معرفی رشته مهندسی شهرسازی و بازار کار آن

معرفی رشته مهندسی شهرسازی و بازار کار آن

معرفی رشته شهرسازی
مهندسی شهرسازی یکی از رشته های پر اهمیت و جذاب در مجموعه رشته های آزمون سراسری است که داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی می تواند آن را انتخاب کند.
در نیم قرن اخیر توجه بسیاری به رشته مهندسی شهرسازی شده است و دانشکده و کالجهای معروف بسیاری به آن روی آورده اند. این رشته، امروزه، کمک شایانی به حل معضلات در سطح شهر و کل جوامع کرده است و توانسته جایگاه ویژه ای برای خود کسب کند.
در کشور ما نیز نیاز بسیاری به متخصص و کارشناس در این رشته احساس شده و می شود و دانشگاههای مختلفی، سعی بر تاسیس و ایجاد این رشته نموده اند. در سطح مدیران کشور نیز کم کم، نیاز به رشته ای همچون شهرسازی احساس شده است و بسیاری از مدیران شهری سعی در فرا گرفتن این دانش، بصورت دانشگاهی و غیره داشته اند. به عنوان نمونه، در حالی که تا چند سال پیش، معدودی از شهرداران در سطح کشور، دارای تحصیلات در زمینه شهرسازی بودند، اما امروزه، این تعداد به شدت افزایش یافته و کم کم سایر مدیران نیز نیاز به کسب این دانش را احساس نموده اند.
علاوه بر انجام عملیات عمرانی، محاسبات سازه، بحثهای معماری و ... که اکثرا بر روی تک بنا و یا یک محدوده مشخص متمرکز هستند، نیاز بسیار زیادی به رشته ای همچون شهرسازی احساس می شود تا بتواند علاوه بر این مباحث، در سطحی کلان تر وارد صحنه شده و بتواند مباحثی همچون اقتصاد، روان شناسی، آمار، سوانح طبیعی (زلزله و ...)، مدیریت، حمل و نقل، ترافیک و ... را با مسائل فوق ترکیب کرده و نتیجه ای بهینه را سبب شود.
رشته شهرسازی، در واقع مفصلی بین علوم گوناگون است، از علوم انسانی گرفته، تا علوم فنی و مهندسی، همانند عمران، تاسیسات، ترافیک، حمل و نقل و ... و هنر، همانند طراحی، معماری و ... .

توانمندي ها و ويژگي هاي لازم
دانشجوي رشته ي شهرسازي بايد اطلاعات عمومي خوبي داشته باشد و در دانشگاه نيز به اين اطلاعات عمق و وسعت بيشتري ببخشد. رشته ي شهرسازي نياز به مطالعه ي زياد، کارهاي فيزيکي گسترده و برداشت هاي ميداني بسياري دارد و به همين دليل دانشجو بايد وقت زيادي را به آن اختصاص دهد. هم چنين بايد قدرت تحليل بالايي داشته و در طراحي زبردست باشد. به خصوص دانشجويان رشته ي کارشناسي ارشد طراحي شهري که بايد در طراحي توانا باشند. براي همين در آزمون کارشناسي ارشد اين رشته، امتحان طراحي گرفته مي شود. دانشجوي اين رشته بايد با طراحي و مفاهيم هنري مثل روان شناسي رنگ ها آشنا باشد و در عين حال به مفاهيم تکنيکي و اصول فني کار مثل نقشه برداري، رسم فني، پرسپکتيو، هندسه ي فضايي ، مدل سازي، رياضي و مسايل انساني و علاقه مند باشد و بداند که در طي تحصيل بايد کارهاي تحقيقاتي و عملي بسياري انجام دهد.
در سطح کارشناسي از دانشجوي شهرسازي انتظار مي رود که ديد هندسي و درک فضا داشته باشد و بتواند در طراحي، فضا را به صورت دوبعدي و سه بعدي تصوير کند. هم چنين بايد در رياضيات به ويژه آمار مسلط باشد چون جمع آوري و تحليل اطلاعات تحقيقات اين رشته، نياز به آمار و تحليل آماري دارد و در نهايت تسلط به زبان انگليسي و آشنايي با کامپيوتر در دنياي امروز عامل مهمي در موفقيت يک دانشجو است.


درس هاي مهم در اين رشته
ضرايب و عنوان درس هاي اختصاصي رشته ي شهر سازي در آزمون سراسري به شرح زير است:
رياضيات:4، فيزيک مکانيک:4، شيمي:1
برخی از دروس اين رشته در طول تحصيل عبارت اند از: شهرشناسي، درك و بيان محيط شهري، بوم شناسي طبيعي و رياضيات در شهرسازي، كارگاه بيان* تصويري، كاربرد هندسه* در شهرسازي* ،زبان* تخصصي* .كاربرد نقشه*برداري*، كاربرد رايانه* در شهرسازي*، تاريخ* و فرهنگ* شهرنشيني* جهان و ایران*، آشنايي* با مباني* معماري* وساختمان*، مباني* مهندسي* شبكه* حمل* و نقل*، كارگاه* مهندسي* شبكه* حمل* و نقل**، مباني* مهندسي* تأسيسات* شهري*، كارگاه* مهندسي* تأسيسات* شهري*، طراحي* و كاربرد نظام* اطلاعات* ، آمار و روش*هاي* كمي* ، آشنايي* با مصالح* و ساخت* ، جغرافياي* شهري* ، جامعه*شناسي* شهري* ، اقتصاد شهري* ، كارگاه* مطالعات* شهري*، مباني* و روش*هاي* برنامه*ريزي* شهري* ، مباني* و روش*هاي* طراحي* شهري* ، كارگاه* برنامه*ريزي* شهري*، كارگاه* طراحي* شهري*، مباني* و روش*هاي* برنامه*ريزي* مسكن* ، كارگاه* برنامه*ريزي* مسكن*، كارگاه* طرح*هاي* اجرايي* ، شناخت* فضاهاي* شهري* ايران* ، روش* تحقيق* در شهرسازي* ، كارگاه* آماده* سازي* زمين*، كارگاه* برداشت* كاربري* ، طرح* نهايي*.

دانشگاه هایی که در رشته مهندسی شهرسازی پذیرش می کنند

رشته شهرسازی از سال 1365 در دانشگاه تهران تدریس می شود. قبل از انقلاب نیز برای مدت کوتاهی در سالهای 1355 و 1356 این رشته در دانشگاهها تدریس می شد. پس از دانشگاه تهران، در سال 1369، دانشگاه شهید بهشتی (دانشکده معماری و شهرسازی) در این رشته دانشجو پذیرفت. سپس دانشگاههای علم و صنعت، تربیت مدرس، شیراز ، هنر اصفهان و آزاد اسلامی نیز جهت تربیت کارشناسان شهرسازی اقدام به پذیرش دانشجو کردند. هم اکنون رشته مهندسی شهرسازی در مقطع کارشناسی ارشد دو گرایش زیر را شامل می شود: برنامه ریزی شهری و طراحی شهری.دانشگاه تهران - دانشگاه هنر اصفهان - دانشگاه شیراز - دانشگاه امام خميني قزوين - دانشگاه شهيد بهشتي - دانشگاه تربيت مدرس - دانشگاه علم و صنعت - دانشگاه هنر (کرج) - دانشگاه گیلان - دانشگاه مازندران (بابلسر) - دانشگاه اروميه - دانشگاه يزد - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشگاه شهر كرد - دانشگاه كردستان - دانشگاه بجنورد

بازار کار مهندسی شهرسازی
این رشته هم اکنون در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آن که دارای زمینه های کاری متفاوت و متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. به عنوان نمونه، کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل، قائل است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا 5 سال پیش، این رشته تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است و به تازگی در مقطع کارشناسی نیز فعالیتهایی صورت گرفته است، بنابراین با بازار کار اشباع از نیروی کار مواجه نیستیم.
از آن جا که این فارغ التحصیلان علاوه بر تواناییهای یک مهندس شهرساز، از نظر علمی و نظری وپژوهشی در یک زمینه خاص، معلومات بیشتری دارند، بدین جهت کارایی بیشتری نیز دارند و از مطالب فراگرفته شده می توانند در زمینه های طراحی و محاسباتی دقیق و تخصصی تر و همچنین پژوهشی ، استفاده نمایند. این گونه فارغ التحصیلان ضمن آن که می توانند در تمام محلیهای جذب فارغ التحصیلان کارشناسی مشغول به کار گردند، مسوولیتهای بالاتر و سنگین تر علمی،پژوهشی و اجرایی را به عهده می گیرند. پس از پایان دوره دکترای تخصصی ، امکان همکاری در دانشگاهها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیات علمی برایشان میسر می گردد.
زمینه های کاری رشته شهرسازی در ایران بسیار متفاوت و متنوع است، در بخش دولتی، در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، شهرداریها، وزارت کشور، استانداریها و سایر ارگانهای وابسته به وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و... و در بخش خصوصی، در شرکتهای مهندسین مشاور شهرسازی، معماری، برنامه ریزی منطقه ای و ... . در ذیل به برخی از زمینه های کاری اشاره می شود:
1.تهیه طرحهای شهری و منطقه ای(جامع، تفصیلی، ساختاری، شهرستان، هادی)
2.مشاوره در امور شهری و منطقه ای به مدیران و مسئولان رده بالا.
3.فعالیت در شهرداریها.
4.فعالیت در استانداریها.
5.فعالیت در وزارتخانه های مربوطه(مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور).
6. نظارت بر ساختمانهایی با ارتفاع بیش از 8 طبقه بر طبق قانون.
7.انجام پروژه های محوطه سازی، تفکیک زمین، طراحی محله و ...
8.برنامه ریزی و طراحی شهرکهای گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری)
9.برنامه ریزی و طراحی شهرهای جدید.
10.مکان یابی عناصر و کاربریهای گوناگون شهری.
11.توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم Gis.
12.فعالیت گروهی با سایر تخصصها در پروژه های گوناگون.
13.فعالیت در مشاوران خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و....
14.تدریس دانشگاهی (که امروزه به علت افزایش تعداد دانشگاهها و پذیرفته شدگان در این رشته، به شدت با کمبود استاد مواجه هستیم)
15.استفاده از تخصص رشته های دیگر و این رشته بصورت توام و در نتیجه افزایش کارآیی و تاثیرگذاری (همانند استفاده مشترک از رشته عمران و شهرسازی که می تواند علاوه بر مسائل سازه و عمرانی، زمینه کاری در مباحثی همچون، مطالعه طرحهای بالادست، محوطه سازی، مسائل طراحی و ... را فراهم آورد)
ادامه تحصیل
زمینه ادامه تحصیلات در مقطع دکتری در این رشته، چه در خارج و چه در داخل و بویژه بورسیه از سازمانهای گوناگون وجود دارد. لازم به ذکر است که رشته شهرسازی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در ایران دانشجو می پذیرد. در مقطع کارشناسی، نخستین گروه از دانشجویان رشته شهرسازی در سال ۱۳۸۲ فارغ التحصیل شدند. ولی در مقطع کارشناسی ارشد، این رشته از سابقه طولانی برخوردار است و در مقطع دکترا نیز تعدادی از دانشگاه های کشور شروع به فعالیت کرده اند و دانشجویانی نیز فارغ التحصیل شده اند.
● وقتی شهر را می سازی، روز هم باید داشته باشی…


اولین بار سال ۱۹۴۹ پروفسور کارلوس ماریا دلاپائولرا، استاد دانشگاه بوینوس آیرس آرژانتین، ۸ سپتامبر را به عنوان روز جهانی شهرسازی بنیانگذاری کرد و امسال ۵۶ سالی ست که این روز را در بیش از ۴۰ کشور دنیا جشن می گیرند. کشورهایی مثل کانادا، جامائیکا، استرالیا، ایالات متحده، هلند، انگلستان، سریلانکا، پاکستان و… از این جمله هستند کشور ما از دوسال گذشته به جمع این کشورها پیوسته است.


● چرا مهندسی شهرسازی را انتخاب می کنیم ؟

▪ جون ترکیبی از ریاضیات ، هنر و علوم محیطی است.
▪ چون هیچ فارغ التحصیل مهندسی شهرسازی به دنبال کار نمی گردد.
▪ چون امکان گرفتن بورس تحصیلی برای اعزام به خارج از کشور وجود دارد.
▪ چون امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا در ایران وجود دارد.
▪ چون در دانشگاه شیراز در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارایه می شود.
▪ چون باعث رشد خلاقیت ، نوآوری و مهارت فردی و گروهی می شود.


طول دوره كارداني ناپيوسته شهرسازي:


طول دوره 2 تا 3 سال است. و نظام آموزشي دوره مطابق آيين نامه مصوب آموزشهاي كارداني است.
طول هر نيمسال 17 هفته و زمان تدريس هر واحد نظري 17 ساعت،آزمايشگاهي 34 يا 51 ساعت ، كارگاهي 51 يا 68 ساعت و كارآموزي 120 ساعت مي باشد.


واحدهاي درسي:


مجموع واحدهاي درسي دوره كارداني امور شهرسازي 70 واحد بشرح زير است:


دروس عمومي: 11 واحد

دروس پايه: 8 واحد

دروس اصلي: 30 واحد

دروس تخصصي: 21 واحد


طول دوره كارشناسي ناپيوسته شهرسازي:

دوره كارشناسي مهندسي شهرسازي بدون احتساب طرح نهايي، حداقل 4 و حداكثر 4.5 سال به طول مي انجامد. دانش آموختگان اين دوره مي توانند از طريق آزمون ورودي دوره هاي كارشناسي ارشد ناپيوسته طراحي شهري-برنامه ريزي شهري-طراحي محيطي-مديريت شهري-برنامه ريزي شهري-برنامه مسكن ادامه تحصيل دهند.
تعداد واحدهايي كه در اين دوره ارائه مي شود 140 واحد به شرح زير مي باشد:
دروس عمومي 21 واحد
دروس پايه 32 واحد
دروس اصلي 42 واحد
دروس تخصصي 31 واحد
دروس اختياري 14 واحد
منبع: سایت غیرانتفاعی دهخدا قزوین