ایران شهرساز

منابعی که مورد بحث قرار میگیرد 1-تاریخ شکل شهر جیمز موریس2-تاریخ شهر پاکزاد3-از شار تا شهر دکتر حبیبی
چرخه تطوری شهر
1)نوزاد شهرneopolis
2)شهرpolis
3)مادر شهرmetropolis
4)کلان شهرmegalapolis
5)زوال شهرtyranopolis
6)مرده شهرnegropolis
 

علت پیدایش شهرها
سه دوره تاریخی داریم:(این تقسیم بندی بر اساس تکامل ابزارهای سنگی مورد استفاده از آنها انجام شده است)
1)از 1 ملیون سال پیش تا 10هزار سال پیش:پالئوتیک(پارینه سنگی)
2)از 10 هزار سال پیش تا5هزار سال پیش:نئولتیک(نوسنگی)
3)3500سال پیش عصر برنز
دوره پارینه سنگی:در این دوره هنوز یکجا نشینی اتفاق نیوفتاده و شکار حیوانات، مهمترین عامل ارتزاق است.
دوره نوسنگی:در این دوره اولین یکجا نشینی و تشکیل روستا و اهلی کردن حیوانات و کاشت گیاهان را شاهد هستیم.
عصر برنز:در این دوره شکل گیری اولیه شهر ها اتفاق می افتد

تشکر مهندس نصیری مجد عزیز

نکته1:
از نظر گوردون چایلد،تولید مازاد محصولات کشاورزی(طعام) مهمترین عامل پیدایش شهرهاست وی معتقد است برای اینکه شهر بتواند بهتر کار کند،عواملی همچون تقویت شبکه های ارتباطی ،امنیت نیروی انتظامی،دولت ،پیدایش خط و...موثر بوده است.
نکته2:
به نظر چایلد نقدهایی وارد شده است.مهمترین نقد وارد شده بر وی نظریه نئوابسیدان جین جیکوبز است.لبن خلدون مخالف شکل گیری شهر است.دولت شهرهاcity-stateشهرهای با نظام حکومتی مستقل هستند.اولین بار دولت شهر را در بین النهرین داریم.

 

 

 

نکته3:
شهر سوخته:در دهانه رود هیرمند،نزدیک زابل در سیستان و بلوچستان استکه بنا بر دلایل نامعلوم (آتشفشان-زلزله و ...)از بین رفته است.اولین شهر بازرگانی در ایران رابط میان عیلامیان و تمدن هاراپاست.
نکته4:
انواع شهرهای دوره اسلامی:مصر-مدینه-قصبه-قریه
مصر:شهری بوده که حاکم در آن مستقر بوده و مرکزیت داشته است.
مدینه:محلی برای تامین عدالت و زیر نظر مصر بوده است.
قصبه:به پایتخت های ایالتی و مراکز کوچک اطلاق می شده است.
قریه:قریه به معنای روستا میباشد.

تمنوس:
منطقه مذهبی شهرهای بین النهرین را تمنوس میگفتند.تمنوس بیشترین بخش شمال غربی شهر را اشغال نموده است.تمنوس تنها فضای باز شهری را شامل میشده است و مختص کاهنین و اعضای خانواده سلطنتی بوده است.
باستیدها:
یکی از انواع بورگ ها(شهرهای قرون وسطایی با حصار و مانند قلاع نظامی)هستند.باستید ها با هدف نظامی و در شهرهای فرانسوی،انگلیسی و ولزی احداث میشوند و دارای ساخت غالب شطرنجی بوده اند.

تمدن های اولیه
-تمدن باستانی(روم-یونان) قرن 9 و 10با جنگهای صلیبی شکل گرفت.
-فئودالیسم،زمین داری(فئودال و سرو)(ارباب و رعیت)
-ارباب ها زیر نظر دولت بودند ولی سروها زیر نظر دولت نیستند.
-اقتصاد غالب:بازرگانی(تجارت)،سرمایه داری (کاپیتالیسم)
-کالبدی:
1-دارای برج و بارو2-بافت و حصار ارگانیک3-شهرهای کوچک و متوسط(نمی توانستند به برج و بارو دسترسی داشته باشند و بیماریها باعث مرگ و میر بوده است)4-وجود میدان مرکزی یا market place
5-شکل گیری عناصر جدید شهری(1شهرداری-2-شورای شهر)
-در بعد اقتصادی نیز به دلیل اعمال تفکرات جدید و عقل گرایی تولیدات از حالت خانگی قرون وسطایی به کار کارگاهی تغییر یافت.بنابر این شهرها مراکز تولید و ثروت شدند.
-از سوی دیگر نظام بوروژوازی در قرون وسطی شکل گرفته است.
-مفهوم کاپیتالیسم اصل اقتصاد بازار آزاد و اصل دستاوردهای نامرئی.(عدم دخالت دولت در اقتصاد)
-نظام حاکم لیبرالیسم(اقتصاد بازار آزاد)اما دولت در برخی از امور مهم و حیاتی دخالت دارد.مانند بیمه،حقوق بیکاری و یارانه و ...
-در اواخر قرن هجدهم ،مقارن با انقلاب کبیر فرانسه1789   انقلاب صنعتی بوجود آمدو تاثیرات شگرفی بر شهرهای رنسانسی گذاشت.از نظر سیاسی و اجتماعی دموکراسی و آزادی بیشتری اعمال شد.یعنی شهروند مداری
نقش بیشتری پیدا کرد.
-از نظر اقتصادی،تولیدات از حالت خانگی قرون وسطایی و سپس کارگاهی رنسانسی به کارخانه ای تبدیل شد.یعنی تولیدات بسیار بیشتر و بالطبع سود بیشتر شد.