بغداد؛ نخستین شهر بهرهمند از معماری و هنر اسلامی

بغداد؛ نخستین شهر بهرهمند از معماری و هنر اسلامی


شهر دایرهای شکل بغداد، پدیده جدید در هنر معماری اسلامی به شمار می رود. این شهر به عنوان اولین شهر اسلامی دارای معماری اصیل اسلامی است که معماری خاص در همه جای آن به جا مانده و نه تنها در اماکن عبادی چون مساجد بلکه در قصرها، مدارس و مراکز آموزشی نیز به چشم می خورد.
بغداد یکی از بزرگترین شهرهای عراق، از بزرگترین شهرهای خاورمیانه و دومین شهر بزرگ عربی پس از قاهره به شمار می رود. نام بغداد متشکل از دو کلمه بغ و داد در زمان ساسانیان بر آن نهاده شده که بغ به معنای خدا و داد به معنانی بخشش است که به معنای بخشش خدا یا خداداد می باشد.
زمان ساخت و تأسیس این شهر تاریخی و اصیل به سال 145 هجری ( 762 میلادی) باز می گردد که توسط ابوجعفر منصور در کنار رود دجله ساخته شد و آن را پایتخت خود قرار داد. این شهر به شکل دایره بوده و شکل جدیدی از بناهای اسلامی به شمار می رفت چرا که بیشتر شهرهای اسلامی مانند فسطاط مستطیل شکل، قاهره مربع شکل و صنعاء بیضی بودند.
از این رو نقشه شهر بغداد که به صورت دایره بود، پدیده جدید در هنر معماری اسلامی به شمار می رود. این شهر به عنوان اولین شهر اسلامی دارای معماری اصیل اسلامی است که معماری خاص در همه جای آن به جا مانده و نه تنها در اماکن عبادی چون مساجد بلکه در قصرها، مدارس و مراکز اسلامی نیز به چشم می خورد.

از سوی دیگر معماری و تزئیناتی که در ساختمانهای این شهر مورد استفاده قرار می گرفت بسیار حائز اهمیت بود، چرا که به عنوان یک شهر اسلامی تزئین مساجد، قصرها، قبه ها به اشکال مختلف هندسی که نشانگر آرامش و راحتی باشند، اهمت داشت.
درسال 1509 صفویها به رهبری شاه اسماعیل صفوی بر شهر سیطره یافتند، پس از آن عثمانیها و دوباره صفویها و در سال 1917 انگلیسهای بر شهر مسلط شدند. در این شهر آثار متنوع تاریخی بسیار زیادی وجود داشت که کتابها و نوشته ها و مکتوبات موجود در کتابخانه این شهر دارای اهمیت بود و از همه جای دنیا محققان و نویسندگان به منظور بهره گیری از کتابهای موجود در این کتابخانه به بغداد سفر می کردند، اما کتابخانه غنی بغداد زمان حمله مغولها از بین رفت. چرا که آنها بی اطلاع از گنجینه های اسلامی بخش اعظم این کتابخانه را به رود دجله انداختند، به طوری که گفته می شود رنگ آب دجله به رنگ جوهر کتابها تغییر کرد.
این شهر در دوران خلیفه سوم عباسی هارون الرشید در سال 184 هجری ( 800 میلادی) ساکنان آن به بیش از 1 میلیون نفر رسیدند که مرکز مهمی برای آموزش شد، اما در معرض جنگهای مختلف مغولها، ترکها و ایرانیها تخریب شد.
بغداد دارای اسمهای مختلفی بود که به آن شهر مدور و دارالسلام هم می گفتند . امروزه در این شهر موزه های بسیاری وجود دارد که آثار مختلف از جواهرات، ظروف، اشیاء مختلف اسلامی و تابلوها و تمثیلهایی که به عصر ما قبل تاریخ باز می گردد و نشانگر تاریخ اصیل آن به شمار می رود، در آن نگهداری می شود.
بقایای دیوارهای قدیمی بغداد، دار الخلافه ها، مدارس مختلف، همچنین مساجد مختلف از آثار باقیمانده در دوران اسلامی است که برخی از آثار عبارتند از: مسجد تاریخی امام اعظم، مسجد امام موسی کاظم (ع)، قصر عباسی، مسجد منصور، مسجد المهدی، مسجد رصافه، مدرسه شرفیه در کنار قبر ابی حنیفه نعمان، مدرسه سلجوقی، مدرسه مستنصری، مرقد شیخ عبدالقادر کیلانی، تمثال کهرمانه و برج بغداد.
اینک در این شهر مسلمانان اعم از سنی و شیعه در کنار یهودیان و مسیحیان، ترکها و کردها زندگی می کنند .


منبع:خبرگزاری مهر