بالای عمارت اصلی
بالای عمارت اصلی سه هلالی وجود دارد كه در هلالی وسط نقش دو شیر دیده می شود كه صفحه ای را نگاه داشته اند، بر روی این صفحه عبارت نصر من ا... و فتح قریب، نگاشته شده است، دو فرشته بر فراز این صفحه قرار گرفته، آن را به دست گرفته اند. در هلالی های كاشی كاری شده طرفین نیز نقش پلنگی دیده می شود كه آهویی را شكار كرده است. زمینه این تصاویر مزین به خطوط اسلیمی است. نارنجستان قوام كه به دلیل كاشت درخت های نارنج فراوان در آن، بدین نام معروف شده است، از طرف ابراهیم خان به نوه اش شهرام بخشیده شد و شهرام قوام آن را به مؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی اهدا كرد. فرح پهلوی مخارج تعمیرات آن را متقبل شد، پس از آن این بنا تبدیل به موزه ای شد كه در آن مجموعه ای از كتاب های پروفسور پوپ نگاهداری می شد.
نارنجستان قوام كه در ان اثر هفت هنر ایرانی، گچ بری، نقاشی سنتی، آینه كاری، آجركاری، سنگ تراشی، معرق كاری، و منبت كاری، قابل مشاهده است، در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ با شماره ۱۰۷۳ به ثبت تاریخی رسید.
این بنا در سال ۱۳۴۵ به دانشگاه شیراز واگذار گردید و بین سال های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ مورد استفاده مؤسسه آسیایی تحت سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ بود. این بنا و برخی از ساختمان های اطراف آن از سال ۱۳۷۸ در اختیار دانشكده هنر و معماری دانشگاه شیراز قرار گرفته است.

آخرین ارسال های من :
پاسخ


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
Smile درباره لاهیجان diamond 0 1,401 ۱۳۹۰-۱۰-۷، ۰۴:۱۴ عصر
آخرین ارسال: diamond
  نارنجستان قوام شیراز عمارتی زیبا reza1366 0 1,764 ۱۳۸۹-۱۲-۱۸، ۰۳:۰۱ عصر
آخرین ارسال: reza1366
  نارنجستان قوام - شیراز Royal Falcon 0 1,348 ۱۳۸۹-۱۲-۱۳، ۰۱:۱۸ صبح
آخرین ارسال: Royal Falcon
  نارنجستان قوام nima 0 1,009 ۱۳۸۹-۱۲-۱۱، ۰۷:۱۵ عصر
آخرین ارسال: nima

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان