کاشی و سرامیک و مشکلات آن ها

  مشکلات صنعت کاشی.docx (اندازه: 44.97 KB / تعداد دفعات دریافت: 39)
مشکلات صنعت کاشی
يكي از مشكلات اساسي كه هم¬اكنون در صنعت كاشي و سراميك كشور وجود دارد، بخش معدن است؛ به‌طوريكه مواد اوليه معدني مطلوب نيستند، تهية خاك مورد نياز اين صنعت دشوار است، همچنين در پروسه فراوري مواد معدني مشكلات زيادي وجود دارد. به‌عنوان مثال، كائولن در كشور وجود دارد ولي به‌دليل بالا بودن هزينه فرآوري آن، معدنكاران از فرآوري آن خودداري مي‌كنند.

پراكنده‌كاري نيز يكي ديگر از مشكلات بخش معدن است. به¬خاطر تنوع معادن كشور، هر كسي معدني را انتخاب كرده و به‌طور غيرمتمركز و بدون اطلاعات كافي و لازم، فعاليت‌ خود را شروع مي‌كند كه اين عمل سبب بروز مشكلاتي در تهية مواد اوليه براي صنايع كاشي و سراميك شده است. يكي از دلايل ضعف در اين بخش، عدم تشكيل سازمان¬هاي قوي در بخش معادن و كاني‌هاي معدني در كشور است كه اين فعاليت‌ها را هماهنگ نمايند. البته ناگفته نماند كه در وزارت صنايع و معادن، بخشي وجود دارد كه اين مشكلات را پيگيري مي¬كند.
ضعف در بخش صادرات و نقش دولت در فعال كردن آن

فعال شدن شركت‌هاي صادراتي، يكي از شيوه‌هاي بالا بردن ميزان رشد صنايع كشور از جمله صنعت كاشي و سراميك است. به‌عنوان مثال در بازار آذربايجان، توليدكننده كاشي و سراميك ايراني بايد با شركت‌هاي تركيه‌اي رقابت كنند كه امكانات گسترده¬اي از طرف دولت در اختيار آنها قرار گرفته است. طبيعتاً تاجران آذربايجاني ترجيح مي‌دهد محصولات تركيه را كه حتي با قيمت بالاتري از محصولات ايراني عرضه مي¬شود، خريداري نمايند؛ زيرا مشتريان براي دريافت محصولات ايراني بايد نقداً كاشي را بخرند؛ ولي در عوض شركت‌هاي تركيه‌اي مي‌توانند براي مشتريان خود، اعتبار باز نمايند. اين موضوع و همچنين خدمات ديگري كه شركت‌هاي خارجي در اختيار مشتريان قرار مي‌دهند، سبب فروش بالاتر و بيشتر محصولات كاشي آنها نسبت به محصولات كاشي ايراني مي‌شود.

اگر شركت‌هاي صادراتي قوي روي كار بيايند، مي‌توانند بازارهاي خارجي را سرويس دهند و حتي توليدكنندگان را وادار نمايند تا اجناس و محصولات را طبق استانداردهاي خاصي توليد كنند. بي‌شك اين عمل سبب رونق صنايع كشور از جمله صنعت كاشي و سراميك خواهد شد. در يك طرح پيشنهادي، دولت مي¬تواند با پشتيباني مالي، چنين مراكزي را با همكاري بخش¬هاي خصوصي ايجاد نمايد تا اينكه مشكل صادرات توليدكنندگان رفع گردد. عدم تناسب قيمت تمام‌شده محصول با افزايش تيراژ توليد
گسترش كارخانجات و افزايش تيراژ در صنعت سراميك، سودآوري كافي را در بر نخواهد داشت؛ صنعت كاشي، صنعتي نيست كه هر چه كارخانه وسيع¬تر شود و توليد آن افزايش يابد، به همان نسبت قيمت تمام‌شده محصول نيز كاهش يابد. بيان اين نكته ضروري است كه در صنعت كاشي، وسعت كارخانه هيچ تناسبي با قيمت نهايي آن ندارد. به عنوان مثال براي توليد روزانه 10 هزار متر مربع كاشي، 10 ميليون دلار سرمايه¬گذاري لازم است؛ حال و اگر اين ميزان توليد به 100 هزار مترمربع در روز افزايش يابد، بيش از 95 ميليون دلار سرمايه¬گذاري مورد نياز است، زيرا در اين صنعت براي هر دستگاه به تعداد خاصي نيروي انساني مورد نياز است. البته ممكن است در كل، تعداد پرسنل خدماتي مثل باغبان، منشي و نگهبان كم شود كه آن‌هم تأثير چنداني بر قيمت تمام‌شده نخواهد گذاشت.
بالابودن قيمت كاشي ايران نسبت به قيمت جهاني
در يك كلام، علت بالابودن قيمت كاشي ايران نسبت به قيمت جهاني آن اين است كه توليدكنندگان كاشي، به موازات كاهش هزينه‌هاي توليد، قيمت محصولات خود را كاهش ندادند. در سال¬هاي قديم كه كاشي با كوره‌هاي سنتي توليد مي‌شد، قيمت‌ تمام‌شده كاشي به‌دليل بالابودن هزينه‌هاي اوليه از جمله سوخت، برق، نيروي انساني و غيره نسبتاً بالا بود، اما بعد از مدتي، با ورود تكنولوژي‌هاي مدرن، هزينه توليد كاشي و به تبع آن قيمت واقعي آن به‌طور فاحشي افت نمود، ولي متأسفانه توليدكنندگان كاشي در قيمت آن تغييري ايجاد نكردند و قيمت‌هاي امروزي تقريباً همان قيمت‌هاي كاشي است كه به شيوه سنتي توليد مي‌شد.

البته ايجاد جو رقابت در بين توليدكنندگان، به‌تدريج سبب كاهش قيمت‌ها خواهد شد، اما بايد توجه داشت كه مبادا رقابت موجب كاهش كيفيت محصولات شود. همچنين هزينه‌ها را با اعمال اقدامات ديگري از جمله: كاهش نيروي انساني، بالا بردن بهره‌وري و كاهش در ميزان ضايعات مي‌توان كاهش داد.

در پايان ذكر اين نكته لازم است كه وزارت صنايع و معادن بايد طوري فعاليت كند تا سرمايه‌داران را به سرمايه‌گذاري در صنايع مختلف تشويق نمايد، اما به همراه آن بايد آنها را نسبت به ميزان توليد، بازار و مسايل ضروري ديگر نيز آگاه سازد و آمارهايي را در اختيار اين افراد قرار دهد تا بر اساس اين اطلاعات و با تحليل¬هاي صحيح و كافي وارد عرصة توليد شوند
جايگاه صنعت كاشي ايران در جهان؛
واردات ماشين‌آلات مدرن مشكلي را حل نكرد

طي سال¬هاي گذشته، ايتاليا، اسپانيا و تركيه رتبه‌هاي اول تا سوم توليد و صادرات كاشي را در اختيار داشتند؛ اما در حال حاضر با ورود چين به عرصه رقابت جايگاه سوم در اختيار اين كشور قرار گرفته است. ايران در اين ميان، جايگاه قابل قبولي نداشته و ندارد.

دولت طي هفت سال اخير، تلاش كرده است با اتخاذ سياست‌هايي چون بستن بازارهاي داخلي و حمايت از توليدكنندگان، صنعت كاشي را متحول سازد. اما حتي جايگزين كردن مدرن‌ترين و پيشرفته‌ترين ماشين‌آلات و تجهيزات نيز نتوانست صنعت كاشي ايران را در سطح ساير توليدكنندگان جهاني مطرح كند و آنچه امروز به آن دست يافته‌ايم، اين است كه هنوز صنعت كاشي، قدرت رقابت در عرصة بازارهاي جهاني را ندارد.
توليد مازاد و صدور بي‌روية موافقت اصولي
با نيم‌نگاهي به آمار و ارقام، درمي‌يابيم كه صنايع داخلي با خطر توليد مازاد مواجه هستند. مصرف سالانه كاشي در ايران 80 ميليون مترمربع است؛ در حالي‌كه هم‌اكنون سالانه بالغ بر 130 ميليون مترمربع كاشي توليد مي‌شود و اين رقم در آينده‌اي نزديك با وجود صدور موافقت‌اصولي‌هاي بي‌رويه و افزايش ظرفيت توليد كاشي، به بيش از 200 ميليون مترمربع خواهد رسيد. از طرف ديگر نمي‌توان بازارهاي داخلي را به مدت طولاني در مقابل واردات كالاي خارجي بسته نگه داشت و در آينده حضور محصولات خارجي در كنار محصولات ايراني، عرصة رقابت را تنگ‌تر خواهد ساخت.
مشكلات صنعت كاشي ایران
برخي صاحب‌نظران صنعت كاشي ايران بر اين باورند كه اين صنعت با بحران روبرو است؛ به دلايل زير:

1- قيمت تمام شده محصولات داخلي بالابوده و توان توليدي بسياري از كارخانه‌ها پايين است. به عبارت ديگر سرعت پيشبرد برنامه‌هاي توسعة صنايع كاشي در ايران، به اندازه كافي زياد نيست تا بتواند ضربه ناشي از ورود به بازارهاي جهاني را دفع كند و فضاي علمي دانشگاه نيز توان كافي براي سرعت بخشيدن به اين امر را ندارد. با توجه به اين مسايل ؛ در آينده¬اي نه¬چندان دور، صنعت كاشي كشور ضربه مي¬خورد.

• صادرات كاشي ايران در طي سال¬هاي اخير از مرز 7-6 ميليون مترمربع در سال افزايش نيافته است.

• هزينة نيروي انساني و انرژي نسبت به ساير كشورهاي توليدكننده كمتر است ولي به همان نسبت، كارايي نيروي انساني كمتر و اتلاف انرژي بيشتر است.
راه‌هاي غلبه بر مشكلات
با اين وجود كشور ما هنوز از مزيت‌هاي نسبي مناسبي در منطقه برخوردار است: بنابراين چون كاشي از لحاظ وزن، محصول صادراتي سنگيني است و هر كشوري نمي‌تواند در بازارهاي دور از خود، حضور داشته باشد. (اطراف كشور ما بازار بزرگي براي مصرف كاشي وجود دارد، مي‌توان با برنامه‌ريزي مناسب آن را تصاحب كرد.

ضعف در صادرات، فقط ناشي از كيفيت پايين محصولات نيست، چرا كه هر محصول با هر كيفيت مي‌تواند مشتري خاص خود را داشته باشد. صادرات موفق در گرو يافتن بازارهاي مناسب براي هر محصول است.

صنعت كاشي ايران مي‌تواند با رويكرد علمي به مسائل مديريتي و تكنولوژيكي، ساماندهي بهتر انجمن‌ها و اصناف و استفاده از ماشين‌آلات و تجهيزاتي كه در سطح روز دنيا هستند، بر بسياري از مسائل فائق آيد.

بي‌شك افزايش بي رويه ظرفيت توليد بدون بهره‌گيري از نيروي انساني، مواد اوليه و ماشين‌آلات نمي‌تواند باعث كاهش قيمت‌ها و ايجاد مزيت رقابتي شود.

در يك جاي مناسب به آن اشاره شود. در انتهاي متن ممكن است ذكر آن به عنوان نتيجه‌گيري مطرح شود!