امتیاز موضوع:
  • 39 رأی - میانگین امتیازات: 2.87
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
هنر و معماری اسلامی
#1
هنر و معماری اسلامی
هلن گاردنر» که در کتاب «هنر در گذر زمان» خود، گچ¬بری های الحمراء را همتای خیال پردازی های ظریف شاعران مسلمان می داند، در تأثیر سبک معماران الحمراء بر اروپا و آمریکا می آورد: «نفوذ این سبک بر هنر اسپانیا در سراسر سده های میانه هم¬چنان قوی بود و تا دوره رنسانس نیز رسید و رگه*هایی از آن را می توان حتی در هنر مستعمرات اسپانیا در قاره امریکا مشاهده کرد.»(9) البته در این¬جا ذکر نکته ای را ضروری می*دانیم و آن عمد و قصد وسیعی است که در انکار یا دست کم، نادیده گرفتن تأثیرات هنر، فرهنگ و معماری اسلامی بر غرب، مجموعه تحقیقات و مطالعات غریبان را در بر گرفته است. هنگامی که کتب تاریخ دوره*های مختلف مدارس امروز اسپانیا، از حضور مسلمین در اسپانیا، تنها به دو صفحه بسنده می*کنند و از محققان منصف غربی کسی چون «گانیگوس» مستشرق اسپانیایی در مقدمه ترجمه کتاب «نفخ**الطیب» می*نگارد: «ماریانا مورخ اسپانیایی و سایر مورخان بزرگ این کشور با احساسات ملی و تعصّب دینی همراه با دشمنی و کینه*توزی عمیق نسبت به عرب، همیشه تألیفات مورّخان عرب را تحقیر کرده و ناچیز شمرده*اند، در نتیجه روش علمی بحث و مقارنه اسناد تاریخی عرب با نوشتارهای مسیحی را رد کرده*اند و ترجیح داده*اند تألیفات خود را بر پایه دیدگاه مسیحیان از تاریخ گذشته تنظیم کنند، لذا تاریخ اسپانیای قرون وسطی با وجود تحقیقات مورخان معاصر، هم¬چنان جولان¬گاه خرافات و تناقضات است»(10) بنابراین نمی*توان انتظار داشت منابع مکفی و مستندی را در مجموعه آثار محققان غربی، (جز در موارد معدود و نادری) پیرامون بررسی این تأثیرات یافت. این وظیفه مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی جهان اسلام است که با ارسال محققان و نیز اختصاص رساله*های دکتری توسط دانشگاه*های اسلامی و به ویژه ایرانی، این بخش از تاریخ غبار گرفته هنر و معماری اسلامی و به تعبیر جهانی را که قطعاً یکی از ناب¬ترین دوره*های هنر و معماری اسلامی است، روشن سازند.
با این وجود خیره*کنندگی این آثار و نیز انصاف برخی محققان، نمونه*ها و مستندات تاریخی روشنی را از تأثیر هنر و معماری اسلامی بر غرب -هم¬چنان که «گاردنر» متذکر شده است- در برابر رویمان می*نهد. به عنوان مثال «مارتین بریگز» در مقاله*ای تحت عنوان «معماری و ساختمان»، در کتاب «میراث اسلام»، وجود خصوصیات معماری اسلامی در کلیای ژرمینی دوپره -که در قرن نهم میلادی ساخته شد- را به حضور معماران مسلمان در اسپانیا و تأثیر آنان بر معماری این کلیسا مرتبط می*سازد. از دیدگاه وی یکی از نمونه*های دیگر این تأثیرات کنار هم قرار دادن گنبد و مناره به تقلید از معماری مسمانان است: «شکی نیست که در نظر معماران و مهندسین اسلامی، ساختمان گنبد و مناره پهلوی هم بسیار مطلوب بوده و این قسمت در (رن) نفوذ نموده به طوری که در بنای سنت پا، گنبد و برج پهلوی یکدیگر دیده می*شود»(11) وی همچنین متذکر می*شود در ساخت برج و باروی نظامی، اروپائیان از سبک معماری مسلمین در ساخت کنگره*هایی به نام machicolation متأثر بودند: «در سوریه نظیر این کنگره*ها که به دست مسلمین ساخته شده نیز کشف شده که متعلق به سال 729 بعد از میلاد می*باشد. یکی از دروازه*های قاهره که به باب*النصر معروف است (1087) و به وسیله معماران ارمنی ساخته شده، دارای ماچیکولیشن می*باشد.
نکته مهم¬تر در همین فضا تأثیر معماری اسلامی -به ویژه در استفاده از هلال*های نوکدار- بر معماری گوتیک است. این نکته گرچه در اکثر تألیفات مورخان هنر معمولاً نادیده انگاشته شده و از آن ذکری به میان نمی*آید اما شباهت فوق*العاده برخی معماری*های گوتیک با معماری اسلامی (که در تصاویر زیر مشهود است) تقریباً هرگونه تردیدی در این تأثیرگذاری را از بین می*برد.
این ساختمان*ها از لحاظ تاریخی بر بناهای نظیر آن در اروپا از قبیل قصر گیارد (1184)، شاتیون (1186)، نورویچ (1187) و وینچستر (1193) تقدم دارد. بدین طریق واضح می*گردد که جنگ¬جویان جنگ*های صلیبی در معماری این قسمت را از اعراب آموخته*اند.(12)
ساختمان کلیسا (که در اندیشه و حکمت مسیحی به مثابه تن عیسی بود) نیز از الگوهای معماری مسلمین بهره*های فراوان برد: «در سیسیل در سال 1132 کاپلاپالتینا، و در سال 1136 کلیسای مارتورانا و در 1154 لازیزا و در 1180 لاکوبا ساخته شد این بناها از حیطه تسلط مسملین خراج بود. ولی باید دانست که حتی اگر بناهای مذکور به وسیله نورمان*ها ساخته شده باشد باز مشخصات ساراسنیک (عربی) که در امالفی و سالرنو در خاک ایتالیا مشهود می*گردد در آن*ها فراوان است.»(13)
نکته مهم¬تر در همین فضا تأثیر معماری اسلامی -به ویژه در استفاده از هلال*های نوکدار- بر معماری گوتیک است. این نکته گرچه در اکثر تألیفات مورخان هنر معمولاً نادیده انگاشته شده و از آن ذکری به میان نمی*آید اما شباهت فوق*العاده برخی معماری*های گوتیک با معماری اسلامی (که در تصاویر زیر مشهود است) تقریباً هرگونه تردیدی در این تأثیرگذاری را از بین می*برد.
شرح مستند «بریگز» در این تأثیرگذاری چنین است: «سبک تزییناتی که در ساختمان برج و باروها بکار می*رفت از بین*النهرین به قاره و از آن¬جا به ایتالیا نفوذ نمود و بعداً یکی از مشخصات معماری گوتیک گردید. حروفی که بر روی سنگ و چوب کنده می*شده و در قرن نهم در مسجد ابن*طولون در قاهره مشهود می*گردد بعداً در ساختمان*های گوتیک دیده می*شود بعلاوه نوشتن حروف کوفی هنگام اشغال ایالات جنوبی به وسیله مسلمین در فرانسه نفوذ نمود و در انگلستان نیز مواردی هست که نفوذ تزیینات ساختمانی عرب را در آن کشور مشهود می*سازد از آن جمله بنای کلیسای «وست مینیستر» نشانه خوبی است. نقوشی که اعراب در چوب می*کندند، بعداً در انگلستان بر روی فلزات معمول شد. طرح عرسبك و استعمال نقوشی هندسی جهت تزئینات محققاً جزو دیون ما به مسلمین محسوب می*شود یعنی همان مسلمینی که خود مبدع اصول بسیاری در علم هندسه بودند. تمام آن¬چه گفته شد نکات بخصوصی بودکه مختصراً به ذکر آنها و بعداً به طور دوستانه در قرون وسطی در معماری*های مغرب¬زمین نفوذ بسیار داشته که در این مختصر ذکری از آن نگردیده است. در اسپانیا سبک ساختمانی اعراب تا اواخر دوره تجدد به خوبی پیش می*رفت و مطالعه در این قسمت بسیاری از نکات مبهم و عجیب معماری اسپانیایی گوتیک را مشهود می*سازد. بالاخره باید دانست که معماری اسلامی هنوز در بعضی از ممالک که به نظر ما عقب مانده*اند به نشو و نمای خویش ادامه می*دهد.»(14)
آن¬چه تحت عنوان تأثیرپذیری معماری اروپا، از معماری اسلامی ذکر شد، مختص همان قرون اولیه آشنایی غرب با جهان اسلام بود. این معنا در دوره*های بعد حتی پس از فتح اندلس به دست مسیحیان و نیز نهضت رنسانس که در معماری احیای دوره کلاسیک یونانی (با ساختمان*های پرشکوه و مجلل) را آرمان خود می*دانست، ادامه یافت. اوج*گیری سفر اروپائیان به شرق و شرح گزارشاتی که این مستشرقان و جهانگردان از زیبایی*های رازگونه شرقی ارائه می*کردند در الگوگیری معماری اروپا از مسلمین بسیار مؤثر بود. «شیلابلر» و «جاناتان بلوم» در کتاب ارزش¬مند خود «هنر و معماری اسلامی» با اختصاص بخشی تحت عنوان «تأثیر هنر اسلامی» از تداوم تأثیرپذیری معماری اروپا از معماری اسلامی و به ویژه اسپانیا، چنین سخن می*گویند: «اسپانیا با آن بناهای چشم¬گیر، در دسترس*ترین کشور برای اخذ الگو از سوی اروپائیان بود. پیش*تر در نیمه دوم قرن 18م/12هـ. آکادمی سن فرنادو، دو معمار به نام «خوان دویلانو» و «پدروروآرنال» را فرستاده بود تا به نظارت «خوزه دهر موسیلا»، ترسیم*هایی از غرناطه و قرطبه (گرانادا و کوردوبا) بکشند، این ترسیم*ها در 1780م/1195هـ با عنوان (antigvedades qrabes deespena) منشتر گردید. هم-چنان که این کشور با اقبال فزاینده جویندگان مناظر بدیع مواجه بود، الحمراء به تخیل کلامی و تجسمی غرب نفوذ پیدا کرد. «جیمزکاوانه»، مورخی که از 1802 تا 1809م/1217 تا 1224هـ در اسپانیا بسر برد، آثار عتیقه از دوران عربان (لندن 1813) را منتشر ساخت، و چندی نگذشت که ادبا و نجبای اروپایی و امریکایی چون «شاتوبریان»، «ویکتور هوگو»، «واشینگتن اروینگ» و «تئوفیل گوآتیه» با نگارش شرح مسافرت خود بدان¬جا کار او را پی گرفتند. هم¬سو با این گزارش*های کلامی گزارش*های تجسمی هم ارائه گردید: در سال 3-1832م/1248هـ «ژرالد پرانژه» از اسپانیا دیدن کرد و چهار سال بعد «سوغات*ها، الحمراء غرناطه» (پاریس، 7-1836)، و به دنبال آن «بناهای تاریخی مسلمانان و مورها در قرطبه و اشبیلیه و غرناطه» (پاریس،1839) را که در واقع فقط به قرطبه و اشبیلیه می*پردازد، منتشر ساخت. چند سال بعد هم او رساله*ای در باب معماری مسلمانان و مورها در اسپانیا و سیسیل و شمال آفریقا (پاریس،1841) نگاشت و در آن به معرفی بناهای تاریخی شمال آفریقا در تونس، الجزایر و «بون» پرداخت. «جول گوری» و «اون جونز» در 1834م/1250هـ، تصویر الحمراء را کشیدند، گوری درگذشت و جونز یک تنه کار را ادامه داد و در 1837م/1253 تنها بازگشت. اثر آنان بنام نقشه*های کف، نقشه*های نما، برش*های مقطعی و تفصیلات الحمراء (لندن، 45-1836م/61-1252هـ) که در دو اطلس انتشار یافت کتاب الگوی معماران تلقی شد.»(15)
«سبک تزییناتی که در ساختمان برج و باروها بکار می*رفت از بین*النهرین به قاره و از آن¬جا به ایتالیا نفوذ نمود و بعداً یکی از مشخصات معماری گوتیک گردید. حروفی که بر روی سنگ و چوب کنده می*شده و در قرن نهم در مسجد ابن*طولون در قاهره مشهود می*گردد بعداً در ساختمان*های گوتیک دیده می*شود بعلاوه نوشتن حروف کوفی هنگام اشغال ایالات جنوبی به وسیله مسلمین در فرانسه نفوذ نمود و در انگلستان نیز مواردی هست که نفوذ تزیینات ساختمانی عرب را در آن کشور مشهود می*سازد از آن جمله بنای کلیسای «وست مینیستر» نشانه خوبی است.
هم¬چنین یکی دیگر از مواردی که در معماری غرب تأثیر گذاشت، الگوگیری از الحمراء در ساخت تاترها و تالارهای موسیقی است. جان سوییتمن در کتاب «شرق*زدگی، الهامات اسلامی در هنر و معماری انگلستان و امریکا» (1500-1920) چاپ کمبریج (1987) از افتتاح بنایی تحت عنوان «رویال پانوپتی***» در سال 1856 در میدان لیسستر لندن سخن به میان می*آورد که متأثر از طرح*های الحمرا بود و دو سال بعد از افتتاح، به «تالار موسیقی الحمرا» تغییر نام یافت. به زعم نویسندگان کتاب هنر و معماری اسلامی «بدون تردید این سبک به شیوه*ای شرق*گرایانه در بعضی دیگر از سالن*های تئاترها و تالارهای موسیقی انگلستان و امریکا تثبیت گردید»(16) علاوه بر آن چه ذکر شد این نکته نیز لازم به ذکر است که در تاریخ هنر سبکی به نام سبک مد جنی (mude jar) در معماری و هنرهای تزیینی وجود دارد که «در واقع دستاوردهایی بود که پس از فتح مجدد اسپانیا، از مسلمین به جای ماند، اصطلاح مدجنی اساساً برای توصیف آثاری است که صنعت¬گران دستی مسلمان برای اربابان مسیحی اجرا کردند و از آن هنگام این اصطلاح برای توصیف آثار متأخر اسپانیایی در سنت اسلامی، به ویژه آجرکاری، گچ¬بری، آثار چوبی، و کاشی¬کاری که به شیوه مغربی انجام شده*اند، گسترش یافته است.»(17)
ادله و مصادیق پیرامون تأثیرپذیری معماری غرب از معماری اسلامی، بسیار فراتر از اسلام، مصادیق معدودی است كه تا بدین¬جا ذكر شد و تفصیل آن را باید در منابع مستندی چون «میراث اسلام» (چاپ*های جدید آکسفورد) و کتب ارزش¬مند دیگری چون «شرق*زدگی، الهامات اسلامی در هنر و معماری انگلستان و امریکا» (1920-1500) جست*وجو نمود (هم¬چون بناهای تاریخی هند اسلامی که الهام*بخش بسیاری از هنرمندان و معماران انگلیسی گردید) لیک پیش از اتمام این بخش ذکر نکته*ای دیگر در این راستا خالی از لطف نیست که در سال 1976 موزه «مترو پولیتن» و کالج «هانتر» پروژه*ای را هدف آموزش ریاضیات متوسطه از طریق هنر آغاز نمودند. اولین قسمت این پروژه تماماً به نقوش هندسی اسلامی (که از بنیان*های تئوریک معماری و نیز اسلیمی*های هندسی اسلامی است) اختصاص داشت. طراحان این پروژه محققان، مؤلفان و معلمان ریاضی امریکا را به استفاده از این نقوش هندسی تشویق کردند: «طرح*هایی که تجرد، منطق ذاتی و کلیتشان، آنها را به ابزارهای بسیار ارزش¬مندی برای تدریس موضوعاتی چون معرق¬کاری، جبر و گسترش هندسی تبدیل کرده است.»




آخرین ارسال های من :

منم شهرسازی که می سازمت ، چو ایران جدم کوروش
پاسخ
 سپاس شده توسط atelieahjam


موضوع‌های مشابه…
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  مهم: دانلود رایگان خلاصه پایان نامه-رساله معماری rezahuman9 0 799 ۱۳۹۴-۱۱-۱۹، ۰۸:۱۶ صبح
آخرین ارسال: rezahuman9
  دانلود شیت بندی با فتوشاپ چگونگی شیت بندی طرح معماری atelieahjam 1 4,849 ۱۳۹۳-۱۰-۱۱، ۰۳:۵۲ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  دانلود پاورپوینت آشنایی با معماری اسلامی شیوه خراسانی atelieahjam 1 3,109 ۱۳۹۳-۸-۱۷، ۰۳:۵۶ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  نگاهی به اصول معماری سبز ALI XxX 1 2,237 ۱۳۹۳-۶-۲۵، ۰۵:۴۶ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  پاور پوینت هنر گچبری Sh@bn@m 0 823 ۱۳۹۳-۶-۱۹، ۰۱:۲۱ صبح
آخرین ارسال: Sh@bn@m
  دانلود پاورپوینت معماری معاصر - معماری فولدینگ - فرشید موسوی atelieahjam 0 3,220 ۱۳۹۳-۵-۲۲، ۰۳:۰۴ صبح
آخرین ارسال: atelieahjam
  دانلود پاورپوینت مبانی نظری تاريخ نگاری انتقادی معماری معاصر ايران atelieahjam 0 2,257 ۱۳۹۳-۵-۲۰، ۱۱:۰۲ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam
  طراحی ساختمان ها و سبک معماری های مدرن leila 0 1,670 ۱۳۹۳-۴-۲۱، ۱۱:۲۱ صبح
آخرین ارسال: leila
  لیست پروژ های معماری برای دانشجویان توسط مهندسین سایت saeed nasiri majd 18 12,432 ۱۳۹۳-۲-۲۵، ۱۰:۳۳ صبح
آخرین ارسال: E-sa
  دانلود سر فصل دروس رشته های معماری - دانشگاه پردیسان فریدونکنار atelieahjam 0 1,721 ۱۳۹۳-۲-۲، ۱۲:۳۳ عصر
آخرین ارسال: atelieahjam

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان