امتیاز موضوع:
  • 53 رأی - میانگین امتیازات: 3.4
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
نظريه مكان مركزي
#1
نظريه مكان مركزي


يكي از علمي ترين ساخت سكونتگاه ها كه در بيشتر موارد،برنامه هاي توسعه اجتماعي _ اقتصادي كشورها ونواحي را تحت تاثير قرار داده است ، نظريه مكان مركزي والتر كريستالر (1893-1969) است كه آن را در سال 1933 در كتاب خود به نام مكان هاي مركزي در بخش جنوبي آلمان منتشر ساخت.اين نظريه تا دهه1950 مورد توجه قرار نگرفت تا اينكه در سال 1966 به زبان انگليسي ترجمه ومنتشر شد و از آن زمان به بعد،اساس مطالع شهري _ ناحيه اي قرار گرفت وشهرت جهاني يافت.
والتر كريستالر،در طرح نظريه مكان مركزي،بيشتر از نظريات علمي فن تونن (كاربري زمين هاي كشاورزي)، آلفرد وبر(مكان گزيني صنعتي،1909) وانگلندر(كرايه حمل ونقل،1924) بهره گرفته است.وي در سال 1940،به همراهي اگوست لوش، سازمان فضايي اقتصادي را تهيه كرد.هدف اصلي نظريه مكان مركزي ، شرح وتبيين سازمان فضايي سكونتگاه ها وحوزه نفوذ آنهاست.
فرضيات واصول نظريه كريستالر
والتر كريستالر،اساس نظريه خود را در مجموعه اي از فرضيات قرار داده است كه خلاصه اي از آن در زير مي آيد :
وجود دشت يكنواخت كه در آن به طور يكسان ،حمل ونقل به همه جهات به آساني امكان پذير است.در اين دشت تنها يك وسيله نقليه كار مي كند.
جمعيت به طور يكنواخت در سراسر دشت پراكنده شده اند.
در مكانهاي مركزي واقع در دشت براي حوذه هاي نفوذ،كالا وخدمات تهيه مي شود وكاركردهاي اداري ايجاد مي گردد كه مغازه هاي ظروف فلزي(كالا)،خشك شويي(خدمات) و دفتر برنامه ريزي(اداري) نمونه هايي از آن است.
مصرف كنندگان، به نزديك ترين مكان مركزي كه كالا و خدمات مورد نياز آنان را ارائه مي دهد مراجعه مي كنند.در اينجا،مصرف كنندگان،حداقل مسافت را براي دريافت كالا و خدمات مي پيمايند.
تهيه كنندگان كالا وخدمات،مردان اقتصادي هستند و همواره تلاش مي كنند كه در دشت به حد اكثر سود دست يابند و چون مردم با توجه به صرفه اقتصادي به نزديكترين مركز مراجعه مي كنند،تهيه كنندگان كالا و خدمات از يكديگر فاصله مي گيرند تا مصرف كنندگان بيشتري را جلب كنند.
در اين دشت در برخي از مكان هاي مركزي ،كاركردهاي بيشتري عرضه مي شود.اين قبيل مكان هاي مركزيةدر سطوح بالاتر نظام سلسله مراتب مركزي قرار مي گيرند، در حاليكه مكان هايي كه تنها داراي چند كاركرد است در سطوح پايين تر نظام سلسله مراتبي فعاليت مي كنند.
در سطوح بالاتر نظام سلسله مراتب مركزي،همه كاركردها از جمله ، كاركردهاي سطوح پايين تر نظام عرضه مي شود.
همه مصرف كنندگان از نظر درامد وتقاضا براي كالا و خدمات،در موقعيت مساوي قرار گرفته اند.
با توجه به موارد مذكور،در نظريه كريستالر، دو عامل مهم به نظر مي رسد:الف)آستانه كالا و خدمات،ب)محدوده بازار فروش كالا وخدمات.در اينجا نتيجه مي گيريم كه مراكز مختلف نظام سكونتگاهي ، تنها از طريق نوع وتعداد كالاها،محدوده بازار فروش كالا وخدمات و ميزان اشتغال وجمعيت شناخته وتبيين مي شود.
در نظريه كريستالر،عامل هزينه حمل و نقل وآمد وشد براي خريد كالا وخدمات ، از موارد تعيين كننده محسوب مي شود،يعني مصرف كنندگان كالا و خدمات براي گريز از پرداخت هزينه زياد آمد وشد، به نزديكترين مكان مركزي مراجعه مي كنند و در صورتيكه مصرف كننده اي به مكان مركزي(بازار) دورتري مراجعه كند و هزينه مسافرت بيشتري را بپردازد، بايد كالا وخدمات كمتري را بخرد.اين "تاثير عارضي" فاصله از طريق پرداخت هزينه حمل ونقل به واقعيت مي رسد.نتيجه اين عملكرد،كاهش تقاضا با توجه به عامل فاصله از مكان مركزي است.روشن است كه علاوه بر هزينه اضافي حمل ونقل، مدت زمان مصرف شده نيز از عوامل اصلي در عدم مراجعه به مكان مركزي دورتر خواهد بود.
*منبع:ديدگاه هاي نو در جغرافياي شهري،جلد اول،دكتر شكوئي،انتشارات سمت،چاپ نهم ،1385
توسط زهره خالدی
آخرین ارسال های من :

پاسخ


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  ساخت عمومي شهرها"نظريه رابرت ديكنسون" alireza 0 1,458 ۱۳۹۰-۲-۲۱، ۰۵:۰۸ عصر
آخرین ارسال: alireza

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان