۱۳۹۱-۲-۷، ۰۸:۰۸ عصر
جام جم آنلاين بررسي مي‌كند
انتقال آب دريا به كوير؛ طرح يا رويا
جام جم آنلاين: انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران؛ طرح يا رويايي كه هر از چندگاهي سخني از آن به ميان مي‌آيد. حدود چهار ماه پيش بود كه آيت الله هاشمي رفسنجاني اجرايي نشدن اين طرح را يكي از چهار حسرت بزرگ خود اعلام كرد و چندي نگذشت كه در آخرين اقدام مربوط به اين پروژه دكتر محمود احمدي نژاد در آغازين ساعات روز 28 فروردين با حضور در شهر ساري عمليات اجرايي اين پروژه را كليد زد و گفت: پروژه عظیم طرح انتقال آب به دشت مركزی ایران را به حول و قوه الهی آغاز می‌كنیم.
![[تصویر: 100809607155.jpg]](http://www.jamejamonline.ir/Media/images/1391/01/29/100809607155.jpg)
به گزارش جام جم آنلاين روز بيست و سوم فروردين سال1391 «علی اكبر طاهایی» استاندارد مازندران به جمع خبرنگاران آمد و با اعلام سفر قريب الوقوع هيئت دولت به مازندران از آغاز طرح انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران خبر داد.
طاهايي در اين گفت و گو اعتبار اولیه انتقال آب دریای خزر به كویر مركزی را حدود 2 هزار میلیارد تومان اعلام كرد و با بيان اينكه این طرح بزرگ عمرانی توسط قرارگاه خاتم الانبیاء به اجرا گذاشته خواهد شد؛ افزود: براساس این طرح، آب دریای خزر به مناطق كویری همچون استان های سمنان ، یزد و كرمان منتقل می شود.
هرچند استاندار مازندران در آغازين روزهاي كاري سال 91 خبر از كليد خوردن پروژه عظيم انتقال آب به كوير مركزي ايران مي‌داد، اما نگاهي به تاريخ اين طرح شبيه به رويا نشان مي‌دهد كه تقريباً تمامي روساي جمهور ايرن در سال‌هاي پس از انقلاب به اين طرح گوشه چشمي داشته‌اند و به دنبال تأمين اعتبار براي اجرايي كردن آن بوده‌اند.
دكتر پرويز كردواني، جغرافي دان و استاد دانشگاه كه سالها از نزديك در جريان اين طرح قرار داشته است؛ درباره انتقال آب به كوير مركزي ايران مي‌گويد: اين طرح از زمان رژيم سابق در دستور كار قرار داشت و يكي از دولتمردان وقت به نام «هومن فرزاد» آن را پيگيري مي‌كرد كه بنده همان موقع هم به عنوان يكي از منتقدان در برابرش نظر دادم، اما بعد از انقلاب و پايان جنگ چندين بار در دولت‌ها مختلف مطرح شد كه من شرح همه آن طرح ها و انتقادات خودم به اجرايي نشدن آنها را در كتابي به نام "خشكسالي و راه‌هاي مقابله با آن" آورده‌ام.
وي همچنين مي‌افزايد: در زمان مير حسين موسوي و سپس در زمان آقايان هاشمي و خاتمي اين طرح مطرح شد؛ حتي نام «آبراه كشتي رو خليج فارس و درياي مازندران" را نيز بر آن گذاشتند؛ البته آن طرح ها بيشتر به رويا شبيه بود و در عالم واقع قابل اجرا نبود.
دولت احمدي نژاد از 3 سال پيش به دنبال كليد زدن اين طرح بود
كردواني با ذكر خاطره‌اي از دعوت شدن خود به نشست با مشاوران دولت نهم براي بررسي طرح انتقال آب به كوير مركزي ايران، مي‌گويد: دولت احمدي نژاد از حدود سه سال پيش به طور جدي به دنبال كليد زدن و آغاز عمليات اجرايي اين طرح بود؛ البته بايد تأكيد كرد كه طرح مد نظر دولت فعلي با طرح هاي قبلي تا حدودي فرق دارد.
وي در تشريح تفاوت طرح دولت‌هاي قبلي و دولت فعلي براي انتقال آب به كوير نيز مي‌گويد: دولت هاي قبلي به دنبال ايجاد آبراه و انتقال آب شور به كوير بودند، اما دولت فعلي قصد دارد ابتدا آب را شيرين كند و سپس انتقال دهد كه حتي اين هم از نظر بنده طرحي است كه اهداف برنامه‌ريزان آن را براي رشد كشاورزي محقق نخواهد كرد.
انتقال آب براي مصرف در بخش كشاورزي نيست
«مهندس بشيرنژاد»، مدير امور مجلس وزارت جهاد كشاورزي با بيان ديدگاهي متفاوت نسبت به دكتر كردواني ضمن تأكيد بر اجرايي و مفيد بودن طرح انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران؛ اين طرح را داراي پشتوانه تحقيقاتي مي‌داند و تصريح مي‌كند؛ آبي كه قرار است منتقل شود بيشتر براي استفاده انساني است؛ به عبارت ديگر عمده هدف انتقال آب دريا به كوير، تأمين آب شرب مناطق كويري ايران است.
زماني كوير ايران همه دريا بود
يكي از كارشناسان وزارت جهاد كشاورزي كه در زمان رياست جمهوري آيت الله هاشمي رفسنجاني از جمله مسئولان درگير در پروژه انتقال آب درياهاي شمال و جنوب به كوير بوده است؛اين طرح را يكي از راه‌هاي نجات ايران از خشكسالي ارزيابي مي‌كند و مي‌گويد؛ در حدود يك قرن اخير حدود 50 درياچه ايران كه در مناطق كويري قرار داشتند، خشك شده‌اند؛ آخرين آنها هم درياچه قم بود كه خشك و تبديل به شوره زار شد؛ توجيه ما براي اجراي اين طرح اين بود كه با انتقال آب شور درياها به كوير اين درياچه هاي نمك دوباره احيا مي شود و سوال ما نيز از مخالفان اين طرح ها اين بود كه شوره زار بهتر است يا درياچه آب شور؟
وي با بيان اينكه فلات مركزي ايران در روزگاران دور پوشيده از آب بوده است به داستان‌هاي شاهنامه و سفر رستم از سيستان به دماوند اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بر اساس آنچه در شاهنامه آمده رستم در سفر از سيستان به دماوند از درياها عبور كرده است كه اين درياها همان درياچه‌هاي موجود در كوير ايران بوده‌اند و انتقال آب درياهاي شمال و جنوب مي‌تواند اين درياچه‌هاي تاريخي را كه بستر آنها هنوز هم وجود دارد احيا كند و تغييري اساسي در آب و هواي ايران ايجاد كند.
تغيير آب و هواي كوير با انتقال آب، يك رويا است
دكتر كردواني اما تغيير آب و هواي كوير بوسيله انتقال آب به فلات مركزي ايران را به رويايي تشبيه مي‌كند كه محقق شدن آن ميلياردها دلار هزينه به كشور وارد مي‌سازد.
وي با تأكيد بر اين كه دولت‌ها به جاي تأمين آب بيشتر براي مناطق شهري بايد به دنبال اصلاح شيوه مصرف آب در كشور باشند تأكيد مي‌كند: هنوز براي اجراي طرح‌هاي اين چنيني بسيار زود است؛ چون ما هنوز فرهنگ درست استفاده كردن از آب را به مردم نياموخته‌ايم و با روند فعلي اگر همه آب جهان را هم در اختيار مردممان بگذاريم باز در نهايت با كم آبي روبرو خواهيم شد؛ پس بايد قبل از هركاري به اين فكر كنيم كه ميان مديريت تأمين آب و مديريت مصرف آب هماهنگي برقرار شود.
هنوز زمان استفاده از آب دريا فرا نرسيده است
دكتر كردواني كه به گفته خود فرزند كوير است و معناي كم آبي را بسيار خوب مي‌فهمد با تأكيد بر اينكه هنوز زمان استفاده از آب دريا براي تأمين آب مورد نياز كشور نرسيده است، مي‌گويد: وقتي منابع آبي در دسترس ما تمام شد بايد به سراغ آب‌هاي غير متعارف از جمله استفاده از آب دريا، تصفيه فاضلاب‌ها، جمع آوري آب باران و واردات آب برويم، اما بايد توجه داشت كه در شرايط فعلي اگر مصرف آب را درست مديريت كنيم، ديگر نيازي به اين كارها نخواهيم داشت.
وي همچنين مي‌افزايد: به عنوان مثال مي توانيم با تكرار تجربه داغستاني ها كه وضعيت جغرافيايي شان شبيه شمال كشور ما بود، به جاي استفاده از آب شيرين رودها در كشاورزي و هدر دادن آن در مزارع از آب درياي خزر استفاده كنيم و در عوض آب شيرين را به بخش‌هاي مركزي منتقل كنيم تا هزينه شيرين كردن آب دريا را از مجموع هزينه‌هاي اجراي چنين طرحي كم كنيم.
انتقال آب به كوير قابل اجراست
قرباني يكي از كارشناسان وزارت جهاد كشاورزي كه از موافقان انتقال آب درياها به كوير مركزي ايران است؛ با دفاع از اين طرح مي‌گويد: اين طرح قابل اجراست زيرا ما در مسير انتقال آب از درياي جنوب و شمال به مركز ايران با ارتفاعاتي از 1500 تا 5000متر روبرو هستيم كه امكان پمپاژ آب از روي اين سدهاي طبيعي وجود دارد.
وي همچنين تصريح مي‌كند؛ برخي مخالفان هزينه تأمين انرژي اين پمپاژ را علت مخالفت خود اعلام مي‌كنند كه اين هزينه را به راحتي مي توان با ايجاد نيروگاه‌هاي خورشيدي و استفاده از نيروي لايزال الهي برآورده كرد و رونقي دوباره به اقتصاد و كشاورزي بخش‌هاي كويري داد.
انتقال 500 ميليون متر مكعب آب به كوير
انتقال آب درياها به كوير كه همچنان اظهار نظر مخالفان و موافقان را در پي دارد به گفته عطارزاده، معاون وزير نيرو، قرار است كه در سه سطح با بودجه‌اي بيش از 3 هزار ميليارد تومان و با هدف انتقال سالانه 500 ميليون مترمكعب آب و به دست قرار گاه حضرت خاتم الانبيا اجرا شود.
به گفته عطارزاده؛ طرح انتقال آب شيرين به مناطق مركزي ايران در 3 بخش اجرا مي‌شود كه بر اين اساس، نخستين پروژه از ساري شروع و به شهرهاي سمنان، قم، كاشان و اصفهان متصل مي‌شود. براساس اين طرح، سالانه 500 ميليون مترمكعب آب از درياي خزر به مناطق مركزي كشور منتقل خواهد شد و آبي كه از اين طريق به مناطق مركزي مي‌رسد، فقط به آب شرب و بخش صنعت اختصاص خواهد داشت، چرا كه كارشناسان معتقدند انتقال آب شور دريا به مناطق كويري كشور كمكي به احياي كشاورزي اين منطقه نمي‌كند.
انتقال آب دريا به كوير؛ طرح يا رويا
جام جم آنلاين: انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران؛ طرح يا رويايي كه هر از چندگاهي سخني از آن به ميان مي‌آيد. حدود چهار ماه پيش بود كه آيت الله هاشمي رفسنجاني اجرايي نشدن اين طرح را يكي از چهار حسرت بزرگ خود اعلام كرد و چندي نگذشت كه در آخرين اقدام مربوط به اين پروژه دكتر محمود احمدي نژاد در آغازين ساعات روز 28 فروردين با حضور در شهر ساري عمليات اجرايي اين پروژه را كليد زد و گفت: پروژه عظیم طرح انتقال آب به دشت مركزی ایران را به حول و قوه الهی آغاز می‌كنیم.
به گزارش جام جم آنلاين روز بيست و سوم فروردين سال1391 «علی اكبر طاهایی» استاندارد مازندران به جمع خبرنگاران آمد و با اعلام سفر قريب الوقوع هيئت دولت به مازندران از آغاز طرح انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران خبر داد.
طاهايي در اين گفت و گو اعتبار اولیه انتقال آب دریای خزر به كویر مركزی را حدود 2 هزار میلیارد تومان اعلام كرد و با بيان اينكه این طرح بزرگ عمرانی توسط قرارگاه خاتم الانبیاء به اجرا گذاشته خواهد شد؛ افزود: براساس این طرح، آب دریای خزر به مناطق كویری همچون استان های سمنان ، یزد و كرمان منتقل می شود.
هرچند استاندار مازندران در آغازين روزهاي كاري سال 91 خبر از كليد خوردن پروژه عظيم انتقال آب به كوير مركزي ايران مي‌داد، اما نگاهي به تاريخ اين طرح شبيه به رويا نشان مي‌دهد كه تقريباً تمامي روساي جمهور ايرن در سال‌هاي پس از انقلاب به اين طرح گوشه چشمي داشته‌اند و به دنبال تأمين اعتبار براي اجرايي كردن آن بوده‌اند.
دكتر پرويز كردواني، جغرافي دان و استاد دانشگاه كه سالها از نزديك در جريان اين طرح قرار داشته است؛ درباره انتقال آب به كوير مركزي ايران مي‌گويد: اين طرح از زمان رژيم سابق در دستور كار قرار داشت و يكي از دولتمردان وقت به نام «هومن فرزاد» آن را پيگيري مي‌كرد كه بنده همان موقع هم به عنوان يكي از منتقدان در برابرش نظر دادم، اما بعد از انقلاب و پايان جنگ چندين بار در دولت‌ها مختلف مطرح شد كه من شرح همه آن طرح ها و انتقادات خودم به اجرايي نشدن آنها را در كتابي به نام "خشكسالي و راه‌هاي مقابله با آن" آورده‌ام.
وي همچنين مي‌افزايد: در زمان مير حسين موسوي و سپس در زمان آقايان هاشمي و خاتمي اين طرح مطرح شد؛ حتي نام «آبراه كشتي رو خليج فارس و درياي مازندران" را نيز بر آن گذاشتند؛ البته آن طرح ها بيشتر به رويا شبيه بود و در عالم واقع قابل اجرا نبود.
دولت احمدي نژاد از 3 سال پيش به دنبال كليد زدن اين طرح بود
كردواني با ذكر خاطره‌اي از دعوت شدن خود به نشست با مشاوران دولت نهم براي بررسي طرح انتقال آب به كوير مركزي ايران، مي‌گويد: دولت احمدي نژاد از حدود سه سال پيش به طور جدي به دنبال كليد زدن و آغاز عمليات اجرايي اين طرح بود؛ البته بايد تأكيد كرد كه طرح مد نظر دولت فعلي با طرح هاي قبلي تا حدودي فرق دارد.
وي در تشريح تفاوت طرح دولت‌هاي قبلي و دولت فعلي براي انتقال آب به كوير نيز مي‌گويد: دولت هاي قبلي به دنبال ايجاد آبراه و انتقال آب شور به كوير بودند، اما دولت فعلي قصد دارد ابتدا آب را شيرين كند و سپس انتقال دهد كه حتي اين هم از نظر بنده طرحي است كه اهداف برنامه‌ريزان آن را براي رشد كشاورزي محقق نخواهد كرد.
انتقال آب براي مصرف در بخش كشاورزي نيست
«مهندس بشيرنژاد»، مدير امور مجلس وزارت جهاد كشاورزي با بيان ديدگاهي متفاوت نسبت به دكتر كردواني ضمن تأكيد بر اجرايي و مفيد بودن طرح انتقال آب خزر به كوير مركزي ايران؛ اين طرح را داراي پشتوانه تحقيقاتي مي‌داند و تصريح مي‌كند؛ آبي كه قرار است منتقل شود بيشتر براي استفاده انساني است؛ به عبارت ديگر عمده هدف انتقال آب دريا به كوير، تأمين آب شرب مناطق كويري ايران است.
زماني كوير ايران همه دريا بود
يكي از كارشناسان وزارت جهاد كشاورزي كه در زمان رياست جمهوري آيت الله هاشمي رفسنجاني از جمله مسئولان درگير در پروژه انتقال آب درياهاي شمال و جنوب به كوير بوده است؛اين طرح را يكي از راه‌هاي نجات ايران از خشكسالي ارزيابي مي‌كند و مي‌گويد؛ در حدود يك قرن اخير حدود 50 درياچه ايران كه در مناطق كويري قرار داشتند، خشك شده‌اند؛ آخرين آنها هم درياچه قم بود كه خشك و تبديل به شوره زار شد؛ توجيه ما براي اجراي اين طرح اين بود كه با انتقال آب شور درياها به كوير اين درياچه هاي نمك دوباره احيا مي شود و سوال ما نيز از مخالفان اين طرح ها اين بود كه شوره زار بهتر است يا درياچه آب شور؟
وي با بيان اينكه فلات مركزي ايران در روزگاران دور پوشيده از آب بوده است به داستان‌هاي شاهنامه و سفر رستم از سيستان به دماوند اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بر اساس آنچه در شاهنامه آمده رستم در سفر از سيستان به دماوند از درياها عبور كرده است كه اين درياها همان درياچه‌هاي موجود در كوير ايران بوده‌اند و انتقال آب درياهاي شمال و جنوب مي‌تواند اين درياچه‌هاي تاريخي را كه بستر آنها هنوز هم وجود دارد احيا كند و تغييري اساسي در آب و هواي ايران ايجاد كند.
تغيير آب و هواي كوير با انتقال آب، يك رويا است
دكتر كردواني اما تغيير آب و هواي كوير بوسيله انتقال آب به فلات مركزي ايران را به رويايي تشبيه مي‌كند كه محقق شدن آن ميلياردها دلار هزينه به كشور وارد مي‌سازد.
وي با تأكيد بر اين كه دولت‌ها به جاي تأمين آب بيشتر براي مناطق شهري بايد به دنبال اصلاح شيوه مصرف آب در كشور باشند تأكيد مي‌كند: هنوز براي اجراي طرح‌هاي اين چنيني بسيار زود است؛ چون ما هنوز فرهنگ درست استفاده كردن از آب را به مردم نياموخته‌ايم و با روند فعلي اگر همه آب جهان را هم در اختيار مردممان بگذاريم باز در نهايت با كم آبي روبرو خواهيم شد؛ پس بايد قبل از هركاري به اين فكر كنيم كه ميان مديريت تأمين آب و مديريت مصرف آب هماهنگي برقرار شود.
هنوز زمان استفاده از آب دريا فرا نرسيده است
دكتر كردواني كه به گفته خود فرزند كوير است و معناي كم آبي را بسيار خوب مي‌فهمد با تأكيد بر اينكه هنوز زمان استفاده از آب دريا براي تأمين آب مورد نياز كشور نرسيده است، مي‌گويد: وقتي منابع آبي در دسترس ما تمام شد بايد به سراغ آب‌هاي غير متعارف از جمله استفاده از آب دريا، تصفيه فاضلاب‌ها، جمع آوري آب باران و واردات آب برويم، اما بايد توجه داشت كه در شرايط فعلي اگر مصرف آب را درست مديريت كنيم، ديگر نيازي به اين كارها نخواهيم داشت.
وي همچنين مي‌افزايد: به عنوان مثال مي توانيم با تكرار تجربه داغستاني ها كه وضعيت جغرافيايي شان شبيه شمال كشور ما بود، به جاي استفاده از آب شيرين رودها در كشاورزي و هدر دادن آن در مزارع از آب درياي خزر استفاده كنيم و در عوض آب شيرين را به بخش‌هاي مركزي منتقل كنيم تا هزينه شيرين كردن آب دريا را از مجموع هزينه‌هاي اجراي چنين طرحي كم كنيم.
انتقال آب به كوير قابل اجراست
قرباني يكي از كارشناسان وزارت جهاد كشاورزي كه از موافقان انتقال آب درياها به كوير مركزي ايران است؛ با دفاع از اين طرح مي‌گويد: اين طرح قابل اجراست زيرا ما در مسير انتقال آب از درياي جنوب و شمال به مركز ايران با ارتفاعاتي از 1500 تا 5000متر روبرو هستيم كه امكان پمپاژ آب از روي اين سدهاي طبيعي وجود دارد.
وي همچنين تصريح مي‌كند؛ برخي مخالفان هزينه تأمين انرژي اين پمپاژ را علت مخالفت خود اعلام مي‌كنند كه اين هزينه را به راحتي مي توان با ايجاد نيروگاه‌هاي خورشيدي و استفاده از نيروي لايزال الهي برآورده كرد و رونقي دوباره به اقتصاد و كشاورزي بخش‌هاي كويري داد.
انتقال 500 ميليون متر مكعب آب به كوير
انتقال آب درياها به كوير كه همچنان اظهار نظر مخالفان و موافقان را در پي دارد به گفته عطارزاده، معاون وزير نيرو، قرار است كه در سه سطح با بودجه‌اي بيش از 3 هزار ميليارد تومان و با هدف انتقال سالانه 500 ميليون مترمكعب آب و به دست قرار گاه حضرت خاتم الانبيا اجرا شود.
به گفته عطارزاده؛ طرح انتقال آب شيرين به مناطق مركزي ايران در 3 بخش اجرا مي‌شود كه بر اين اساس، نخستين پروژه از ساري شروع و به شهرهاي سمنان، قم، كاشان و اصفهان متصل مي‌شود. براساس اين طرح، سالانه 500 ميليون مترمكعب آب از درياي خزر به مناطق مركزي كشور منتقل خواهد شد و آبي كه از اين طريق به مناطق مركزي مي‌رسد، فقط به آب شرب و بخش صنعت اختصاص خواهد داشت، چرا كه كارشناسان معتقدند انتقال آب شور دريا به مناطق كويري كشور كمكي به احياي كشاورزي اين منطقه نمي‌كند.
مهدي جليلي-جام جم آنلاين
